Μήπως κάποιοι στην Βρετανία υπονομεύουν το Brexit;

Η Συμφωνία Βρετανίας-ΕΕ για τις εμπορικές ρυθμίσεις μεταξύ Βόρειας Ιρλανδίας/Ηνωμένου Βασιλείου και Ιρλανδίας/ΕΕ, έληξε μάλλον θετικά ένα αγκάθι της post-Brexit εποχής μεταξύ Λονδίνου και Βρυξελλών. Αναμφίβολα πρόκειται για μία επιτυχία του Βρετανού πρωθυπουργού Ρίσι Σούνακ, αφού η συμφωνία προστατεύει και τις δύο αγορές, αλλά βελτιώνει αισθητά και το πολιτικό κλίμα, ειδικά σε αυτή την ευαίσθητη περίοδο για την Ευρώπη.

Οι Βρετανοί χρειάστηκαν εφτά χρόνια για να καταλάβουν ότι το Brexit δεν τους βγήκε, αφού, ούτε μπόρεσαν να σταματήσουν τις μεταναστευτικές ροές (απλώς αυτές αντικατέστησαν τους Ευρωπαίους με άλλης προέλευσης ανθρώπους) ούτε το Εθνικό Σύστημα Υγείας έσωσαν καθώς φαίνεται ότι κι αυτό καταρρέει, όπως άλλωστε και η λίρα και επιπλέον έχασαν την εσωτερική αγορά της ΕΕ. Έτσι, το 60% των Βρετανών θεωρεί πλέον πως το Brexit ήταν λανθασμένη απόφαση, ενώ το 58% τάσσεται ενεργά υπέρ της επανένταξης.

Τα παραπάνω επισημαίνει ο Gideon Rachman στους Financial Times και προσθέτει ότι το 79% των ατόμων ηλικίας 18 έως 24 ετών επιθυμούν την επανένταξη, ενώ ο Ντάνιελ Χάναν, επιφανής υποστηρικτής του στρατοπέδου του Brexit, ισχυρίστηκε πρόσφατα πως υπάρχει «συνωμοσία για να ανατραπεί το Brexit».

Φαίνεται λοιπόν ότι το Brexit ήρθε να διαλύσει οριστικά το “Μεγάλη” της Βρετανίας και ότι η μεταστροφή είναι αυθόρμητη ως λογική συνέπεια της αποτυχίας του. Ενδεχομένως η καταγραφόμενη  μεταστροφή να μοχλεύεται από το βαθύ βρετανικό σύστημα ή κάποιο υποσύστημα. Μπορεί να πυροδοτείται από το φόβο των φυγόκεντρων δυνάμεων που εξακολουθούν να υπάρχουν στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Υπάρχουν κι άλλες εκδοχές πιο βαθιές. Μήπως η γεωπολιτική γκάφα του Brexit χάλασε την ισορροπία μέσα στην ΕΕ κι αυτό είναι επικίνδυνο για τα ευρύτερα δυτικά συμφέροντα; Μήπως οι συνθήκες που διαμορφώνονται μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, επιτάσσουν την αμυντική χειραφέτηση της Ευρώπης και η Βρετανία είναι απαραίτητη για κάτι τέτοιο;

Θα χρειαστεί νέο δημοψήφισμα

Βέβαια, θα χρειαστεί δημοψήφισμα και διαπραγματεύσεις που ίσως χρειάζονται πέντε χρόνια ή μια γενιά, όπως γράφει ο Rachman. Αλλά αν υπάρχει ανάγκη και βούληση όλα γίνονται. Όμως, δεν είναι μόνο το Brexit, είναι κι όλες αυτές οι εξαιρέσεις και προνόμια  που είχε εξασφαλίσει από την ΕΕ εκείνος ο Ντέιβιντ Κάμερον πριν τα τινάξει όλα στον αέρα με εκείνο το άστοχο δημοψήφισμα. Συνεπώς, μια επιστροφή της Βρετανίας στην ΕΕ θα έχει προϋποθέσεις ηθικο-πολιτικού χαρακτήρα κυρίως στον χρηματοοικονομικό τομέα.

Θα μπορέσει το “πλυντήριο” του City να αποδεχθεί την διαφάνεια της τραπεζικής ενοποίησης; Θα μπορέσει η λίρα να ενταχθεί στο ευρώ; Θα μπορέσει το Foreign Office να ενστερνιστεί  την όποια κοινή εξωτερική πολιτική διαθέτει η ΕΕ ή να συνεννοηθεί με το Παρίσι και το Βερολίνο;

Η αλήθεια είναι πως η “επιστροφή” στην ΕΕ θα είναι πιο δύσκολη και ενδεχομένως πιο επώδυνη από το Brexit. Είναι δε κι ένα ερώτημα –που το θέτει άλλωστε και ο Rachman- εάν δηλαδή οι 27 θέλουν πίσω τη Βρετανία. Η αλήθεια είναι ότι ως εταίρος η Βρετανία δεν ήταν λειτουργική, μάλλον δύστροπη ήταν. Από την άλλη ο γαλλογερμανικός άξονας φαίνεται να έχει απορυθμιστεί, αν δεν έχει ραγίσει.

Το ανομολόγητο bras de fer Παρισιού-Βερολίνου συνεχίζεται. Λογικά, τόσο η Γαλλία όσο και η Γερμανία δεν θα θέλουν ξανά τη Βρετανία πίσω, αλλά ταυτόχρονα θα φοβούνται μήπως κάποιος από τους δυο την προσεταιριστεί μυστικά. Η Γερμανία γνωρίζει ότι έχασε τους δύο παγκόσμιους πολέμους γιατί η Βρετανία και Γαλλία βρέθηκαν από την ίδια πλευρά. Και η Γαλλία σήμερα ξέρει πως μόνη της δεν μπορεί να καταφέρει τη Γερμανία.

Αλλά τώρα, ένα χρόνο μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, τα πράγματα έχουν αλλάξει δραστικά και παντού. Έχει αλλάξει και η Ευρώπη που αντιλαμβάνεται πλέον τους οικονομικο-πολιτικούς κινδύνους από την αμυντική της εξάρτηση από τις ΗΠΑ, όπως άλλωστε και από την ευρύτερη πολιτική της Ουάσιγκτον που προκαλεί τεράστιο και επικίνδυνο κόστος.

Από την πλευρά τους οι Αμερικανοί αντιλαμβάνονται πως με αυτά που κάνουν διακινδυνεύουν ένα ρήγμα με την Ευρώπη και ίσως να φοβούνται πως η Ένωση εισέρχεται σε μια φάση επικίνδυνης χειραφέτησης. Πως θα μπορούσαν να αποπροσανατολίσουν αυτή την τάση που είναι στα σπάργανα; Μα βάζοντας τους Αγγλοσάξονες να ζητήσουν την επιστροφή τους στην ΕΕ και έτσι να βαλτώσει κάθε προοπτική αυτονόμησής της… Όλα πάντως θα εξαρτηθούν από το πώς θα εξελιχθεί ο πόλεμος στην Ουκρανία.