Oι βαλλιστικοί πύραυλοι του Ιράν – Γιατί δεν θα δεχθεί επίθεση

Ο πρόεδρος του Ιράν Χασάν Ρουχανί δήλωσε στις 17 Δεκεμβρίου 2020 ότι τα πυραυλικά προγράμματα της Τεχεράνης, τα οποία η Ουάσινγκτον θεωρεί απειλή για την περιφερειακή σταθερότητα, δεν είναι διαπραγματεύσιμα και ότι ο Τζο Μπάιντεν «το γνωρίζει καλά». Ο νέος Αμερικανός πρόεδρος δεν έχει κρύψει την πρόθεσή του να επαναφέρει τις ΗΠΑ στη συμφωνία που είχε επιτευχθεί το 2015 και φαίνεται να βλέπει αυτό το γεγονός ως προοϊμιο για ευρύτερες συνομιλίες, όχι μόνο για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, αλλά και για τους βαλλιστικούς πυραύλους του.

Ωστόσο, η Τεχεράνη έχει αποκλείσει τη διακοπή των πυραυλικών προγραμμάτων της, ή την αλλαγή της πολιτικής της. Θεωρεί ότι τέτοια όπλα αποτελούν σημαντική αποτροπή, επειδή μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως αντίποινα κατά του Ισραήλ και άλλων αντιπάλων (κυρίως των αραβικών κρατών του Κόλπου) σε περίπτωση που δεχθεί επίθεση. Το 2015, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ προειδοποίησε το Ιράν να μην αναλάβει δραστηριότητα που σχετίζεται με βαλλιστικούς πυραύλους σχεδιασμένους να μεταφέρουν ακόμα και πυρηνικά όπλα μέχρι τον Οκτώβριο του 2023.

Σύμφωνα με έρευνα του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ), το Ιράν είχε ένα πρόγραμμα για την ανάπτυξη όπλου που περιλάμβανε την ενσωμάτωση μιας σφαιρικής κατασκευής με χαρακτηριστικά πυρηνικής κεφαλής στο βαλλιστικό πύραυλο Shahab-3. Έχει επίσης αναπτύξει πυραύλους κρουζ και βαλλιστικούς πυραύλους για συμβατικές προσβολές.

Τέτοιους πυραύλους έχει μάλιστα χρησιμοποιήσει για να πλήξει θέσεις του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία, Κούρδους αυτονομιστές στο βόρειο Ιράκ και στρατιωτικές βάσεις που φιλοξενούν αμερικανικά στρατεύματα στο Ιράκ. Αυτές οι επιθέσεις καταδεικνύουν τη βελτιωμένη ακρίβεια των ιρανικών πυραύλων και την αποφασιστικότητα της Τεχεράνης να τους χρησιμοποιήσει αν χρειαστεί. Έχει επίσης δώσει πυραύλους στη Χεζμπολάχ, σε σιϊτικές πολιτοφυλακές στο Ιράκ και στους αντάρτες Χούθι της Υεμένης για να χτυπήσουν στόχους στη Σαουδική Αραβία.

Η απόφαση του Ιράν να παράγει πυραύλους γεννήθηκε από τον πόλεμο με το Ιράκ τη δεκαετία του 1980. Η Τεχεράνη βρέθηκε ανέτοιμη να αντιδράσει εναντίον των ιρακινών πυραυλικών επιθέσεων σε ιρανικές πόλεις. Αποφάσισε ότι για τη δική του προστασία έπρεπε να αποκτήσει αυτονομία στην παραγωγή πυραύλων. Οι πρώτες προσπάθειές του εστιάστηκαν στην εισαγωγή πυραύλων μικρής εμβέλειας από την Βόρεια Κορέα και την Λιβύη. Αργότερα απέκτησε πυραύλους και τεχνογνωσία από τη Βόρεια Κορέα όσο και από την Κίνα.

Φτάνει μέχρι την Ελλάδα

Μετά την πρώτη παρτίδα Scud Β που έφτασε από τη Λιβύη το 1985, το Ιράν στράφηκε στη Βόρεια Κορέα για να βρει νέο προμηθευτή. Η Τεχεράνη προσφέρθηκε να βοηθήσει στη χρηματοδότηση του πυραυλικού προγράμματος της Πιονγιάνγκ με αντάλλαγμα τη μεταφορά τεχνογνωσίας και αγορά πυραύλων μόλις θα έβγαιναν από τη γραμμή παραγωγής. Μετά τον πόλεμο, το Ιράν ξεκίνησε δικό του πρόγραμμα ανάπτυξης και παραγωγής πυραύλων. Ένα από τα πρώτα βήματα ήταν η παραγωγή πυραύλων μικρής εμβέλειας, περίπου 80 χλμ.

Οι βαλλιστικοί πύραυλοι μπορούν να χωριστούν σε πέντε κατηγορίες με βάση το βεληνεκές: εγγύς (λιγότερο από 300 χλμ), μικρό (300 έως 1.000 χλμ.), μεσαίο (1.000 έως 3.000 χλμ.), ενδιάμεσο (3.000 έως 5.500 χλμ.) και διηπειρωτικό (πάνω από 5.500 χλμ). Από τον Μάρτιο 2020, το βαλλιστικό οπλοστάσιο του Ιράν αποτελείται κυρίως από πυραύλους μικρού και μεσαίου βεληνεκούς, αν και υπάρχουν υποψίες ότι σχεδιάζει πυραύλους μεγαλύτερης εμβέλειας.

