Στρατηγικά φαύλος κύκλος το “σαλαμοποιώ και εποικίζω” του Ισραήλ

Δύο μποξέρ, ασχέτως κιλών και κανόνων χτυπιούνται στο ριγκ. Tο κοινό παρακολουθεί τους δύο αντιπάλους να χτυπιούνται, προξενώντας ασήμαντα πλήγματα ο ένας στον άλλο και εξαντλώντας τον χρόνο. Ο αγώνας παρατείνεται χωρίς ο ένας ή ο άλλος να πέσουν στο καναβάτσο. Κάτι τέτοιο θυμίζει η σύρραξη Ισραήλ-Παλαιστινίων. Ένας αγώνας μεταξύ δύο αντιπάλων που δεν έχουν σαφείς σκοπούς, αλλά συνεχίζουν να χτυπιούνται. Το μεν Ισραήλ πιστεύει ότι οι Παλαιστίνιοι τελικά θα υποκύψουν, ενώ για τον κορμό των Παλαιστινίων η αντίσταση έχει καταστεί μονόδρομος.

Η τωρινή σύγκρουση επιβεβαιώνει αυτό που γνωρίζουμε: Ο μεν ισραηλινός στρατός με μαζικά πλήγματα –περισσότερο ή λιγότερο στοχευμένα– έχει για μία ακόμα φορά μετατρέψει τη Λωρίδα της Γάζας σε κόλαση. Οι δε Παλαιστίνιοι εξαπολύουν εκατοντάδες αυτοσχέδιες “τυφλές” ρουκέτες, οι οποίες μπορεί να μην είναι πολύ εύστοχες και να σκοτώνουν πολλούς, αλλά όπως και να το κάνει κανείς σκορπίζουν τον φόβο στους Ισραηλινούς αμάχους.

Σ’ αυτή τη σύγκρουση, όμως, δεν διαφαίνεται κάποιος αντικειμενικός σκοπός, πέρα από την εκδίκηση. Η στρατιωτική υπεροχή του Ισραήλ είναι συντριπτική, αλλά δεν το βοηθάει και πολύ σ’ αυτόν τον ασύμμετρο πόλεμο. Αλλά και οι ρουκέτες της Χαμάς δεν έχουν αντικειμενικό σκοπό, εκτός από την εκδίκηση, άρα την ψυχολογική ικανοποίηση που προσφέρεται στους Παλαιστίνιους ότι κάπως αντιδρούν ότι δεν είναι “πρόβατα επί σφαγή”.

Ρουκέτες εναντίον Iron Dome

Η μαζική εκτόξευση ρουκετών είναι μια προσπάθεια κορεσμού των δυνατοτήτων του ισραηλινού συστήματος Iron Dome το οποίο σχεδιάστηκε να καταρρίπτει πυραύλους και βλήματα πυροβολικού σε βαλλιστική τροχιά. Το ραντάρ του συστήματος ανιχνεύει την εισερχόμενη απειλή  και το λογισμικό του συστήματος εκτιμά από την τροχιά το σημείο πρόσκρουσης. Αν το σημείο δεν εμπερικλείει οικισμούς ή ζωτικές υποδομές, η απειλή αγνοείται. Αν πρόκειται να πλήξει κατοικημένη περιοχή τότε το σύστημα εκτοξεύει πυραύλους Tamir που πλήττουν τις εισερχόμενες ρουκέτες ή πυραύλους σε αποστάσεις έως και 70 χλμ.

Μέχρι to 2019, το Iron Dome είχε καταρρίψει πάνω από 1200 πυραύλους, ρουκέτες και βλήματα πυροβολικού. Δεν είναι γνωστό πόσο ακριβώς στοιχίζει κάθε βλήμα Tamir, αλλά υπολογίζεται μεταξύ 60.000-100.000 δολάρια. Δεν είναι φθηνό, αλλά δεν είναι και Patriot που στοιχίζει 1-2 εκατομμύρια δολάρια ανάλογα το μοντέλο. Άρα, το συνολικό κόστος δεν είναι τόσο μεγάλο που μπορεί να αποτελέσει πληγή για την ισραηλινή οικονομία. Από την άλλη πλευρά, όμως, κάθε παλαιστινιακή ρουκέτα κοστίζει μόνο ένα κλάσμα του ισραηλινού πυραύλου Tamir που εκτοξεύεται για να την εξουδετερώσει στον αέρα.

