Το πολυπλόκαμο δίκτυο του Ερντογάν στη Γερμανία

Για την “σκοτεινή” του Τούρκου προέδρου στην Γερμανία κάνει λόγο το αποκαλυπτικό ντοκιμαντέρ του καναλιού ZDF με τίτλο: “Το μακρύ χέρι του Ερντογάν”, υποστηρίζοντας πως ένα πολυπλόκαμο δίκτυο που έχει συγκροτήσει το τουρκικό κράτος επιχειρεί τον έλεγχο της τουρκικής κοινότητας στην Γερμανία. Το ντοκιμαντέρ μιλά για την εμπλοκή των Τουρκικών Μυστικών Υπηρεσιών (MIT) ακόμα και του οργανωμένου εγκλήματος της γείτονος. 

Περιστατικά, όπως η σύλληψη ενός ένοπλου Τούρκου στο Ντίσελντορφ που φέρεται να σχεδίαζε την δολοφονία πολιτικών αντιπάλων του Ερντογάν και ο ξυλοδαρμός του αντιφρονούντα Τούρκου δημοσιογράφου Ερκ Ατσαρέκ από άτομα συνδεόμενα με την MIT έχουν θορυβήσει τις γερμανικές αρχές. Σε κείμενό μου που υπάρχει στο συλλογικό έργο “Η Τουρκία του Ερντογάν – Νεοοθωμανισμός, Ισλαμικός Ολοκληρωτικός και Ελλάδα” (Εναλλακτικές Εκδόσεις) μπορεί να βρει κάποιος πολλά στοιχεία για το δίκτυο που έχει στήσει ο Ερντογάν στην Γερμανία.

Στην πλειονότητά τους πρόκειται για πολλές εκατοντάδες πολιτιστικά κέντρα, ενώσεις τζαμιών, αθλητικούς συλλόγους, συνενώσεις επιχειρηματιών, γονέων και φοιτητών κ.α. Ένας ξεκάθαρος διαχωρισμός των οργανώσεων αυτών ως προς τους πραγματικούς τους στόχους, τον ιδεολογικό προσανατολισμό και τις δραστηριότητές τους είναι σχεδόν αδύνατος. Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι μετά το τέλος της δεκαετίας του ’80, στο επίκεντρο του δημόσιου διάλογου της Γερμανίας, αναφορικά με τις οργανώσεις αυτές, βρέθηκε κυρίως η θρησκευτική τους διάσταση και λιγότερο στο αν ανήκουν στο δεξιό ή στο αριστερό πολιτικό φάσμα.

Στο κείμενό μου στο συλλογικό έργο που προανέφερα μπορεί να βρει κάποιος πολλά στοιχεία  για την Ditib (“Diyanet İşleri Türk İslam Birliği”/ “Τουρκοϊσλαμική Ένωση του Ιδρύματος για τη Θρησκεία”), τη σημαντικότερη από όλες τις τουρκικές οργανώσεις, με έδρα την Κολωνία και 130.000 μέλη σε όλη τη Γερμανία. Μια οργάνωση που ελέγχει 860 κοινότητες τζαμιών και οίκων προσευχής σουνιτικού δόγματος και που τουλάχιστον για τους επικριτές της είναι “προκεχωρημένο φυλάκιο του τουρκισμού”, ένας “Δούρειος Ίππος” που με “ήπιο” τρόπο και πάντα “σε ρόλο θύματος”, προωθεί συστηματικά “την ισλαμοποίηση της Γερμανίας”.

Η Ditib συνεργάζεται με τις Τουρκικές Μυστικές Υπηρεσίες και τους Αδελφούς Μουσουλμάνους. Επίσης, η οργάνωση αυτή πρωτοστατεί στη δημιουργία τουρκικών “παράλληλων κοινωνιών” μέσα σε γερμανικές μεγαλουπόλεις και μάλιστα με τέτοιες δομές “ανάπτυξης” που μελλοντικά μπορεί να συμπεριλαμβάνουν έναν πολυπληθέστερο “τουρκικό κόσμο”. Από τον Σεπτέμβριο του 2018 η Υπηρεσία Συντάγματος της Γερμανίας εξετάζει αν η “Ditib” θα τεθεί υπό παρακολούθηση.

