Δέκα Έλληνες…έντεκα αρχηγοί

Ο Έλληνας έχει ένα παγκοσμίως μοναδικό χαρακτηριστικό. Είναι μόνιμα δυσαρεστημένος. Με όλα και με όλους. Το ένα του ξινίζει, το άλλο του βρωμάει. Αυτά όσον αφορά τους άλλους. Από την πλευρά του είναι όλα καλά γινωμένα! Θα μου πείτε, σε ποιούς απευθύνομαι και περιμένω να συναινέσουν με την άποψή μου… Ακόμα και αν έχουν την ίδια άποψη με μένα οι αναγνώστες αυτού του σημειώματος, που λογικά ως μέλη ευφυούς έθνους, πιστεύω πως την έχουν, θα διαφωνήσουν!

Γιατί; Μα γιατί η διαφωνία άνευ λόγου εμφανούς είναι κυρίαρχο εθνικό χαρακτηριστικό. Και αυτό γιατί ο Έλληνας δεν ανέχεται τον άλλον Έλληνα ούτε ως ίσον, πολύ δε περισσότερο ως… καλύτερον από αυτόν. Πολύ δε περισσότερο, ως… εξυπνότερον. Ούτε αυτόν ανέχεται ούτε την γνώμη του! Εγώ, πάντως, θα χρησιμοποιήσω την κλασική ατάκα του Πέτρου Κυριακού: «Θα το πω κι ας το πιώ!» και θα προχωρήσω στην παράθεση του σκεπτικού μου.

Υπάρχουν δυο χαρακτηριστικές παροιμίες για τον Έλληνα. Αυτή που λέει πως «ο λύκος έχει χοντρό το σβέρκο γιατί κάνει τις δουλειές μόνος του» και η άλλη που λέει πως «το μισακό γαϊδούρι τα σκυλιά το τρώνε». Αν προσθέσεις δε και την ευχή «να ψοφήσει η γίδα του γείτονα», η εικόνα είναι πλήρης και ολοκληρωμένη.

Ενθυμούμαι πάντα μια χαρακτηριστική ιστορία, που μου είχε διηγηθεί ο αείμνηστος Θεσσαλονικιός ψυχίατρος Αλέξανδρος Καρίπης: «Σε ένα γερμανικό πανεπιστήμιο οι καθηγητές μιας έδρας είχαν εντυπωσιαστεί από την υψηλή απόδοση πέντε Ελλήνων φοιτητών. Ως Γερμανοί, μεθοδικοί και ομαδικοί από την φύση τους, συσκέφτηκαν και συμφώνησαν σε ένα σχέδιο που πρότεινε ο γηραιότερος από αυτούς: “Αν μόνοι τους αυτοί οι φοιτητές αρίστευσαν, έχοντας τόσο υψηλές αποδόσεις, σκεφτείτε τι αποτέλεσμα θα επιτύχουν δουλεύοντας σε ένα γνωστικό αντικείμενο μαζί” και προχώρησαν στην υλοποίηση του σχεδίου τους. Το αποτέλεσμα; Η ομαδική εργασία των Ελλήνων φοιτητών απερρίφθη… μετά πολλών επαίνων!».

Η Ασκητική

Και καλά να κάνουν το λάθος οι Γερμανοί, μετρώντας τους Έλληνες με τα δικά τους μέτρα… Το κακό είναι πως κι εμείς, αντί να ψάξουμε μέσα μας να βρούμε τις δικές μας πραγματικότητες, αναζητούμε πρότυπα ζωής σε άλλους κόσμους, σε άλλους λαούς, σε άλλους πολιτισμούς. Θυμάμαι, φοιτητής στη Θεσσαλονίκη, είχα εντυπωσιαστεί  από ένα απόσπασμα της “Ασκητικής” του Νίκου Καζαντζάκη, που το βρήκα χαραγμένο σε φύλλο χαλκού και το είχα κρεμάσει στο δωμάτιό μου. Έγραφε: «Μη ζητάς φίλους, να ζητάς συντρόφους!…». Και έφαγα τα χρόνια μου ψάχνοντας για συντρόφους, καθώς οι φίλοι αραίωναν. Όταν έπεσε στα χέρια μου ένα βιβλίο με τον τίτλο: «Τα παλληκάρια τα καλά σύντροφοι τα σκοτώνουν», απλώς επιβεβαίωσε αυτό που είχα από καιρό συνειδητοποιήσει. Πως οι φίλοι είναι είδος σπάνιο και εν ανεπαρκεία και πως όταν τους βρούμε καλό είναι να τους κρατάμε…