Προφανώς, η Χαμάς δεν εκτοξεύει ρουκέτες με απώτερο σκοπό να πλήξει την ισραηλινή οικονομία. Ούτε οι υποδομές του Ισραήλ πλήττονται σε σοβαρό βαθμό, ώστε να αποτελεί ισχυρό κίνητρο για τους Ισραηλινούς να αναζητήσουν πολιτική λύση. Έτσι, απαντούν με βομβαρδισμούς, προσπαθώντας να καταστρέψουν υποδομές της Χαμάς και να σκοτώσουν στελέχη και μαχητές της οργάνωσης.

Το Ισραήλ απαντά, αλλά…

Αλλά κι αυτό είναι ατελέσφορο. Κατά πρώτον οι ισραηλινοί βομβαρδισμοί δεν έχουν ακυρώσει τη δυνατότητα των Παλαιστινίων να κατασκευάζουν ρουκέτες σε κρυφές υπόγειες τοποθεσίες. Κατά δεύτερον, όσους Παλαιστίνιους μαχητές και να σκοτώσει το Ισραήλ, άλλοι θα πάρουν την θέση τους. Τέλος, δεν υπάρχει ο ιθύνων νους, η εξάλειψη του οποίου θα οδηγούσε τη Χαμάς σε παράλυση.

Όσο στοχευμένα και να είναι τα πυρά του Ισραήλ, λοιπόν, θα προκύψουν από τους μαζικούς βομβαρδισμούς μαζικές απώλειες και αμάχων. Το μίσος και η τάση για εκδίκηση θα ανακυκλωθούν και η Χαμάς μάλλον θα επωφεληθεί και θα στρατολογήσει νέα μέλη από την οργή του λαού. Αυτή η σύγκρουση, λοιπόν, δεν εξυπηρετεί τα στρατηγικά συμφέροντα ούτε του Ισραήλ. ούτε των Παλαιστινίων. Εξυπηρετεί, όμως, τα συμφέροντα διαφόρων παικτών στην τοπική και στην ευρύτερη σκακιέρα.

Η τωρινή σύγκρουση ωφελεί τον Νετανιάχου, ο οποίος βρίσκεται σε μια επισφαλή πολιτικά θέση, αντιμετωπίζοντας και πάλι το φάσμα των εκλογών. Εξυπηρετεί τον Αμπάς, ο οποίος ανέβαλε τις προγραμματισμένες εκλογές στη Δυτική Όχθη, τις οποίες πιθανόν να έχανε. Ευνοεί και τον Χανίγια (ηγέτη της Χαμάς) γιατί συσπειρώνει τους Παλαιστίνιους της Γάζας γύρω από τη Χαμάς. Εξυπηρετεί και τον Ερντογάν που του δίνεται η ευκαιρία να φανεί και πάλι προστάτης των απανταχού μουσουλμάνων. Τέλος, εξυπηρετεί και το Ιράν, τη Χεζμπολάχ και τον Άσαντ.

“Σαλαμοποιώ και εποικίζω”

Αλλά τι μπορεί να επιδιώκει το Ισραήλ, πέραν των κραυγών θρησκευομένων ακροδεξιών για κατάληψη και προσάρτηση όλης της “Γης της Επαγγελίας”; Μέχρι τώρα η κυβέρνηση Νετανιάχου αποσπά κομμάτια της Δυτικής Όχθης με τη μέθοδο “σαλαμοποιώ και εποικίζω”, μια σταδιακή απόσπαση εδαφών η οποία de facto αυξάνει την έκταση του Ισραήλ. Ταυτόχρονα, σαμποτάρει με κάθε τρόπο την λύση των “δύο κρατών”.

Για πρακτικούς λόγους η πολιτική αυτή δεν μπορεί να συνεχιστεί εσαεί. Κάποια στιγμή θα προκαλέσει αντιδράσεις που το Ισραήλ δεν θα μπορέσει να αγνοήσει, ιδίως αν ταχθούν απέναντι σθεναρά οι ΗΠΑ. Το όλο ζήτημα δεν είναι καθόλου ευχάριστο για τους Άραβες συμμάχους του Ισραήλ, οι οποίοι αν και δεν τρέφουν ιδιαίτερες συμπάθειες για τις ηγεσίες της Χαμάς και της Παλαιστινιακής Αρχής, εν τούτοις δεν μπορούν παρά να υποστηρίξουν τα παλαιστινιακά αιτήματα, τα οποία συγκινούν τους απανταχού Άραβες και μουσουλμάνους.