Το Ιράν δεν διαθέτει πυρηνική κεφαλή, αλλά διαθέτει πυραύλους αρκετά ισχυρούς για να μεταφέρει μια σε απόσταση περίπου 2.000 χλμ. Οι Ιρανοί μηχανικοί έχουν πετύχει τον διαχωρισμό ορόφων πυραύλων και έχουν χρησιμοποιήσει τόσο υγρά όσο και στερεά καύσιμα. Οι πύραυλοί του, πάντως, είναι αρκετά ισχυροί για να πλήξουν στόχους σε όλη τη Μέση Ανατολή και στη νοτιοανατολική Ευρώπη.

Όπως φαίνεται και στο παρακάτω σχεδιάγραμμα, ο πύραυλος τύπου Sejjil (βεληνεκές 2.000 χλμ) μπορεί να πλήξει το σύνολο της ελληνικής επικράτειας, άρα και βάσεων που χρησιμοποιούνται από Αμερικανούς (Κρήτη, Βόλος, Λάρισα, Αλεξανδρούπολη). Η δε Κύπρος βρίσκεται εντός της εμβέλειας και ιρανικών πυραύλων μικρότερου βεληνεκούς.

Ιρανικοί βαλλιστικοί πύραυλοι

Το Ιράν έχει επιτύχει τις τελευταίες δύο δεκαετίες την επέκταση της εμβέλειας και της ακρίβειας των πυραύλων του, την ανάπτυξη πυραύλων κρουζ, την κατασκευή κινητών εκτοξευτών και υπόγειων σιλό, καθώς και την τοποθέτηση τριών δορυφόρων σε χαμηλή τροχιά, χρησιμοποιώντας δικό του πύραυλο. Αυτή η πρόοδος, σε συνδυασμό με το αυξανόμενο μέγεθος του οπλοστασίου του Ιράν (τον Μάρτιο 2020 εκτιμάτο ότι διέθετε 2.500-3.000 βαλλιστικούς πυραύλους συν έναν απροσδιόριστο αριθμό πυραύλων κρουζ) επιτρέπει στην Τεχεράνη να απειλεί με μεγαλύτερη αξιοπιστία βάσεις και πλοία των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, καθώς και υποδομές ζωτικής σημασίας εχθρικών του χωρών, από ό,τι θα μπορούσε πριν από μια δεκαετία.

Ένα βίντεο που κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο 2020 στο YouTube δείχνει ένα ιρανικό πυραυλικό σύστημα σε υπόγειο καταφύγιο, το οποίο η Τεχεράνη ισχυρίζεται ότι είναι ικανό να εκτοξεύσει ένα μπαράζ βαλλιστικών πυραύλων σε γρήγορη διαδοχή. Το Ιράν έχει χρησιμοποιήσει εδώ και καιρό υπόγειες εγκαταστάσεις φύλαξης και εκτόξευσης πυραύλων, αλλά είναι η πρώτη φορά που δείχνει έναν πύραυλο με αυτοματοποιημένο σιδηροδρομικό σύστημα για τη διαδικασία εκτόξευσης. Το βίντεο δείχνει πέντε πυραύλους Emad που ανυψώνονται στην κατακόρυφη θέση πυροδότησης, αλλά δεν εμφανίζει την πραγματική διαδικασία εκτόξευσης. Η περιγραφή του βίντεο αναφέρει ότι «η ποσότητα και η ροή των πυραυλικών εκτοξεύσεων θα αυξηθεί εντυπωσιακά».

Ο τίτλος ενός άρθρου στο κρατικό πρακτορείο Afkar News επί προεδρίας Τραμπ ήταν: «Το αμερικανικό έδαφος βρίσκεται τώρα στο στόχαστρο των ιρανικών βομβών». Το άρθρο καυχιόταν για τη ζημιά που μπορεί να προκαλέσει το ιρανικό καθεστώς στις ΗΠΑ. «Στέλνοντας ένα στρατιωτικό δορυφόρο στο διάστημα, το Ιράν απέδειξε τώρα ότι μπορεί να στοχεύσει όλα τα αμερικανικά εδάφη. Το ιρανικό Κοινοβούλιο είχε προηγουμένως προειδοποιήσει ότι μια ηλεκτρομαγνητική πυρηνική επίθεση στις ΗΠΑ πιθανότατα θα σκότωνε το 90% των Αμερικανών».

Το άρθρο απειλούσε επίσης την Ευρώπη, λέγοντας: «Ο ίδιος τύπος τεχνολογίας βαλλιστικών πυραύλων που χρησιμοποιήθηκε για την εκτόξευση του δορυφόρου θα μπορούσε να μεταφέρει πυρηνικά, χημικά ή ακόμη και βιολογικά όπλα για να διαγράψει το Ισραήλ από τον χάρτη, να χτυπήσει βάσεις και συμμάχους των ΗΠΑ στην περιοχή και τις εγκαταστάσεις των ΗΠΑ και να στοχεύσει το ΝΑΤΟ ακόμη και στα πολύ δυτικά της Ευρώπης».

Το επεκτεινόμενο ιρανικό πρόγραμμα ανάπτυξης βαλλιστικών πυραύλων και οι συχνές δοκιμές για βελτίωσή τους είναι η βάση της αποτρεπτικής στρατηγικής του Ιράν. Ας σημειωθεί ότι μπορεί η Τεχεράνη να χρησιμοποιεί ρητορικές απειλές, αλλά στο επίπεδο των πράξεων είναι το Ισραήλ που πλήττει με δολοφονίες και δολιοφθορές το Ιράν. Το πυραυλικό οπλοστάσιο του, πάντως, δημιουργεί μια αίσθηση ανασφάλειας στη Μέση Ανατολή, γεγονός που αναπόφευκτα έχει συνέπειες και σίγουρα ενισχύει την κούρσα εξοπλισμών στην περιοχή.