“Η συνωμοσία του Καΐρου” – Ακτινογραφώντας τη Μουσουλμανική Αδελφότητα

Η Μουσουλμανική Αδελφότητα, η ιστορική οργάνωση του Πολιτικού Ισλάμ στον αραβικό κόσμο, είναι στο προσκήνιο του βραβευμένου πολιτικού θρίλερ “Η συνωμοσία του Καΐρου”.  Σε αυτό, ο γιος ενός ψαρά καλείται να σπουδάσει στο φημισμένο ισλαμικό πανεπιστήμιο Αλ-Αζχάρ, εν μέσω του θανάτου του Μεγάλου Ιμάμη του και του αγώνα εξουσίας που ακολουθεί για να μην εκλεγεί Ιμάμης προσκείμενος στην Αδελφότητα.

Η Μουσουλμανική Αδελφότητα είναι γνωστή από το 1928. Η δράση της σε αραβικές χώρες παρακολουθείται στενά, ιδιαίτερα την τελευταία δεκαετία. Το 2019 οι ΗΠΑ είχαν σκεφτεί να την χαρακτηρίσουν τρομοκρατική οργάνωση και μάλιστα ως μέτρο πίεσης εις βάρος της Τουρκίας.  Η οποία Τουρκία, παρά τις απόπειρες της να προσεγγίσει την κυβέρνηση του στρατηγού Σίσι (ορόσημο των οποίων, αποτελεί η επίσκεψη του Μεβλούτ Τσαβούσογλου στην γείτονα) αρνείται και μέχρι σήμερα να την αποκηρύξει. Ο λόγος είναι πως η σχέση του καθεστώτος Ερντογάν με την Μουσουλμανική Αδελφότητα, δεν είναι μόνο ιδεολογική και θρησκευτική, αλλά και οικονομική.

Η Μουσουλμανική Αδελφότητα ιδρύθηκε στην Αίγυπτο. Αρχική επιδίωξη της ήταν ο προσεταιρισμός πιστών μουσουλμάνων, με την παροχή κοινωνικού έργου και φιλανθρωπίας, πρακτική που ακολουθεί και η οργάνωση Χεζμπολάχ στον Λίβανο. Η Αδελφότητα ξεκίνησε ως πανισλαμικό, θρησκευτικό και κοινωνικό κίνημα με σκοπό να εξαπλωθεί από την Αίγυπτο σε όλο τον Αραβικό Κόσμο. Σύμφωνα με δηλώσεις των ηγετών της, «καταδικάζει τη βία και τις βίαιες πράξεις».

Μέσω των πρώτων ελεύθερων εκλογών που ακολούθησαν την παραίτηση του Χόσνι Μουμπάρακ, η Μουσουλμανική Αδελφότητα κατάφερε να κερδίσει τις εκλογές στην Αίγυπτο και ο Μοχάμεντ Μόρσι να ανακηρυχτεί πρόεδρος στις 30 Ιουνίου του 2012. Ο Μόρσι ήταν ο πρώτος μη στρατιωτικός, δημοκρατικά εκλεγμένος Πρόεδρος της Αιγύπτου. Διατήρησε το αξίωμα για ένα έτος και συγκεκριμένα μέχρι τις 7 Ιουλίου 2013. Τούτο διότι εκδηλώθηκαν αντιδράσεις για την προσπάθεια ισλαμοποίησης της αιγυπτιακής κοινωνίας από το κόμμα “Ελευθερία και Δικαιοσύνη”, που εκπροσωπούσε ο Μόρσι.

Με αφορμή τις ταραχές που ξέσπασαν, ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων στρατηγός Σίσι ανέτρεψε το καθεστώς με τα όπλα. Εγκαταστάθηκε μία μεταβατική κυβέρνηση και λίγους μήνες αργότερα ανακηρύχθηκε ο ίδιος ο στρατηγός Σίσι πρόεδρος της Αιγύπτου, που παραμένει στην εξουσία μέχρι και σήμερα. Ο Μόρσι πέθανε το 2019 στο δικαστήριο, κατηγορούμενος για κατασκοπία υπέρ της ισλαμικής παλαιστινιακής οργάνωσης Χαμάς.

Μουσουλμανική Αδελφότητα και Τουρκία

Ποιο όμως είναι το ιστορικό της σχέσης της Αδελφότητας με την Τουρκία; Κατά την περίοδο της προεδρίας του Μόρσι, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι προχώρησαν σε επενδύσεις πολλών εκατομμυρίων σε Τουρκία και άλλες χώρες. Μετά την ανατροπή του Μόρσι, η Αδελφότητα συνέχισε να επενδύει. Η τουρκική κυβέρνηση, από κοινού με το Κατάρ, τους υποστήριζε με θέρμη. Πέραν της ιδεολογικής συγγένειας, η οικονομική συνεργασία εξασφάλιζε κεφάλαια για την Τουρκία, άκρως πολύτιμα, λόγω της κρίσης που ξεκίνησε στην οικονομία της γείτονος.

Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι, αν και ακραία θρησκευτική οργάνωση, στη θεωρητική της βάση «καταδικάζει τη βία και τις βίαιες ενέργειες». Η Δύση, ειδικά επί κυβέρνησης Ομπάμα, επεδίωξε να την χρησιμοποιήσει ως μεσολαβητή με άλλες ακραίες ισλαμιστικές οργανώσεις, πρακτική που ενέτεινε και με το παραπάνω η Τουρκία, υπολογίζοντας πάντα και στην πολύτιμη χρηματοδότηση από το Κατάρ, το αραβικό κράτος-προστάτη της Αδελφότητας. Είναι γνωστή η ρήση του Δημοσθένη: «Δει δε χρημάτων και άνευ τούτων ουδέν έστι γενέσθαι των δεόντων», που έχει εφαρμογή στα μεγαλεπήβολα σχέδια του καθεστώτος.

Πάντως, περιορίζοντας την υποστήριξη του στην Μουσουλμανική Αδελφότητα, ο Ερντογάν κατόρθωσε να εξασφαλίσει πολύτιμα κεφάλαια και από την Σαουδική Αραβία και από τα Εμιράτα. Βέβαια ο καταστροφικός σεισμός, σε συνδυασμό με την κατάρρευση της οικονομίας, μπορεί να σημάνει την ήττα του στις προσεχείς εκλογές, με αποτέλεσμα την διάλυση του προσωπικού του μύθου να επισκιάσει τον Κεμάλ και να καθιερωθεί σαν “πατερούλης” αναμορφωτής της χώρας του. Σίγουρα, ο Κεμάλ τον παρακολουθεί με βλοσυρό βλέμμα, από το μαυσωλείο του στην Άγκυρα…