Μία επιλογή είναι ο ισραηλινός στρατός να εισβάλει και να καταλάβει τη Γάζα. Δεν μπορεί, όμως, να παραμείνει ως δύναμη κατοχής στην πιο πυκνοκατοικημένη και πιο εχθρική (για το Ισραήλ) περιοχή  του πλανήτη, ακόμη και να αγνοούσε την παγκόσμια κατακραυγή. Όπως το 2009, αναγκαστικά θα αναγκαζόταν να αποσυρθεί και μετά πάλι από την αρχή ο φαύλος κύκλος.

Στρατηγική τυφλότητα

Το Ισραήλ έχει πολύ σοβαρότερα θέματα και πολύ πιο ισχυρούς εχθρούς να ασχοληθεί. Η συνεχής τριβή με το Παλαιστινιακό και η μη εξεύρεση βιώσιμης λύσης μόνο φθορά του προκαλεί, εντείνοντας τον αντισημιτισμό και το άλογο μίσος κατά όχι μόνο του Ισραήλ, αλλά και των απανταχού Εβραίων. Ενώ, λοιπόν, το Ισραήλ έχει στρατηγική και όραμα σε ένα πλήθος τομέων με αποτέλεσμα να έχει καταφέρει σπουδαία επιτεύγματα, στο συγκεκριμένο ζήτημα παραμένει προσκολλημένο στην πρακτική “σαλαμοποιώ και εποικίζω”.

Το αποτέλεσμα είναι κάθε τόσο η πρακτική του αναπόφευκτα να προκαλεί αντιδράσεις, οι οποίες ενίοτε μετεξελίσσονται σε επεισόδια, ακόμα και σε εξέγερση. Αυτό συνέβη και τώρα. Κι όταν η πρακτική του προσκρούει σε αντιδράσεις, το εβραϊκό κράτος αντιδρά στα “τσιμπήματα” ενός αντιπάλου, ο οποίος δίνει αγώνα επιβίωσης. Και αντιδρά κλιμακώνοντας στο έπακρο, γιατί αυτό υπαγορεύει η κυρίαρχη πολιτική κουλτούρα του.

Σκοπός της Χαμάς και πολύ περισσότερο της Παλαιστινιακής Αρχής δεν είναι η καταστροφή του Ισραήλ, παρά την ρητορική και ίσως τις φαντασιώσεις τους. Δεδομένου ότι δεν μπορούν να το αντιμετωπίσουν επί ίσοις όροις ούτε στο στρατιωτικό, ούτε στο πολιτικό-διπλωματικό επίπεδο, οι Παλαιστίνιοι αγωνίζονται να επιβιώσουν, ψάχνοντας στις οριακές στιγμές και την ικανοποίηση της εκδίκησης.

Γολιάθ και Δαβίδ

Από την άλλη πλευρά, κατανοούν τη σημασία που έχει για τον αγώνα τους να δημιουργήσουν το δικό τους κράτος, το Ισραήλ να σπιλώνεται στα μάτια της διεθνούς κοινής γνώμης από τις ίδιες του τις πράξεις. Είναι αυτό πλέον ο νέος Γολιάθ που επιτίθεται στους Παλαιστίνιους, οι οποίοι έχουν στα μάτια πολλών τον ρόλο του Δαβίδ, χωρίς, όμως, τη νίκη εκείνου. Από την πλευρά του, το Ισραήλ οχυρώνεται πίσω από το δικαίωμα της αυτοάμυνας στην πρόθεση των εχθρών του να το καταστρέψουν.

Στην πραγματικότητα, πρόκειται για πολιτικό φαύλο κύκλο. Από αυτόν μπορεί οι Παλαιστίνιοι να έχουν τη μερίδα του λέοντος σε ανθρώπινες απώλειες, αλλά και το Ισραήλ έχει κόστος. Όχι μόνο επειδή διασαλεύεται η κοινωνική και οικονομική ζωή, αλλά και επειδή τουλάχιστον οπισθοδρομεί η επιτυχής διπλωματική προσπάθειά του να ρίξει γέφυρες στις μοναρχίες του Κόλπου, κυρίως στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία.

Η κατάσταση που τείνει να παγιωθεί στο μέτωπο Ισραηλινών-Παλαιστινίων μοιάζει με έναν άνθρωπο στον οποίο επιτίθενται σμήνη κουνουπιών. Αυτός σκοτώνει πολλά με τα χέρια του, αλλά δεν μπορεί να απαλλαγεί από αυτά, όσα και να σκοτώσει. Αλλά ούτε και τα κουνούπια μπορούν να ρίξουν κάτω. Μπορούν, όμως, να τον τσιμπάνε όσο και όπως μπορούν.