Ο δημοσιογράφος που γύρισε από το νεκροτομείο

Ο ανοιχτός πόλεμος Ρωσίας – Ουκρανίας βρέθηκε και πάλι στο προσκήνιο τις τελευταίες ημέρες, αυτήν την φορά μέσα από τις κωμικοτραγικές συνθήκες της «δολοφονίας» και της «ανάστασης» του Ρώσου δημοσιογράφου Αρκάντι Μπάμπτσενκο. Η είδηση της «δολοφονίας» του Μπάμπτσενκο, ο οποίος έχει καταφύγει στην Ουκρανία, πάγωσε την διεθνή κοινή γνώμη. Η κοινοποίηση όμως ότι η «δολοφονία» ήταν θέατρο προκάλεσε γέλωτα και οργή, ενώ οι αποκαλύψεις για τα δολοφονικά σχέδια του Κρεμλίνου, που ακολούθησαν, αντιμετωπίζονται με σκεπτικισμό. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Την Τρίτη 29 Μαϊου, ημέρα αποφράδα, ο Ρώσος δημοσιογράφος Αρκάντι Μπάμπτσενκο δέχεται, στο Κίεβο όπου ζει, τρεις σφαίρες στην πλάτη. Τον βρίσκει μέσα σε λίμνη αίματος η σύζυγός του και κατά την μεταφορά του στο νοσοκομείο πεθαίνει. Οι φωτογραφίες του  …πτώματος μέσα στα αίματα δημοσιεύονται και ακολουθούν δάκρυα και θρήνοι, αλλά και κριτική προς την Μόσχα.

Ο Μπάμπτσενκο έφυγε από την Ρωσία το 2017, μετά από ένα άρθρο του για την συντριβή ρωσικού στρατιωτικού αεροσκάφους, στην οποία σκοτώθηκαν 92 άνθρωποι, και η είδηση του θανάτου του μεταδίδεται από όλα τα διεθνή μέσα ενημέρωσης. Το Κρεμλίνο, ακόμη και αν δεν στοχοποιείται ευθέως, τουλάχιστον κατά τις πρώτες ώρες μετά την δημοσιοποίηση της «δολοφονίας», βρίσκεται στην δύσκολη θέση να πρέπει να κάνει έναν σχολιασμό.

Η «ανάσταση»

Λίγες ώρες αργότερα ωστόσο ο «δολοφονημένος» δημοσιογράφος εμφανίζεται περιχαρής  σε συνέντευξη τύπου, την ώρα που ο επικεφαλής των ουκρανικών υπηρεσιών ασφαλείας (SBU) Βασίλ Γκριτσάκ δίνει συγχαρητήρια στην οικογένειά του. Ο Μπάμπτσενκο ευχαριστεί με την σειρά του τις ουκρανικές μυστικές υπηρεσίες, λέγοντας ότι του έσωσαν την ζωή, αποκαλύπτεται ότι η «δολοφονία» ήταν σκηνοθετημένη και τονίζεται ότι ήταν ο μόνος τρόπος για να αποφευχθεί η πραγματική δολοφονία, όχι μόνο του ίδιου αλλά και άλλων Ρώσων που έχουν αυτοεξοριστεί στην Ουκρανία.

Γίνεται επίσης γνωστό ότι έχει συλληφθεί ήδη ένας Ουκρανός, τον οποίο είχαν στρατολογήσει «οι ρωσικές υπηρεσίες ασφαλείας» με απώτερο σκοπό να δολοφονήσει περίπου 30 άτομα, κυρίως Ρώσους αυτοεξόριστους. Στην υπόθεση εμπλέκεται και ο πρόεδρος της Ουκρανίας, ο οποίος δηλώνει ότι ο Μπάμπτσενκο τον ευχαρίστησε προσωπικά.

Στην συνέντευξη, ο Μπάμπτσενκο παραλληλίζει τον εαυτό του με τον Σκριπάλ, τον Ρώσο διπλό πράκτορα που δέχθηκε επίθεση με χημικά όπλα στην Βρετανία. Κατά σύμπτωση την επόμενη ημέρα το θέμα του Σεργκέι Σκριπάλ και η κατάσταση στην Ανατολική Ουκρανία βρίσκονταν στην ημερήσια διάταξη στις πρώτες, μετά την απόπειρα κατά του πρώην διπλού πράκτορα, επίσημες συνομιλίες του ΝΑΤΟ με την Μόσχα.

