Η άγνωστη ιστορία πίσω από τον ταύρο των Ωρεών

Ο σκληρός βιοπορισμός στα μεσοπολεμικά και στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια υποχρέωσε Έλληνες γλύπτες να δουλέψουν στην Αρχαιολογική Υπηρεσία. Μνημονεύουμε τον Ανδρέα Παναγιωτάκη (1883-1957), τον Δημήτριο (Μήτσο) Ν. Περάκη (1893-1965), τον Γεώργιο Καστριώτη (1899-1969), τον Κωνσταντίνο Μουλό (1907-1985), τον Νίκο Περαντινό (1910-1991), τον Κώστα Περάκη (1928-2004), τον Στέλιο Τριάντη (1931-1999), τον Λευτέρη Βαλάκα (1944-1982). Ο Κώστας Περάκης είλκε την καταγωγή του από τα Υστέρνια της Τήνου.

Γιος του Δ. Ν. Περάκη και εγγονός του Νικόλαου Μ. Περάκη (1857-1912), γεννήθηκε στις Τζιτζιφιές, στη σημερινή Καλλιθέα, το 1928. Υπηρέτησε ως γλύπτης διαδοχικά από το 1955 έως το 1967 στην Ακρόπολη, στο Μουσείο των Δελφών, στο Νεκροταφείο του Κεραμεικού, στο Μουσείο της Αρχαίας Ολυμπίας, στην Ιστιαία της Εύβοιας, στο Μουσείο της Βραυρώνας και στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Πειραιά.

Μεγάλωσε μέσα στο, ιδρυμένο το 1880 οικογενειακό μαρμαρογλυφείο-μάντρα στη Λεωφόρο Αμαλίας 46, στο ύψος της Πύλης του Αδριανού, στέκι εικαστικών καλλιτεχνών και πνευματικών ανθρώπων. Εδώ είχαν κάνει μεροκάματα Τηνιακοί και άλλοι μαρμαρογλύπτες. Ακολούθησαν σπουδές στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, στο Εργαστήριο του Μιχάλη Τόμπρου.

Στους Ωρεούς της Εύβοιας

Στην Ιστιαία της Εύβοιας ο Περάκης έφτασε το 1965 με συνεργείο τεχνιτών για τη μεταφορά του μαρμάρινου ταύρου από την παραλία των Ωρεών, σε πλατεία δίπλα στον κεντρικό ναό τους. Ο ταύρος, ύψους 1,30, πλάτους 0,75, μήκους 3,28 μέτρων και βάρους πάνω από έξι τόνους, είχε αποκαλυφθεί στη διάνοιξη της παραλιακής οδού της κωμόπολης.

Ο ταύρος των Ωρεών, έργο του 290-280 π.Χ., με το βάθρο του.

Έργο φυσιοκρατικό ικανότατου γλύπτη του 3ου αι. π.Χ., φιλοτεχνημένο από θασίτικο μάρμαρο, προοριζόταν ―εφόσον δεν είναι, όπως ο ομόλογός του ταύρος στον Κεραμεικό, τάφος επιφανούς― για ιερό της περιοχής, ως ανάθημα του Δημήτριου του Πολιορκητή (337-283 π.Χ.), διαδόχου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, με σαφές εκ μέρους του μήνυμα επίδειξης ηγεμονικής ισχύος, με σκοπό να ανασυστήσει το “Κοινόν των Ευβοέων”, τη συμπολιτεία των ευβοϊκών πόλεων.

Τα μέσα για τη μεταφορά του γλυπτού ήσαν πρωτόγονα. Κυριαρχούσε όμως το πείσμα! Το έργο μεταφέρθηκε και έπρεπε να στηθεί σε βάθρο από πωρόλιθο. Ο Περάκης επέλεξε την κατασκευή του βάθρου με υλικό το οπλισμένο σκυρόδεμα, που θα επενδυόταν με μαρμάρινες πλάκες. Την επιλογή του την υπαγόρευε το έδαφος: άμμος, με μεγάλη κινητικότητα… Σχεδίασε σε τομές τις τεχνικές λεπτομέρειες της υποδομής του έργου και τις έστειλε στο υπουργείο Προεδρίας Κυβερνήσεως, στο οποίο υπαγόταν τότε η Αρχαιολογική Υπηρεσία, με τρεις προτεινόμενες λύσεις.

Επινοητικός και αποτελεσματικός

Η υπηρεσιακή απάντηση προέκρινε την τρίτη λύση: τετράγωνη τάφρο, στην οποία τσιμεντένιο βάθρο θα έπαιζε τον ρόλο φράγματος, που θα εξουδετέρωνε την κινητικότητα της άμμου. Αφού ολοκληρώθηκαν οι εργασίες του βάθρου, απέμενε να στηθεί ο ταύρος, εγχείρημα καθόλου εύκολο λόγω του βάρους του γλυπτού, που απαγόρευε την πολλαπλή μετακίνηση, ώσπου να οριστικοποιηθεί η θέση του.

Ο ταύρος, στεγασμένος από το 1993 με ξύλινο κεραμοσκεπές στέγαστρο.

Ο Περάκης δημιούργησε ομοίωμα του ταύρου από πεπιεσμένο χαρτί και έτσι έγιναν εφικτές όσες δοκιμές απαιτούνταν το 1966. Σε άνωθεν αίτημα να στήσει τον ασήκωτο ταύρο με τα λυγισμένα πόδια αρνήθηκε. Ήθελε να φύγει! Η ευκαιρία δόθηκε όταν στις αρχές του 1967 πήγαν στους Ωρεούς για να επιθεωρήσουν το έργο ο γενικός διευθυντής αρχαιοτήτων Ιωάννης Δ. Κοντής (1910-1975) και ο έφορος Δημήτριος Λαζαρίδης (1917-1985). Ο Περάκης ζήτησε να τον πάρουν στην Αθήνα, προβάλλοντας το πρόσχημα ότι είχε στερηθεί την οικογένειά του…