Αλλά ας επανέλθω στην αρχική ροή και στο πνεύμα του σημειώματος και στο ρηθέν από τον μονίμως αυτοαναιρούμενο Κρητικό. Ομολογώ, πως άργησα να καταλάβω πως στην “Ασκητική” του μετέφερε, όπως αυτός το συνέλαβε, το πνεύμα του Φρειδερίκου Νίτσε, του οποίου εκείνη την εποχή μετέφραζε έργα για βιοπορισμό… Κι εγώ, το Ελληνάκι, χαράμιζα τα καλύτερά μου χρόνια ψάχνοντας τους συντρόφους, που ευαγγελιζόταν ο Καζαντζάκης, απηχώντας τις απόψεις του Γερμανού Νίτσε…

Επαναφέρω στην ευθεία την σειρά των σκέψεων μου, σκεπτόμενος πως αν αυτό που γράφω εδώ ήταν έκθεση στο σχολείο, θα κοβόμουν για τον σχοινοτενή μου πρόλογο. Αποφάσισα να γράψω αυτά που γράφω, καθώς αυτό τον καιρό, είμαι υποχρεωμένος να παρακολουθώ τις πολιτικές εξελίξεις της χώρας σε δύο ταμπλό. Σε πανελλαδικό, λόγω επερχόμενων εθνικών εκλογών και σε τοπικό, λόγω των αυτοδιοικητικών εκλογών που θα ακολουθήσουν.

Και οι φιλοδοξίες

Και λέω υποχρεωμένος, καθώς από καιρό έχω προκρίνει άλλα σημαντικότερα πράγματα από το να σπαταλώ τον χρόνο μου με προεκλογικές συζητήσεις, έχοντας ως μόνιμο μότο, αυτό των αναρχικών της εποχής μου: «Αν οι εκλογές μπορούσαν να αλλάξουν τη ζωή μας θα τις είχαν απαγορεύσει!». Επειδή, όμως, ζω ανάμεσα σε ανθρώπους, με τους οποίους συναναστρέφομαι, αναγκάζομαι εκών – άκων να παρακολουθώ και τις συζητήσεις τους.

Έχοντας, από χρόνια καταρρεύσει τα μεγάλα πολιτικά οράματα και ο κάθε Έλληνας ως ον απολύτως εγωιστικό, προκρίνει σε κάθε του επιλογή το στενό του προσωπικό συμφέρον, υφίσταμαι καθημερινά συζητήσεις, όπου λέει ο ένας: «Αυτός δεν μας κάνει (εννοώντας πως προσωπικά δεν τον συμφέρει)», προσθέτει ο άλλος: «Να δούμε αυτόν, που κάτι καλό θα φέρει (εννοώντας, πως αυτός, μπορεί και να τον συμφέρει)», κ.λ.π., κ.λ.π.. Και φυσικά ως επακόλουθο αυτής της εγωιστικής νοοτροπίας δηλώνουν όλοι τους έμπειροι περί τα πολιτικά και έγκυροι αναλυτές (με γνώμονα, πάντα, το στενό τους συμφέρον). Αυτοί είναι κι άλλοι δεν είναι! Στο τέλος, συνειδητοποιώ και επαναβεβαιώνω την άποψη, πως «δέκα Έλληνες, έντεκα αρχηγοί» είναι το κυρίαρχο σε κάθε επίπεδο της εθνικής μας ζωής. Και μου έρχεται στο νου ο Δάντης, που βάζει στην είσοδο της Κόλασής του την επιγραφή: «Εδώ αφήνεις πίσω κάθε σου ελπίδα!».

Κλέβω ένα απόσπασμα από το διήγημα του Αντώνη Σαμαράκη “Ζητείται ελπίς”, που ταιριάζει με την περίσταση: «– Δεν υπάρχει πλέον ελπίς! Του φάνηκε φοβερό που ήτανε χωρίς ελπίδα. Είχε την αίσθηση πως οι άλλοι στο καφενείο τον κοιτάζανε κι άλλοι από το δρόμο σκέφτονταν και ψιθυρίζανε μεταξύ τους: “Αυτός εκεί δεν έχει ελπίδα!”». Καθώς οι μονίμως αερολογούντες “ξερόλες” συνεχίζουν να πολιτικολογούν, την ώρα που τα βουβάλια τσακώνονται στον βάλτο της Ουκρανίας. Κι εμείς, τα βατράχια του βάλτου, κοάζουμε αδιάφορα, σκεπτόμενοι μονάχα το θλιβερό μας σαρκίο. Και νοιώθοντας μονίμως αδικημένοι για τα αναξιοποίητα ταλέντα μας, χωρίς αιδώ, καταθέτουμε την πρότασή μας – λύση για όλα τα προβλήματα: «Ε, ρε και να με έκανες μια εβδομάδα πρωθυπουργό, δήμαρχο, περιφερειάρχη…».