Εξοπλισμοί: Επιβάλλεται μία άλλη πολιτική διαχείριση

Είναι δυνατόν οι ελληνικοί εξοπλισμοί να συνδέονται με τη φημισμένη “Διάσκεψη Ασφαλείας” του Μονάχου (Munich Security Conference) και με την κρίσιμη κατάσταση στις σχέσεις Ανατολής-Δύσης; Η απάντηση είναι ένα ξεκάθαρο “ναι”, όπως θα επιχειρηθεί να στοιχειοθετηθεί στη συνέχεια. Πρόκειται για ένα πολύπλοκο παζλ, στο οποίο η Ελλάδα έχει εμπλακεί συνειδητά, όχι πάντα με πετυχημένα αποτελέσματα.

Οι διεθνείς σχέσεις δεν είναι άσπρο-μαύρο. Όλα κινούνται σε διάφορες αποχρώσεις του γκρίζου. Πολλά λέγονται και δεν γίνονται, ενώ ισχύει και το αντίθετο. Το παρασκήνιο οργιάζει. Κοινό σημείο σε όλα είναι η προσπάθεια των κρατών να μεγιστοποιήσουν τις “επιστροφές” για το εθνικό τους συμφέρον. Να μεγιστοποιήσουν την εθνική ασφάλεια, η οποία είναι προϋπόθεση για υγιή οικονομία και ευημερία, που με τη σειρά τους διευκολύνουν τις επενδύσεις που θωρακίζουν μια χώρα από εξωτερικές απειλές.

Η Ελλάδα βρίσκεται στο μέσον ενός μεγάλου προγράμματος επανεξοπλισμού, μετά από 15ετή απραξία. Ο κατεπείγον χαρακτήρας του προγράμματος αυτού επέβαλλε την εκτέλεσή του σε χρόνο-ρεκόρ, ενώ υπό φυσιολογικές συνθήκες θα εντασσόταν σ’ αυτό που αποκαλούσαμε Ενιαίο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Ανάπτυξης και Εκσυγχρονισμού, που είχε κατ’ ελάχιστον πενταετή διάρκεια.

Με δεδομένο ότι βρισκόμαστε σε εποχές “ισχνών αγελάδων” για τους αμυντικούς προϋπολογισμούς παγκοσμίως, ενώ παράλληλα οι τεχνολογίες αιχμής που ενσωματώνονται στα κύρια οπλικά συστήματα έχουν οδηγήσει το κόστος σε δυσθεώρητα ύψη, το ενδιαφέρον από των υποψήφιων προμηθευτών είναι τεράστιο. Ο ανταγωνισμός είναι σκληρός. Οι πολιτικές πιέσεις που ασκούνται από τις κυβερνήσεις των υποψηφίων στην Αθήνα αποδεικνύουν του λόγου το αληθές.

Η κατάσταση στις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις

Η διαμορφωμένη κατάσταση στις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, κατά σειρά παλαιότητας των κλάδων, έχει ως ακολούθως: Στην ισχύ του Στρατού Ξηράς, τον πρώτο λόγο έχουν οι Γερμανοί. Αιχμή είναι τα 170 Leopard 2A6 HEL (ελληνική έκδοση του Leopard 2A6) η αγορά των οποίων εγκρίθηκε από το ΚΥΣΕΑ τον Μάρτιο 2002 και συμβασιοποιήθηκαν έναν χρόνο αργότερα. Επίσης, τα 183 Leopard 2A4. Αυτό το αρματικό δυναμικό έχει ανάγκες συντήρησης και αναβάθμισης όπως κάθε άλλο σύστημα, ώστε να μην απαξιωθεί και εξαντλήσει πρόωρα τον επιχειρησιακό του βίο. Οι ενδείξεις οδηγούν στο συμπέρασμα ότι έρχεται η σειρά τους, αφού για ευνόητους λόγους προηγήθηκε ο αεροναυτικός τομέας.

Στο Πολεμικό Ναυτικό τον πρώτο λόγο έχουν Ευρωπαίοι προμηθευτές. Γερμανοί και Ολλανδοί στο παρελθόν, ενώ πλέον, με την επιλογή των φρεγατών FDI Belh@rra η Γαλλία αποκτά την πρωτοκαθεδρία, η οποία θα είναι αδιαμφισβήτητη σε περίπτωση επιλογής και των κορβετών Gowind από την γαλλική Group Naval. Ο υποβρυχιακός στόλος είναι γερμανικής προέλευσης. Σύντομα θα φανεί ποιες είναι οι σκέψεις για το μέλλον, καθότι αρκετά υποβρύχια έχουν ξεπεράσει τις τρεις δεκαετίες υπηρεσίας.