Εκεί όμως που χάνει κάθε μέτρο είναι όταν αναφέρεται στις λεπτομέρειες της σκηνοθετημένης δολοφονίας του. Περιγράφει λοιπόν ότι ένας μακιγιέρ πήγε στο διαμέρισμά του για να τον κάνει να μοιάζει με θύμα πυροβολισμού, αλλά και ότι του έδωσαν να φορέσει μπλουζάκι με τρύπες από σφαίρες, στο οποίο είχαν χύσει αίμα γουρουνιού! Σημειώνει ακόμη ότι οι διασώστες ήταν στο κόλπο, ότι «αναστήθηκε» μόλις έκλεισαν οι πόρτες του νεκροτομείου και ότι παρακολουθώντας το θέμα στις ειδήσεις είδε «τι φοβερός τύπος» ήταν.

Το γέλιο της …αρκούδας

Η Μόσχα, μετά από αυτές τις εξελίξεις, έχει πλέον κάθε λόγο να πανηγυρίζει με την γκάφα των Ουκρανών που την είδαν Σέρλοκ Χόλμς (τον επικαλέστηκε και ο βουλευτής και σύμβουλος του υπουργείου Εσωτερικών  Αντόν Γκερατσένκο, λέγοντας ότι Χολμς σκηνοθέτησε τον θάνατό του για να αποκαλύψει δολοφονίες) και το μόνο που κατάφεραν ήταν να στρέψουν τον κόσμο εναντίον τους.

Σχεδόν αμέσως το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών καταγγέλλει «μια νέα αντιρωσική πρόκληση», χαρακτηρίζοντας την ουκρανική επιχείρηση «μασκαράτα» και αποδίδοντάς της «προπαγανδιστικούς σκοπούς». Την σκηνοθετημένη δολοφονία του Μπάμπτσενκο στηλιτεύει από την πρώτη στιγμή και ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), καταγγέλλοντας την Ουκρανία ότι διασπείρει «ψευδείς ειδήσεις», ενώ έντονη αγανάκτηση εκφράζουν οι Δημοσιογράφοι χωρίς Σύνορα. Ακολουθούν πολλά διεθνή ΜΜΕ, όμως το πάρτι γίνεται κυρίως από τα  φιλικά προς το Κρεμλίνο Μέσα.

 «Ο Μπάμπτσενκο είναι το τελευταίο σύμπτωμα μιας σειράς θαυματουργών αναστάσεων των τελευταίων ημερών, από τα παιδιά που υποτίθεται ότι δηλητηριάστηκαν με χλώριο στη Συρία μέχρι τους Σκρίπαλ στο Σάλσμπερι», ανέφερε σχολιάζοντας τον “θάνατο” και την “ανάσταση” του Ρώσου δημοσιογράφου το Perviy Kanal.

Με ανάλογα σχόλια αντέδρασε και η φιλοκυβερνητική εφημερίδα Rossiiskaïia Gazeta, ενώ ο δημοσιογράφος Αλεξάντρ Κοτς έγραψε στην  Komsomolskaia Pravda, ότι «στην προσπάθειά τους να συκοφαντήσουν τη Ρωσία, οι ουκρανικές ειδικές υπηρεσίες δεν έχουν κανένα όριο. Τώρα δείχνει πιο πιθανό το Μπόινγκ ΜΗ17 να καταρρίφθηκε από την Ουκρανία και οι Σκρίπαλ να δηλητηριάστηκαν από τις ουκρανικές υπηρεσίες».

Δεν έλειψαν βέβαια και περισσότερο κριτικές φωνές, όπως αυτή του Αλεξάντερ Μίνκιν στην εφημερίδα Moskovski Komsomolets, ο οποίος χαρακτήρισε την επιχείρηση του Κίεβου ως το «μεγαλύτερο δώρο στο Κρεμλίνο, που τόσο απεχθάνεται» ή τα ερωτήματα της εφημερίδας Vedomosti για το ποιος θα πιστέψει πλέον τα ανεξάρτητα ρωσικά Μέσα Ενημέρωσης «μετά τον “φόνο” του Μπαμπτσένκο».

Ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσε όμως το σχόλιο της ανταποκρίτριας της Le Monde στην Μόσχα, Isabelle Mandraud, η οποία διερωτήθηκε αν ο …νεκραναστημένος δημοσιογράφος «σκέφθηκε τους Ρώσους και Ουκρανούς συναδέλφους του», οι οποίοι θρηνούν τον θάνατο φίλων τους», όπως η Άννα Πολιτκόφσκαγια και ο Μπόρις Νεμτσόφ. Η ίδια χαρακτήρισε την σκηνοθετημένη δολοφονία «βούτυρο στο ψωμί του Κρεμλίνου», τονίζοντας ότι πλέον οι Ρώσοι θα έχουν ένα επιχείρημα και αυτό θα είναι το «θυμηθείτε τον Μπάμπτσενκο».

