Εκρέμ Ιμάμογλου - Ο αυριανός αντι-ερντογανικός κεμαλιστής Πρόεδρος της Τουρκίας;

**Γράφει ο Μάριος Ευρυβιάδης* –**

Ο Εκρέμ Ιμάμογλου, κεμαλιστής και υποψήφιος του συνασπισμού της αντιπολίτευσης στις επαναληπτικές εκλογές για τη δημαρχία της Πόλης, έκανε την απόλυτη νίκη στις εκλογές της 23ης Ιουνίου. Κέρδισε τον αντίπαλό του Μπιναλί Γιλντιρίμ, υποψήφιο του συνασπισμού του κυβερνώντος κόμματος, με σχεδόν 10 ποσοστιαίες μονάδες, 54,21% έναντι 44,99% και με σχεδόν 800 χιλιάδες ψήφους διαφορά, αποκλείοντας έτσι την περίπτωση μιας επαπειλούμενης νοθείας.

Στις κανονικές εκλογές της 31ης Μαρτίου, τις οποίες το καθεστώς -ο Πρόεδρος Ερντογάν, δηλαδή- είχε ακυρώσει αυθαίρετα, ο Ιμάμογλου είχε κερδίσει με μόνο 13 χιλιάδες ψήφους, σε ένα σύνολο ψηφοφόρων πάνω από 8 εκατ.

Μάλιστα το 54,21% είναι το μεγαλύτερο που καταγράφεται για τη δημαρχία της Πόλης από το 1980. Είναι δε διπλάσιο του ποσοστού με το οποίο ο Ερντογάν κέρδισε τη δημαρχία το 1994, με το πλειοψηφικό 25% περίπου. Ο Μεγάλος Μάστρος ξανάπαιξε στην Πόλη και ξανάχασε. Ίσως ο μέχρι τις 23 Ιουνίου «εύλογημένος» του Αλλάχ και συνεπώς «αήττητος», κάπου πρέπει να αμάρτησε για να τιμωρηθεί με τέτοιο ταπεινωτικό τρόπο.

Τι σημαίνει αυτή η κατά κράτος ήττα του Ερντογάν στην Πόλη; Στην Πόλη που τον ανέδειξε πολιτικά, που δια της διαφθοράς τον πλούτισε οικογενειακά, που του επέτρεψε να παραγάγει και να μοιράσει με νεποτισμό και διαφθορά άφθονο μαύρο και πράσινο (ισλαμικό/μεσανατολίτικο) χρήμα, ώστε να καταστήσει το ισλαμιστικό του κόμμα κυρίαρχο στην Τουρκία από το 2002; Και που μαζί με τον ομοϊδεάτη του -και σημερινό εχθρό του- Χότζα Γκουλέν κατόρθωσε να εκτοπίσει τους κεμαλιστές από τις δομές -βαθιές και μη- του κεμαλικού κράτους; Και επίσης από το κάστρο τους, τον Στρατό, με το πραξικόπημα-απάτη («δώρο του Αλλάχ», κατά τον Ταγίπ), τον Ιούλιο του 2016;

Το ερώτημα κατά πόσο ο Ιμάμογλου θα αφεθεί να κυβερνήσει δεν είναι τοπικού μόνο ενδιαφέροντος. Αντίθετα αφορά στις μελλοντικές εσωτερικές διεργασίες και εξελίξεις και, συνεπώς, στην εξωτερική πολιτική της χώρας. Αφήνω κατά μέρος ως πρώιμο πως ο 49 ετών Ιμάμογλου έχει ήδη χρισθεί «αντι-Ερντογάν» και πως θα είναι ο μελλοντικός και μάλιστα κεμαλιστής Πρόεδρος της Τουρκίας στις επόμενες προεδρικές εκλογές, είτε υπάρχει μέχρι τότε ο Ερντογάν είτε όχι.

Αλώθηκαν τα πάντα

Καταρχήν ο Ιμάμογλου δεν ελέγχει το διοικητικό συμβούλιο του δήμου. Αυτό ελέγχεται από το ισλαμιστικό κόμμα. Κάθε απόφαση του κεμαλιστή δημάρχου θα παίρνει την ανηφόρα. Το τι έχει να αντιμετωπίσει το γνωρίζει ήδη.

Μια από τις πρώτες δηλώσεις του ως 17ήμερος δήμαρχος στην πρώτη του νίκη, προτού τον ακυρώσουν, ήταν πως θα εξασφάλιζε τα πεπραγμένα για δημόσια έργα και αναθέσεις της 25ετούς δημαρχίας των ισλαμιστών, που άρχισε με τον Ερντογάν το 1994. Σχεδόν αυθημερόν εκδόθηκε δικαστικό διάταγμα που του απαγόρευε πρόσβαση και έρευνα στα αρχεία του δικού του σήμου! Έτσι λειτουργεί το ερντογανικό δεβλέτι.

Στα 17 χρόνια κυριαρχίας του Ερντογάν και των ισλαμιστών αλώθηκαν τα πάντα και όχι μόνο η Δικαστική Εξουσία (υπογραμμίζεται εδώ πως ανέκαθεν στην Τουρκία οι δικαστές δεν κατέχουν, κατ’ ανάγκη, νομικές γνώσεις. Επιλέγονται, διορίζονται και «προβιβάζονται» από τους εκάστοτε κρατούντες). Αλώθηκαν επίσης τα ΜΜΕ που σήμερα ελέγχονται σχεδόν απόλυτα από την οικογένεια και το περιβάλλον του Ερντογάν. Και όλα αυτά πρώτου ο Ερντογάν αντικαταστήσει το πολίτευμα της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας με το προεδρικό, με τις αμφιλεγόμενες εκλογές του 2015 και το δημοψήφισμα του 2017.