Στην Πολεμική Αεροπορία η αμερικανική πρωτοκαθεδρία με τον στόλο των 170 μαχητικών F-16, το πιο πετυχημένο εμπορικά μαχητικό στην ιστορία. Το πρόγραμμα εξασφάλισε συνεχείς αναβαθμίσεις και πλέον με απόφαση της Αεροπορίας των ΗΠΑ, σχεδόν μισό αιώνα ζωής ακόμα. Λόγω του κομβικού ρόλου της αεροπορικής ισχύος και παρότι συνεπάγεται επιπρόσθετο κόστος, η Ελλάδα ορθώς επέλεξε και δεύτερο προμηθευτή.

Η Ελλάδα μάλλον θα μπει για πολλούς λόγους και στο πρόγραμμα του πέμπτης γενιάς F-35 Lightning II. Αμφότερα κατασκευάζονται από την Lockheed Martin. Η Γαλλία με τα Mirage επί πολλές δεκαετίες (τελευταία έκδοση Mirage 2000-5) και πλέον με τα Rafale έπαιξε κομβικό ρόλο στην ελληνική αποτροπή. Τα μαχητικά της Dassault Aviation εισήγαγαν στο ελληνοτουρκικό μέτωπο έναν ποιοτικό παράγοντα που πάντα προβλημάτιζε σοβαρά την τουρκική Αεροπορία.

Γεωπολιτικό κριτήριο και εξοπλισμοί

Γενικότερα, η αποφυγή μονοσήμαντης εξάρτησης από έναν προμηθευτή είναι σωστή προσέγγιση. Αυτό είναι κρίσιμης σημασίας στην αεροπορική και ναυτική ισχύ. Επειδή οι γεωπολιτικές ισορροπίες μπορεί να κρύβουν εκπλήξεις στο μέλλον και οι τεχνολογίες επιτρέπουν δυνατότητες παρεμπόδισης της επιχειρησιακής αξιοποίησης, η Ελλάδα δεν μπορεί να αδιαφορήσει. Αγοράζονται απ’ αυτήν οπλικά συστήματα και εξοπλισμοί για επείγοντες και ζωτικούς λόγους εν συγκρίσει με άλλες συμμαχικές χώρες. Η πολιτική αυτή προσδίδει όμως και “ενδοσυμμαχική διπλωματική ευελιξία“.

Οι κυβερνήσεις σταθμίζουν το “γεωπολιτικό κριτήριο” σε κάθε εξοπλιστική απόφαση. Ακόμα κι όταν γίνεται κατάχρηση σε βάρος του επιχειρησιακού κριτηρίου, γίνεται από την αγωνία του πολιτικού συστήματος να αποκτήσει διπλωματικά ερείσματα, χωρίς να υποτιμάται και το σύνδρομο της εξάρτησης. Πρέπει, πάντως, να συνειδητοποιηθεί ότι η πειστική έκφραση της βούλησης να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά η στρατιωτική ισχύς είναι “διαβατήριο” για να εξασφαλίσει η Ελλάδα και σεβασμό και συμμάχους.

Η επιχειρησιακή επάρκεια των Ενόπλων Δυνάμεων είναι παράγοντας, που πέραν των άλλων λόγων έφερε κοντά στην Ελλάδα το Ισραήλ. Το Ισραήλ αναδεικνύεται σε κομβικό και πρόθυμο προμηθευτή οπλικών συστημάτων που μπορούν να αποτελέσουν game changers, να αλλάξουν δηλαδή ως πολλαπλασιαστές ισχύος τα δεδομένα στην ελληνοτουρκική ισορροπία δυνάμεων.

Παράδειγμα, η παγκόσμια πρωτοπορία του Ισραήλ στον ηλεκτρονικό πόλεμο και σε βλήματα πάσης φύσεως, που μπορούν να δώσουν ξεχωριστές δυνατότητες σε δυτικά οπλικά συστήματα. Υπενθυμίζουμε ότι ειδικά οι ΗΠΑ ενίοτε εμφανίζονται διστακτικές να αποδεσμευθούν οπλικά συστήματα και εξοπλισμοί που θεωρούν ότι θα διαταράξουν “πέραν του αποδεκτού” την ισορροπία σε βάρος της Τουρκίας!

Εξοπλισμοί από ΗΠΑ, γκρίνια από Γερμανία

Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, στην περίφημη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου που θα πραγματοποιηθεί δια ζώσης στην βαυαρική πρωτεύουσα, το παρόν θα δώσουν και θα μιλήσουν, ο πρωθυπουργός και οι υπουργοί Εξωτερικών και Άμυνας. Όλοι τους με εξαιρετικές επικοινωνιακές ικανότητες και όχι μόνο στα ελληνικά, τέτοιες που μπορούν να προσπορίσουν σημαντικά οφέλη στην ελληνική διπλωματία.

Λόγω του επανεξοπλισμού της Ελλάδας και της λυσσώδους προσπάθειας δυτικών χωρών να εξασφαλίσουν συμβόλαια για τις αμυντικές τους βιομηχανίες, θεωρείται βέβαιο ότι η ελληνική αντιπροσωπεία θα δεχθεί φορτικές πιέσεις. Οι Αμερικανοί γκρινιάζουν για τα ναυτικά προγράμματα, οι Γερμανοί διότι έχουν μείνει εκτός συνολικά μέχρι στιγμής. Το ζητούμενο για τη χώρα είναι, η κυβέρνηση να έχει πλάνο.

