Με ποιά όπλα επικράτησε η Ρωσία στη Μέση Ανατολή

Διαχρονικά η Ρωσία καταβάλλει αγωνιώδεις προσπάθειες για να συγκαλύπτει ή να μεταμφιέζει τις στρατηγικές της προθέσεις, αλλά μετά το 2015 και την εμπλοκή της στην Συρία, αισθάνεται ιδιαίτερα ισχυρή, ώστε να προβάλει απροκάλυπτα τις αξιώσεις της, τηρώντας πάντως αποστάσεις και εξαιρετικά προσεκτική στάση έναντι της Σαουδικής Αραβίας και των Εμιράτων του κόλπου.

Μία πρόσφατη ανακοίνωση που εστιάζεται στην απόφαση διαφόρων ρωσικών ομίλων να επενδύσουν 20 δισεκατομμύρια δολάρια σε προγράμματα αξιοποίησης κοιτασμάτων πετρελαίου στο Ιράκ, αποκαλύπτει πως εγκαινιάζει ένα νέο κύκλο ανακατατάξεων. Μάλιστα από την στιγμή που ο Αμερικανός πρόεδρος Τραμπ αποσαφηνίζει πως με βάση την νέα εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, η χώρα του δεν πρόκειται να εμπλακεί σε συγκρούσεις ανά την υδρόγειο εάν και εφόσον δεν απειλούνται άμεσα αμερικανικά συμφέροντα (Οκτώβριος 2019), διευκολύνονται οι κινήσεις της Ρωσίας.

Με την αποχώρηση των Αμερικανών από την Συρία και την εγκατάλειψη των Κούρδων στο έλεος της τύχης τους, το Κρεμλίνο, συνεπικουρούμενο και από την Κίνα, αντιλαμβάνεται πως του προσφέρεται η δυνατότητα να εντάξει το Ιράκ στην γεωπολιτική του σφαίρα επιρροής.

Οι Ρώσοι γνωρίζουν πως με την προϋπόθεση ότι θα αποφύγουν να πλήξουν ή να ενοχλήσουν την Σαουδική Αραβία, τα Εμιράτα και το Κουβέιτ, αλλά και παράλληλα αποτρέποντας επιθέσεις εναντίον του αμερικανικού προσωπικού στην περιοχή, έχουν την πολυτέλεια της ελευθερίας κινήσεων και της ανάληψης σημαντικών πρωτοβουλιών.

Νέα στρατηγική

Πριν από την πρόσφατη ανακοίνωση, οι ενεργοί στο Ιράκ ρωσικοί όμιλοι περιλαμβάνουν τους LUKOIL, BASHNEFT και GAZPROMNEFT, στους οποίους προστίθενται πλέον και οι ZARUBEZHNEFT, TATNEFT και ROSNEFTGAZ. Οι Ρώσοι φυσικά αξιοποιούν τις συνηθισμένες τους τακτικές απόκρυψης για την αναβάθμιση και ενίσχυση της παρουσίας τους στην χώρα, έως ότου κριθεί σκόπιμο να προχωρήσουν σε άλλο επίπεδο.

Πρόκειται για μία σταδιακή εφαρμογή μίας μορφής αποικιοκρατικού καθεστώτος, που βασίζεται στο αρχικό στάδιο στην εμφάνιση μίας εντελώς άγνωστης στο ευρύ κοινό, αλλά και στους περισσότερους επιχειρηματικούς κύκλους, εταιρείας, που εξασφαλίζει ένα συμβόλαιο.

Σε μεταγενέστερο στάδιο, παρουσιάζονται διάφοροι ρωσικοί όμιλοι στην ίδια χώρα που αναλαμβάνουν να εκτελέσουν διάφορα έργα με συμβάσεις από τον αρχικό ανάδοχο, δηλαδή την σχετικά άγνωστη εταιρεία, χωρίς να εμπλέκονται οι δημόσιες αρχές. Κατόπιν μετακινούνται στην περιοχή κάποιες επιχειρήσεις παροχής ασφαλείας και προστασίας, όπως ο σχετικά μυστηριώδης όμιλος WAGNER, για να καλύψουν τις ανάγκες απρόσκοπτης εκτέλεσης των έργων και ειδικά τον τομέα ασφάλειας του προσωπικού των εργοταξίων. Στην φάση αυτή είναι πλέον πρόδηλο πως εκδηλώνεται μία ρωσική κίνηση ελέγχου και κατοχής ενός τμήματος της εγχώριας υποδομής παραγωγής αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Η περίπτωση του Ιράκ