Απάντηση του Κίεβου με αποκαλύψεις

Το …θρίλερ συνεχίστηκε με την καταδίκη, σε κράτηση τουλάχιστον δύο μηνών, του  Μπόρις Γκέρμαν, διευθυντή μιας ουκρανογερμανικής εταιρείας κατασκευής όπλων, ο οποίος φέρεται να οργάνωσε τη συνωμοσία για τη πραγματική δολοφονία του Μπάμπτσενκο.  Ο ίδιος βέβαια αρνήθηκε τις κατηγορίες και τόνισε ότι ποτέ δεν υπήρξε συνωμοσία για τη δολοφονία του δημοσιογράφου.

Ανέφερε πάντως ότι  επικοινώνησε μαζί του κάποιος που είχε σχέση με το Κρεμλίνο, ο οποίος τον ενημέρωσε για το σχέδιο δολοφονίας του Μπάμπτσενκο και αυτός με την σειρά του ενημέρωσε τις αρχές και συνεργάστηκε στην επιχείρηση μαζί τους. «Γνωρίζαμε πολύ καλά ότι δεν θα γινόταν καμία δολοφονία», είπε στο δικαστήριο, όμως οι εισαγγελείς είπαν ότι έχουν στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία πήρε  περισσότερα από 15.000 δολάρια, προκειμένου να πληρώσει κάποιον για να σκοτώσει τον Μπάμπτσενκο.

Την Παρασκευή το Κίεβο θέλησε να δώσει μια διπλωματική διάσταση στην υπόθεση και ο Γενικός εισαγγελέας κάλεσε προς ενημέρωση περίπου δέκα διπλωμάτες χωρών της G7 (Γερμανία, Καναδάς, ΗΠΑ, Γαλλία, Βρετανία, Ιταλία και Ιαπωνία). Στόχος της συνάντησης, στην οποία παρίστατο και ο επικεφαλής των ουκρανικών μυστικών υπηρεσιών, ήταν να εξηγηθεί πόσο απαραίτητη ήταν η σκηνοθεσία της δολοφονίας.

Οι ουκρανικές αρχές ανακοίνωσαν παραλλήλως ότι η σκηνοθετημένη δολοφονία επέτρεψε την αποκάλυψη ενός καταλόγου με 47 ονόματα, οι περισσότεροι από τους οποίους δημοσιογράφοι, που εμφανίζονται ως στόχοι πιθανών δολοφονιών από την Ρωσία. Εμφανίστηκε μάλιστα και δεύτερος Ρώσος δημοσιογράφος, ο Ματβέι Γκαναπόλσκι, που ζει στο Κίεβο από το 2015, ο οποίος δήλωσε στον ραδιοφωνικό σταθμό Ηχώ της Μόσχας, όπου εργάζεται, ότι  ενημερώθηκε από τις ουκρανικές αρχές για τον κίνδυνο που αντιμετωπίζει για τη ζωή του.

Οι ευρωπαϊκές αντιδράσεις

Το κακό αστυνομικό μυθιστόρημα που συντάχθηκε στο Κίεβο προκάλεσε πολλές επικρίσεις, κυρίως από δημοσιογραφικές οργανώσεις. Αντιδράσεις όμως υπάρχουν και σε διακρατικό επίπεδο, με το Βερολίνο να ζητά «να ριχθεί φως σε ένα γεγονός που για πολλούς ανθρώπους είναι ακατανόητο στο πλαίσιο του κράτους δικαίου».

Την ίδια ώρα, ανώτερος Ευρωπαίος αξιωματούχος επισήμανε ότι η υπόθεση Μπάμπτσενκο μπορεί να υπονομεύσει την αξιοπιστία της Ουκρανίας, αν το Κίεβο δεν παρουσιάσει γρήγορα στοιχεία, που να αποδεικνύουν την φερόμενη συνωμοσία της Ρωσίας. Άλλωστε, στις 9 Ιουλίου, διεξάγεται η σύνοδος ΕΕ – Ουκρανίας στις Βρυξέλλες και εκεί ο Ουκρανός πρόεδρος Πέτρο Ποροσένκο θα πρέπει να φέρει αποδείξεις.

Πηγές στις Βρυξέλλες εκτιμούν ότι ο Ποροσένκο θα το κάνει αυτό νωρίτερα. Θα γίνουν όμως πιστευτές οι αποδείξεις του; Με δεδομένο τον ανοιχτό εμπορικό πόλεμο ΗΠΑ-ΕΕ για τον χάλυβα, τις κυρώσεις στην Ρωσία και την αναζήτηση αντίμετρων από τους Ευρωπαίους, ποιος μπορεί να αποκλείσει ότι ο Ποροσένκο ενδέχεται  να ακούσει στις Βρυξέλλες το «θυμηθείτε τον Μπάμπτσενκο».