Υπερεθνικιστικές οργανώσεις

Μια άλλη ιδιαιτερότητα έχουν και οι λεγόμενοι τουρκικοί “σύλλογοι των ιδεαλιστών”. Το αγαπημένο τους σλόγκαν είναι «Γίνε Γερμανός, παρέμεινε Τούρκος». Μια προτροπή που εκφράζει απόλυτα την ερντογανική πολιτική για την εξάπλωση του Ισλάμ στην Ευρώπη και στην στήριξη του τουρκικού εθνικισμού. Το πιο τρανταχτό παράδειγμα είναι η οργάνωση των “Γκρίζων Λύκων” (κίνημα Ülkücü) που αριθμεί συνολικά 18.000 μέλη, τέσσερις φορές περισσότερα από ότι το νεοναζιστικό κόμμα της Γερμανίας NDP. Το τελευταίο διάστημα εξετάζεται η απαγόρευση των Γκρίζων Λύκων στην Γερμανία, κατά το πρότυπο της Γαλλίας.

Τα προσφιλή θέματα τέτοιων “υπερεθνικιστικών” οργανώσεων στη Γερμανία είναι ο υπερτονισμός της παντοδυναμίας του τουρκικού λαού και η υπεροχή των ισλαμικών αξιών και η υπερεκτίμηση του τουρκικού έθνους. Επιπρόσθετα στο προφίλ τους καταγράφονται η εχθρική στάση συνολικά απέναντι στη Δύση και ο αντικομουνισμός, αλλά και άλλα χαρακτηριστικά, όπως : ρατσισμός, σεξισμός, αντισημιτισμός, αυταρχισμός, αποδοχή της βίας, εκθειασμός του αρχηγού κλπ.

Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι συγκριτικά με άλλες μεγάλες μεταναστευτικές κοινότητες της Γερμανίας, η τουρκική, αν και πολυπληθέστερη, είναι η λιγότερο ενσωματωμένη, αλλά και η φτωχότερη απ’ όλες τις άλλες, καθώς περισσότερο από το ένα τρίτο ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. Η τουρκική κοινότητα παρουσιάζει τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας, όπως και το χαμηλότερο, κατά μέσο όρο, μηνιαίο εισόδημα (1.242 ευρώ, όταν για τους Γερμανούς είναι 1.730). Για αυτό και ένα μεγάλο μέρος της τουρκικής κοινότητας καταφεύγει, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη μειονότητα, στο γερμανικό κράτος πρόνοιας (πολύτεκνοι, μακροχρόνια ανεργία, κ.α.) .

Περιθωριοποιημένη κοινωνική ομάδα

Επιπλέον, οι Τούρκοι της Γερμανίας θεωρούνται σαν τη πιο περιθωριοποιημένη κοινωνική ομάδα, γεγονός που σε μεγάλο βαθμό αιτιολογείται από την ατελή γνώση της γερμανικής γλώσσας σε σημαντικό μέρος της τουρκικής κοινότητας, το χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης, και τις συστηματικές προσπάθειες πολλών τουρκικών οργανώσεων που εναντιώνονται στην ενσωμάτωσή τους.

Μία σημαντική έρευνα το 2016 είχε καταδείξει ότι ήδη από το 2012 παρατηρείται μεταξύ των πολιτών τουρκικής καταγωγής μια αυξανόμενη τάση, ιδιαίτερα της νεολαίας, προσανατολισμού προς την Τουρκία. Ένα 85% των Τούρκων της Γερμανίας είχε δηλώσει ότι αισθάνεται ισχυρή έως και πολύ ισχυρή προσήλωση προς την Τουρκία, ενώ εντύπωση προκαλεί και η διαπίστωση ότι η δεύτερη και τρίτη γενιά είχε δηλώσει πως έχει πιο αναπτυγμένο αίσθημα θρησκευτικότητας από την πρώτη, σε ποσοστό 72% προς 62%.