Θυμίζω πως είχε δηλώσει δημόσια θαυμαστής του χιτλερικού συστήματος διακυβέρνησης ο Ερντογάν. Και το πέτυχε. Σήμερα η Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση υφίσταται για να σφραγίζει αποφάσεις του «Ρεΐς» (Αρχηγού). Οι υπουργοί διορίζονται από τον Πρόεδρο, ενώ και η παραμικρή απόφαση αιρετών αρχόντων ελέγχεται από την Προεδρία, όπως και ο προϋπολογισμοί τους. Ο δε Πρόεδρος μπορεί, για λόγους «εθνικού συμφέροντος», να αντικαταστήσει αιρετούς άρχοντες με διορισμένους, κάτι που ο Ερντογάν ήδη εφάρμοσε και εφαρμόζει εναντίον μη αρεστών δημάρχων κουρδικής καταγωγής.

Σε ένα τέτοιο καθεστώς, θα αφεθεί ο κεμαλιστής Ιμάμογλου να διαχειρίζεται την Πόλη που παράγει το ένα τρίτο του πλούτου της χώρας; Θα τον αφήσει ο Ερντογάν να του ανοίξει τον πολιτικό του τάφο και πιθανόν να τον φυλακίσει;

Η πιο σημαντική συνέπεια της ήττας του Ερντογάν είναι ο αυτός καθ’εαυτός συμβολισμός της ήττας. Με το να μη θεωρείται «ανίκητος», πλέον, ανοίγει ο δρόμος για την ισλαμική απονομιμοποίησή του, αφού μπορεί να «έχασε» την ευλογία του Αλλάχ. Ο κεμαλιστής Ιμάμογλου δεν μπορεί να «φάει» τον Ερντογάν. Μόνο από τους ισλαμιστές μπορεί να «φαγωθεί», κάτι όχι εύκολο. Η υπακοή στο Ισλάμ είναι μείζον ζήτημα. Κατά τους ερμηνευτές του Κορανίου είναι προτιμητέος ένας δικτάτορας αν η απαλλαγή του συνεπάγεται χάος και εμφύλιο πόλεμο.

Για τον παραπάνω λόγο, ας κρατούν μικρό καλάθι όσοι αναφέρονται στους γνωστούς πάλαι ποτέ παράγοντες του ισλαμιστικού Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, Ali Babacan, Abdullah Gul και Ahmet Davutoglu, που φέρονται να ετοιμάζουν πολιτικά κόμματα/κινήσεις – οι δυο πρώτοι μαζί, ο Ahmet ξεχωριστά- κατά του Ερντογάν. Η ήττα στην Πόλη δημιουργεί συνθήκες για την απονομιμοποίηση του Ερντογάν. Θα αποτολμηθεί, όμως, τόσο γρήγορα;

Η Τουρκία απειλεί τον εαυτό της

Δεν θα σταθώ στο χρήσιμο για πολλούς κλισέ πως δεν πρέπει να υποτιμάται ο Ερντογάν και πως κάνει αυτά που λέει κ.λπ. Παραμένει ισχυρός και δημοφιλής ηγέτης και εσωτερικά παίζει απόλυτα τους «άσους» του ισλαμισμού και του ρατσιστικού τουρκικού εθνικισμού. Παίζει με τους S-400, δηλαδή με τους Αμερικάνους, παίζει με τους Ρώσους, παίζει στην Ανατολική Μεσόγειο, παίζει με το Ισλάμ και τους Άραβες, παίζει με τους τρομοκράτες. Μέχρι και η Κύπρος διατυμπανίζει πως απειλεί την «εθνική ασφάλεια» της Τουρκίας. Στη ουσία κανείς δεν απειλεί την ασφάλεια της Τουρκίας, ούτε καν οι Κούρδοι. Η Τουρκία απειλεί τον εαυτό της, αλλά αυτό είναι άλλο και μεγάλο κεφάλαιο.

Ο Ερντογάν έχει μια τελευταία ευκαιρία να αποφύγει την πιο άμεση απειλή κατά του καθεστώτος του, που είναι η τυχόν ανεξέλεγκτη κατάρρευση της τουρκικής λίρας. Θα τα «βρει» με τον Πρόεδρο Τραμπ, όπως θέλει να πιστεύει, στο ζήτημα των S-400 στην προγραμματισμένη συνάντησή τους (τέλη Ιουνίου) στην Ιαπωνία στο πλαίσιο της συνάντησης των G-20; Αν όχι, θα εξαρτηθεί από τον Τραμπ το πόσο «εκλεπτυσμένα» θα διαχειριστεί το ζήτημα των κυρώσεων κατά της Άγκυρας που θα ανακοινώσει.

Εκτιμώ πως η επιβολή κυρώσεων θα γίνει τμηματικά ή θα επιβληθούν αλλά δεν θα υλοποιηθούν άμεσα, με «μοντέλο» τις υφιστάμενες κυρώσεις έναντι της Κίνας και όχι αυτές κατά του Ιράν. Και αυτό α) διότι ο Τραμπ δεν επιθυμεί να «αναστήσει» έναν Ερντογάν που παραπαίει, β) διότι το αμερικανικό στρατιωτικό κατεστημένο δεν θέλει να δημιουργήσει αγεφύρωτο χάσμα με την Τουρκία και γ) ίσως πιο σημαντικό, διότι η Ουάσινγκτον εκτιμά πως με τον Ερντογάν αποδυναμωμένο -ίσως και πολιτικά «τελειωμένο»- η Τουρκία θα ξαναβρεί τον ατλαντικό της προσανατολισμό. Οψόμεθα.

*Ο Μάριος Ευρυβιάδης είναι Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου.