Τι πρέπει να κάνουν Ελλάδα και Κύπρος για να οχυρώσουν την ΑΟΖ τους

Τα τελευταία 12 χρόνια Ελλάδα και Κύπρος παραχώρησαν δικαιώματα έρευνας κοιτασμάτων υδρογονανθράκων σε πολύ μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες με στόχο την αξιοποίηση του υποθαλάσσιου ορυκτού της υφαλοκρηπίδας (ή ΑΟΖ) τους. Επ’ αυτού του ορυκτού πλούτου, εδώ και πολλά χρόνια, οι τουρκικές αξιώσεις επί της υφαλοκρηπίδας (ή ΑΟΖ) ήταν ήδη γνωστές. Παρά ταύτα μέχρι σήμερα δεν υπήρξε καμία πολιτική συνέργεια ή σχετικές διαβουλεύσεις μεταξύ των δύο πλευρών για την διαμόρφωση μιας κοινής στρατηγικής.

Το αποτέλεσμα της απραξίας αυτής οδήγησε τις δύο πλευρές, μέσω ανεξάρτητων ενεργειών, να προκηρύξουν σε διεθνή διαγωνισμό μεγέθη θαλασσίων συμβατικών περιοχών (γεωτεμάχιων) πολύ μικρού σχετικά μεγέθους. Από πρακτική άποψη, μικρά μεγέθη συμβατικών περιοχών σημαίνει μικρό μέγεθος συμφερόντων. Και εξ΄ αυτού χαμηλή διάθεση προάσπισης των αντίστοιχων οικονομικών συμφερόντων είτε με πολιτικά μέσα είτε με στρατιωτικά μέσα εκ μέρους των πετρελαϊκών εταιριών ή κρατών από όπου προέρχονται.

Τελευταίες εκτιμήσεις του ελληνοκυπριακού ορυκτού πλούτου υδρογονανθράκων ανεβάζουν τις ελάχιστες δυνατότητες ανάδειξης κοιτασμάτων φυσικού αερίου (με 50% πιθανότητα ύπαρξης) σε 6 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (Τcm) φυσικού αερίου και 1,5 δισ. βαρέλια (Βbl) συμπυκνωμάτων πετρελαίου (3 Tcm & 0,75 Bbl για την Κύπρο + 3 Tcm & 0,75 Bbl για την Ελλάδα). Με βάση δε την τρέχουσα τιμή εισαγωγής φυσικού αερίου στην ΕΕ από τη Ρωσία, η αξία των αναμενόμενων ελληνοκυπριακών αποθεμάτων φυσικού αερίου και των αντίστοιχων συμπυκνωμάτων του ανέρχεται σήμερα κατ’ ελάχιστον σε 1 τρισ. ευρώ.

Να σημειώσουμε ότι σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις μας, που δημοσιεύτηκαν από την Ακαδημία Αθηνών, μόνο η περιοχή μεγέθους 400.000 km2 γύρω από την Κρήτη θα μπορούσε με 50% πιθανότητα να περιέχει κατ’ ελάχιστον 1,7 τρισ. m3 (Τcm) φυσικού αερίου και 800 εκατ. βαρέλια (ΜΜbbl) συμπυκνωμάτων πετρελαίου. Πρόσφατα, επ’ αυτού του ορυκτού πλούτου –κατά παράβαση της διεθνούς πρακτικής εντοπισμού και εξορύξεων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων– υπήρξε μία βίαιη εισβολή τουρκικών γεωτρυπάνων εντός της κυπριακής ΑΟΖ που ισοδυναμεί με “Αττίλα 3”.

Η Τουρκία θέλει οριοθέτηση με τη Λιβύη

Η τουρκική πλευρά θεωρώντας ότι τα νησιά (το Καστελλόριζο, η Κύπρος, η Κρήτη, ακόμη και η Πελοπόννησος) δεν διαθέτουν υφαλοκρηπίδα (ή ΑΟΖ), διαπραγματεύτηκε πρόσφατα απροκάλυπτα με την κυβέρνηση της Τρίπολης στην ανατολική Λιβύη για την διαμόρφωση κοινών θαλάσσιων ορίων υφαλοκρηπίδας (ή ΑΟΖ) μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης, παρακάμπτοντας την Ελλάδα.

Ευτυχώς αυτή την περίοδο στη δυτική Λιβύη υπάρχει ο Στρατάρχης Χάφταρ με έδρα την Βεγγάζη νοτιοδυτικά της Κρήτης, ο οποίος αποτελεί τον κύριο αντίπαλο της Τουρκίας. Ο στρατάρχης, παρά την ανεπίσημη τουρκική στρατιωτική εισβολή στην ανατολική Λιβύη, φαίνεται προς το παρόν να ελέγχει δυναμικά την κατάσταση. Το πρόβλημα είναι εάν η ελληνική πλευρά έχει αντιληφθεί την γεωπολιτική σημασία μιας διακριτικής συνεννόησης μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και του στρατάρχη Χάφταρ για την δημιουργία κοινών θαλάσσιων ορίων ΑΟΖ μεταξύ Λιβύης και Ελλάδος, η οποία κατά την γνώμη μας πρέπει να λάβει χώρα το συντομότερο δυνατόν.

Να σημειώσουμε εδώ ότι νοτιοδυτικά της Κρήτης, σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες λιβυκών υποθαλάσσιων γεωφυσικών δεδομένων, υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ύπαρξης κοιτασμάτων υδρογονανθράκων παγκοσμίων διαστάσεων, ακόμη μεγαλύτερα από το κοίτασμα South Pars του Κατάρ που θεωρείται το μεγαλύτερο κοίτασμα φυσικού αερίου στον κόσμο.

Τι έχουν κάνει οι Ελληνοκύπριοι

Το 2007, η Κυπριακή Δημοκρατία προκήρυξε τον 1ο Γύρο Παραχωρήσεων προσέλκυσης επενδύσεων μέσω παραχωρήσεων γεωτεμαχίων Έρευνας & Παραγωγής Κοιτασμάτων Υδρογονανθράκων στην κυπριακή ΑΟΖ. Στη συνέχεια το 2014 η ελληνική κυβέρνηση προκήρυξε ένα 2ο Γύρο παραχωρήσεων προσέλκυσης επενδύσεων μέσω παραχωρήσεων γεωτεμαχίων Έρευνας & Παραγωγής Κοιτασμάτων Υδρογονανθράκων εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.

Στην Εικ.1 παρατηρούμε ότι και στις δύο περιπτώσεις προσέλκυσης επενδύσεων το μέγεθος των παραχωρούμενων γεωτεμαχίων προς ενδιαφερόμενες πετρελαϊκές εταιρείες δεν ξεπερνούσε τα 5.000 km2. Το μικρό μέγεθος των γεωτεμαχίων του γύρου παραχωρήσεων του 2014 ήταν αυτό που συνέβαλε στο να μην υπάρξει καμία απολύτως επενδυτική προσφορά για τα γεωτεμάχια της Κρήτης εκ μέρους πετρελαϊκών εταιρειών.

Η πρέπουσα γεωπολιτική απάντηση

Η ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού της Ευρώπης θα ενισχυόταν, μέσω της εκμετάλλευσης του ελληνοκυπριακού φυσικού αερίου. Αυτό, όμως, το επιβουλεύεται με τον γνωστό αυθαίρετο κι ανορθόδοξο τρόπο η Τουρκία. Οι ΗΠΑ και η ΕΕ θα έπρεπε να στηρίξουν με πολύ μεγαλύτερη αποφασιστικότητα την Κυπριακή Δημοκρατία και για τα δικά τους συμφέροντα. Θα διευκόλυνε πολύ να συμβεί αυτό εάν το μέγεθος των παραχωρηθέντων ήδη συμβατικών περιοχών (γεωτεμαχίων) προς τις κοινοπραξίες πετρελαϊκών εταιρειών ήταν πάρα πολύ μεγαλύτερο.

Είναι τελείως διαφορετικό γεγονός μία μεγάλη πετρελαϊκή εταιρεία που στην ουσία εκπροσωπεί ένα κράτος (ΗΠΑ, Γαλλία, Ιταλία κλπ) να κατέχει συμβατική περιοχή (γεωτεμάχιο) 5.000 km2 πιθανής οικονομικής ακαθάριστης αξίας της τάξης των 20 δισ. ευρώ και άλλο να κατέχει μία περιοχή 50.000 km2 πιθανής ακαθάριστης οικονομικής αξίας 100 δισ. ευρώ. Επειδή ποτέ δεν είναι αργά θα προσθέσουμε ότι ελληνοκυπριακός κύριος στόχος θα πρέπει από τώρα και στο εξής να είναι η διαμόρφωση ενός στόχου παραχωρήσεων συμβατικών περιοχών (Εικ 2), το μέγεθος των οποίων θα έπρεπε να κυμαίνεται από ένα κατ’ ελάχιστον μέγεθος 25.000 km2 έως ένα μέγιστο 50.000 km2.

Πιστεύουμε ότι με τέτοια μεγέθη παραχωρήσεων συμφερόντων ορυκτού πλούτου οι πετρελαϊκές εταιρείες –και τα αντίστοιχα κράτη που τα εκπροσωπούν– θα έχουν πολύ ισχυρότερα κίνητρα να προστατέψουν τα συμφέροντά τους με πολιτικοστρατιωτικό τρόπο. Να τονίσουμε επίσης ότι νοτιοδυτικά της Κρήτης στο βόρειο μέρος του κόλπου της Σύρτης, που κατέχει ο στρατάρχης Χάφταρ έχει παραχωρηθεί στις πετρελαϊκές εταιρείες ΒΡ και ΕΝΙ ένα γεωτεμάχιο μεγέθους 54.000 km2.

Ο χρόνος δεν είναι υπέρ τη Τουρκίας

Να τονίσουμε επίσης ότι η παραχώρηση αυτού του μεγέθους θαλάσσιων γεωτεμαχίων σε κοινοπραξίες πετρελαϊκών εταιρειών δεν αποτελεί “ξεπούλημα” όπως υποστήριζαν πάγια ορισμένοι Έλληνες αρμόδιοι γραφειοκράτες. Βάσει της διεθνούς κοινής πρακτικής η Ελλάδα μπορεί –μόλις η εταιρεία ολοκληρώσει τις έρευνες της στο συμβατικό γεωτεμάχιο– να απαιτήσει από την εταιρεία στο τέλος της πρώτης τετραετίας να επιστρέψει το 50% της έκτασης του γεωτεμαχίου μαζί με τα καταγραφέντα από αυτήν επιστημονικά στοιχεία. Αυτός ο χειρισμός επιτρέπει στο ελληνικό Δημόσιο να ενώσει την επιστραφείσα περιοχή με κάποια άλλη γειτονική περιοχή και να ξαναπροκηρύξει σε διεθνή διαγωνισμό προσέλκυσης επενδύσεων ένα νέο ανάλογο γεωτεμάχιο μεγάλου μεγέθους.

Ολοκληρώνοντας, να αναφέρουμε ότι ο χρόνος δεν δουλεύει υπέρ της τουρκικής πλευράς, η οποία ξοδεύει παρακινδυνευμένα και άσκοπα κατ’ ελάχιστον 2.000.000 ευρώ την ημέρα μέσα στην κυπριακή ΑΟΖ. Τα τουρκικά γεωτρύπανα “Φατίχ” και “Γιαβούζ” σήμερα διαθέτουν την τεχνολογία εκτέλεσης των γεωτρήσεων εντός της κυπριακής ΑΟΖ μέσω των 22 υπεργολάβων υποστήριξης. Αυτοί είναι τρίτης κατηγορίας ιδιωτικές εταιρείες του Αζερμπαϊτζάν ή και άλλων χωρών του Τρίτου Κόσμου, αλλά δεν διαθέτουν την τεχνολογία εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων που τυχόν θα ανακαλυφθούν σε θαλάσσια βάθη της τάξης των 2.000-3.500 μέτρων.

Για να υπάρξει εκμετάλλευση κοιτάσματος εκ μέρους της τουρκικής πλευράς στο μέλλον θα χρειασθεί χρόνος τουλάχιστον μιας πενταετίας μετά από την ανακάλυψή του. Κι αυτό υπό την προϋπόθεση ότι θα έχει εξευρεθεί η κατάλληλη τεχνολογία ανάπτυξης με εγκαταστάσεις εκμετάλλευσης. Αυτή την τεχνολογία για παρόμοια θαλάσσια βάθη, μόνο οι μεγάλες δυτικές πετρελαϊκές εταιρείες διαθέτουν αυτή την στιγμή στην αγορά. Παράλληλα θα απαιτηθεί να επενδυθούν δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ, τα οποία θα πρέπει να εξευρεθούν από κατάλληλες πηγές χρηματοδότησης, πράγμα αμφίβολο.