Να γνωρίζει, με βάση την πληροφόρηση από τη στρατιωτική ηγεσία, τι υπηρετεί το επιχειρησιακό συμφέρον των Ενόπλων Δυνάμεων. Με γνώμονα, πάντα, τον οικονομικό ορθολογισμό και τη συμπερίληψη της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας, ως μοχλού μερικής απόσβεσης του κόστους των αμυντικών επενδύσεων. Οι εξοπλισμοί δεν έχουν δώσει και λίγα στους Αμερικανούς. Με τους Γερμανούς, κατά πληροφορίες, συζητήσεις ήδη διεξάγονται σε ανώτατο επίπεδο.

Στο επίπεδο των γεωπολιτικών ισορροπιών, η Ελλάδα θεωρεί ότι το εθνικό συμφέρον δεν εξυπηρετείται από την απομάκρυνση από την ευρωπαϊκή οικογένεια και τις ΗΠΑ. Οι διαφορές προσέγγισης πολλών Ευρωπαίων με τους Αμερικανούς στην ουκρανική κρίση, μάλιστα, επιτρέπει την απαραίτητη ευελιξία στην ελληνική διπλωματία, ώστε να μην αποξενώσει περαιτέρω τη Ρωσία. Τόσο για το καλό του Ελληνισμού της περιοχής, όσο και για τη σημασία της Μόσχας στον έλεγχο της τουρκικής συμπεριφοράς.

Εξοπλισμοί και στρατηγικές σχέσεις

Οι ταυτόχρονες στρατηγικές σχέσεις με τους Ευρωπαίους εταίρους και τις ΗΠΑ δεν μπορούν να υποκατασταθούν, παρόλο που αμφότεροι οι πυλώνες έχουν επιδείξει ιστορικά μια ενοχλητική “ευαισθησία” απέναντι στην Τουρκία, η οποία συχνά οδήγησε σε μεροληπτική συμπεριφορά στο στρατηγικό επίπεδο. Η Ελλάδα περιορίζεται σε διπλωματικές διαμαρτυρίες άνευ νοήματος που έφερναν κάποια ήσσονος σημασίας ανταλλάγματα στο τακτικό επίπεδο.

Χωρίς να υπερεκτιμάται ο ρόλος τους, τα προγράμματα αυτά και οι εξοπλισμοί, αποτελούν ένα ισχυρό χαρτί στα χέρια της ελληνικής πλευράς. Αρκεί να μην εμφανίζεται ως πελάτης που αναθέτει συμβόλαια για να εξασφαλίσει… την εύνοια. Αυτή είναι αυτοκαταστροφική νοοτροπία που εξασφαλίζει την ανυποληψία. Την Ελλάδα την ενδιαφέρουν οι διμερείς σχέσεις, την ενδιαφέρει και η συμμετοχή σε πολυμερή σχήματα, όχι μόνο πολιτικά, αλλά και βιομηχανικά.

Οι κινήσεις ολοκλήρωσης της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας στον τομέα της χερσαίας στρατιωτικής ισχύος με τη συνεταιρική σχέση Γάλλων (Nexter) και Γερμανών (KMW κατασκευάστρια των Leopard), δημιουργούν αθέατες σε πρώτη ματιά ευκαιρίες, αφού στα συστήματά τους στηρίζεται η ελληνική χερσαία ισχύς. Μήπως θα έπρεπε να επιδιωχθεί η από κοινού βιομηχανική εμπλοκή των εταιριών στον ελληνικό χώρο, εφόσον οι αριθμοί των αρμάτων που βρίσκονται σε υπηρεσία στις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις δικαιολογούν συμμετοχή και ελληνικών αμυντικών βιομηχανιών κι όχι απλά μια πελατειακή σχέση.

Ας βάλουμε επιτέλους τον πήχη ψηλά. Στόχος πρέπει να είναι η σταδιακή δημιουργία πλέγματος ισχυρών συμφερόντων που θα αύξαναν τη διαπραγματευτική ισχύ της Αθήνας σε θέματα ασφαλείας απέναντι στο Βερολίνο, με στήριξη από το Παρίσι. Ας επιδιωχθεί παρόμοια αλληλεξάρτηση και με το Ισραήλ μέσω προγραμμάτων ουσίας που θα ενίσχυαν τις Ένοπλες Δυνάμεις, με πραγματικούς πολλαπλασιαστές ισχύος, στους οποίους αξίζει η Ελλάδα να επενδύσει. Μήπως να σκεπτόμασταν παρόμοιες συνέργειες με τους Άραβες εταίρους μας στον ναυτικό τομέα; Τουλάχιστον στον αεροπορικό έχει γίνει πλέον συνείδηση ποια είναι η μοναδική οδός επιβίωσης και ανάπτυξης της ΕΑΒ.