Το έπαθλο για τους Ρώσους στο Ιράκ φυσικά έχει τεράστια αξία, αν και πολλοί στον κλάδο της βιομηχανίας παραγωγής ενέργειας δεν αντιλαμβάνονται πως υποεκτιμάται και μάλιστα δραματικά. Τα επίσημα μεγέθη για τα ιρακινά αποθέματα αργού πετρελαίου κινούνται στα επίπεδα των των 149 περίπου δισεκατομμυρίων βαρελιών (το 18% των αποθεμάτων της Μέσης Ανατολής και το 9% της υδρογείου), με την χώρα να αποτελεί τον δεύτερο μεγαλύτερο παραγωγό του OPEC μετά την Σαουδική Αραβία.

Το μέσο κόστος άντλησης κυμαίνεται από 2 έως 3 δολάρια ανά βαρέλι σύμφωνα με την Διεθνή Υπηρεσία Ενέργειας (International Energy Agency-IEA) και εκτιμάται ως απόλυτα ανταγωνιστικό έναντι του αντίστοιχου κόστους της Σαουδικής Αραβίας. Στον τομέα του φυσικού αερίου τα ιρακινά αποθέματα υπολογίζονται σε 135 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, φέροντας την χώρα στην δωδέκατη θέση σε παγκόσμιο επίπεδο, αν και τα γνωστά της αποθέματα συνδέονται άμεσα χωροταξικά με τα ήδη αξιοποιούμενα κοιτάσματα αργού πετρελαίου.

Όμως παρά τις περιοδικές αυξήσεις των εκτιμώμενων συγκεκριμένων μεγεθών, που παραμένουν εξαιρετικά συντηρητικές σε αντιπαραβολή με ανάλογες των γειτονικών πετρελαιοπαραγωγών χωρών, ένα μεγάλο μέρος του υπεδάφους του Ιράκ παραμένει ανεξερεύνητο, σε αντίθεση με τα ισχύοντα στις μεγάλες χώρες παραγωγής αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου, όπου διεξάγονται εντατικές έρευνες

Τα στοιχεία της IEA για το Ιράκ προέρχονται κατά κύριο λόγο από την μεγάλη και ιδιαίτερα σημαντική αμερικανική Γεωλογική Έρευνα, που διεξάγεται κατά το 2000 (United States Geological Survey-USGS), συμπληρωμένα με δεδομένα από μεταγενέστερες αναβαθμίσεις των εκτιμήσεων. Σύμφωνα με αυτή την εκτίμηση τα αξιοποιήσιμα αποθέματα αργού πετρελαίου και υγρών φυσικού αερίου φθάνουν τα 232 δισ. βαρέλια και μία ενδελεχής μελέτη το ομίλου PETROLOG, επιβεβαιώνει σε αδρές γραμμές αυτή την εκτίμηση.

Εξειδικευμένες υπηρεσίες

Σημειώνεται ότι ο όμιλος ασχολείται με παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών στον τομέα της ενέργειας διεξάγοντας γεωτρήσεις, ανάλυση γεωλογικών δεδομένων σε πραγματικό χρόνο, ανάλυση και αξιολόγηση υγρών από τις γεωτρήσεις, γεωφυσικές έρευνες και μελέτες, σχεδίαση μηχανολογικού εξοπλισμού και διαχείριση έργων.

Όμως οι εκτιμήσεις αυτές δεν συμπεριλαμβάνουν στοιχεία από την κουρδική ζώνη στον βορρά, ούτε εξετάζουν κάποιες κυρίαρχες γεωλογικές ανωμαλίες στο κεντρικό και δυτικό Ιράκ. Πάντως ακόμα και με αυτά τα δεδομένα η χώρα πριν από μία δεκαετία είχε μία παραγωγή της τάξης του 15% των εκτιμώμενων αποθεμάτων της, όταν ο μέσος όρος της Μέσης Ανατολής κινείται στην ίδια περίοδο στα επίπεδα του 23%.

Ταυτόχρονα από τα 530 πιθανά κοιτάσματα υδρογονανθράκων με βάση γεωλογικές ενδείξεις και προοπτικές έχουν ερευνηθεί μόλις 113, με ευνοϊκά αποτελέσματα για τα 73, δηλαδή ποσοστό επιτυχίας 65% και παρά το γεγονός ότι προχωρούν γεωτρήσεις κει σε μερικά από τα υπόλοιπα, νέες τοποθεσίες προστίθενται στις ήδη υπάρχουσες με βάση τα νέα εξελιγμένα μέσα ανάλυσης σεισμικών και ιστορικών δεδομένων.