Αυτά και πολλά άλλα ευρήματα δείχνουν ότι ιδιαίτερα οι νεότερες γενιές προβάλλουν επιδεκτικά την ομολογία της ιδιαίτερης πολιτιστικής τους καταγωγής. Πολύ περισσότερο, που το 51% των ερωτηθέντων είχε δηλώσει πως αισθάνεται στη Γερμανία ως πολίτης δεύτερης κατηγορίας, πιστεύοντας ότι το Ισλάμ είναι μια θρησκεία που δέχεται επίθεση και που πρέπει να προστατευθεί από προσβολές, ύβρεις, προκαταλήψεις και ενοχοποιήσεις. Προφανώς οι απόψεις αυτές επικρατούν και στις μέρες μας και όχι μόνο στην τουρκική κοινότητα της Γερμανίας, αλλά και άλλων ευρωπαϊκών χωρών (Ολλανδία, Αυστρία κτλ).

Απτά αποτελέσματα στη Γερμανία

Έχουν περάσει είκοσι χρόνια από τότε που ο Ερντογάν είχε δείξει τις πραγματικές του προθέσεις για τις τουρκικές μειονότητες που ζουν εκτός Τουρκίας λέγοντας το αμίμητο: «Η δημοκρατία είναι μόνο το τραίνο στο οποίο επιβιβαζόμαστε μέχρι να φτάσουμε στο στόχο μας. Τα τζαμιά είναι τα στρατόπεδά μας, οι μιναρέδες είναι οι ξιφολόγχες μας, οι τρούλοι είναι τα κράνη μας και οι πιστοί είναι οι στρατιώτες μας».

Και απ’ ότι φαίνεται, οι προθέσεις Ερντογάν παραμένουν ακόμα σε ισχύ, καταγράφοντας μάλιστα απτά αποτελέσματα και στη Γερμανία. Κι αυτό παρά τις όποιες “παραφωνίες” και “παρεξηγήσεις” που έχουν προκύψει μεταξύ “φίλων”, όπως για παράδειγμα οι παρακολουθήσεις αντιφρονούντων Τούρκων της Γερμανίας από την Ditib.

Η γερμανική ελίτ γνωρίζοντας τα όσα αναφέρθηκαν παραπάνω εξακολουθεί να είναι ακόμη πολύ ανεκτική, όχι μόνο στο θέμα των επιδομάτων και της καρκινοβατούσας ενσωμάτωσης, αλλά και στον θρησκευτικό ριζοσπαστισμό μεγάλου μέρους της τουρκικής μειονότητας, ιδιαίτερα της νεολαίας, υποβαθμίζοντας συστηματικά τους κινδύνους από μια τέτοια κλιμακούμενη ριζοσπαστικοποίηση.

Γεγονός είναι πάντως ως οι διακρατικές σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Γερμανίας παραμένουν διαχρονικά σταθερές και στενές, ασχέτων αν η πλειονότητα των Γερμανών πολιτικών δεν θεωρούν την Τουρκία αξιόπιστο εταίρο, ενώ πολλαπλασιάζονται οι επικρίσεις κατά της γείτονος από Γερμανούς πολιτικούς. Για αυτό, κατά βάση, πρέπει να βλέπουμε αυτή τη σχέση ότι είναι πρώτα απ’ όλα “συμφεροντολογική” και ίσως λιγότερο “αδελφική” απ’ ότι ήταν την εποχή του τελευταίου Κάιζερ και την “γερμανοτουρκική αδελφότητα των όπλων” του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.