Πόλεμος, κυρώσεις, ύφεση και καλά ξεμπερδέματα…

Η αναστάτωση της παγκόσμιας οικονομίας, αρχικά λόγω της πανδημίας και στη συνέχεια λόγω των δυτικών κυρώσεων στη Ρωσία, έγινε τελικά μπούμερανγκ για τις ισχυρές οικονομίες της Δύσης, καθώς η απογείωση των επιτοκίων ως φάρμακο για την παρατεταμένη ύφεση, κατέληξε σε τραπεζική κρίση. Και όταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν προειδοποιεί πως «η κρίση αυτή δεν έχει τελειώσει ακόμη», τα ερωτήματα πολλαπλασιάζονται.

Στις ΗΠΑ, λοιπόν, το τελευταίο χρόνο οι καταθέτες απέσυραν ένα τρισεκατομμύριο δολάρια από τις τράπεζες και μάλιστα τα μισά κεφάλαια από αυτό το ποσό, αποσύρθηκαν τον φετινό Μάρτη! Οι κεντρικοί τραπεζίτες παγκοσμίως έχουν ήδη αυξήσει τα επιτόκια πάνω από 1.700% τον τελευταίο χρόνο, σύμφωνα με υπολογισμούς του Business Insider για να καταπνίξουν τις υψηλές τιμές.

Αυτά είναι τα υψηλότερα επιτόκια από το 2007 και ο αντίκτυπος της κατάρρευσης της αμερικανικής τράπεζας SVB είναι πιθανώς ισοδύναμος με άλλες 50-75 μονάδες βάσης σε αυξήσεις επιτοκίων, εκτίμησε πρόσφατα ο επικεφαλής οικονομολόγος της Moody’s ο Mark Zandi, προειδοποιώντας από το CNBC πως «η οικονομία είναι σε κίνδυνο». Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πλέον με ασφάλεια τις οικονομικές εξελίξεις.

Πως άλλωστε θα μπορούσε να γίνει πρόβλεψη, όταν ο πόλεμος της Δύσης με τη Ρωσία στο έδαφος μέχρι στιγμής της Ουκρανίας, κλιμακώνεται με εκατέρωθεν απειλές για χρήση πυρηνικών όπλων; Όταν η προϋπόθεση για ήττα της Ρωσίας για να σταματήσει ο πόλεμος, είναι σχεδόν αδύνατη, μετά και την επίσημη συνεργασία της με την Κίνα που της εξασφαλίζει οικονομική σταθερότητα ως αντίβαρο στις εκτεταμένες κυρώσεις που έφτασαν μέχρι και στην επικήρυξη του προέδρου Πούτιν ως εγκληματία πολέμου, τι άλλο απομένει; Να κηρυχθεί πόλεμος και κυρώσεις κατά της Κίνας;

Ύφεση και τραπεζική απληστία

Και όπως προκύπτει από τις σεισμικές δονήσεις στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, αρκετές τράπεζες έχουν ξεφύγει από τους κανόνες ως στυλοβάτης της πραγματικής οικονομίας, καταφεύγοντας σε προκλητικές παρανομίες για μεγαλύτερα κέρδη, όπως απαιτούν οι μέτοχοι. Πέντε γαλλικές τράπεζες, μεταξύ των οποίων η Societe Generale και η BNP Paribas, αντιμετωπίζουν ήδη συλλογικά πρόστιμα ύψους άνω του ενός δισεκατομμυρίου ευρώ στο πλαίσιο έρευνας για φορολογική απάτη και ξέπλυμα χρήματος που σχετίζονται με πληρωμές μερισμάτων.

Επιπλέον η HSBC, η Natixis και η Exane της BNP αποτελούν επίσης μέρος της έρευνας, σύμφωνα με την εισαγγελία του Παρισιού, η οποία ανέφερε ότι τα πρόστιμα περιλαμβάνουν ποινές και αναδρομικούς τόκους. Οι προκαταρκτικές έρευνες που σχετίζονται με τις επιδρομές ξεκίνησαν τον Δεκέμβριο του 2021, δήλωσε ο εισαγγελέας.

Όταν λοιπόν τα υψηλά επιτόκια κάνουν τον δανεισμό απλησίαστο, ποια επενδυτική ανάπτυξη μπορεί να προκύψει ως αντιστάθμισμα στην ύφεση; Για παράδειγμα εξαφανίστηκαν όλα τα σχέδια για έκδοση εταιρικών ομολόγων από ελληνικές επιχειρήσεις, καθώς έχει διπλασιαστεί το κόστος δανεισμού.

Πως οι υπερδανεισμένες εθνικές οικονομίες θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στα χρέη τους, με τόσο υψηλά επιτόκια εξυπηρέτησης τα ομολογιακών δανείων τους, σε περίοδο απο-ανάπτυξης; Για παράδειγμα η Ελλάδα στην πρόσφατη έξοδο της στις αγορές με 10ετές ομόλογο, ζητώντας 2,5 δις ευρώ συγκέντρωσε το ενδιαφέρον 19 δις λόγω υψηλού επιτοκίου που έκλεισε στο 3,9%, όταν το 2021 (προηγούμενη έκδοση) εμφάνισε οριακά μηδενική επιτοκιακή επιβάρυνση.

Ύφεση και ελληνικό μοντέλο

Μπορεί το σημερινό ελληνικό παραγωγικό μοντέλο να σηκώσει τα δανειακά βάρη; Όπως επισήμανε ο Γιάννης Δραγασάκης σε πρόσφατη ομιλία του, είναι τόσο ενεργοβόρο, δεν παράγει ποιοτικές και καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας, ενώ παράλληλα δημιουργεί ανισότητες. Χαρακτηρίζεται από χρόνια αποβιομηχάνιση, μικρή παραγωγική βάση, μεγάλη εξάρτηση από τουρισμό και κατασκευές, τεράστιο επενδυτικό κενό. Είναι ένα μοντέλο φθηνής ανάπτυξης, το οποίο δημιουργεί ενδογενώς ελλείμματα και οδηγείται στη χρεοκοπία.

Το αποτέλεσμα ήταν το χρέος της κεντρικής κυβέρνησης την περίοδο 2019-2022 να έχει αυξηθεί κατά 45 δις. ευρώ! Και σύντομα θα προκύψει υποχρεωτικά η επόμενη κυβέρνηση… Πως θα βρει τα απαιτούμενα εργαλεία για άσκηση οικονομικής πολιτικής ικανής να αντιστρέψει την κατάσταση, όταν οι συστημικές τράπεζες είναι εκτός ελέγχου και κουμαντάρονται από ξένα κερδοσκοπικά Funds και στην ενέργεια κυριαρχούν τα ιδιωτικά καρτέλ;

Και η συμπεριφορά των τραπεζών επισημάνθηκε στην πρόσφατη έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου όπου αναφέρεται ότι: «Παρά τη σοβαρή δημοσιονομική εμπλοκή του κράτους υπέρ των τραπεζών, εξακολουθούν να υφίστανται χαρακτηριστικές αποκλίσεις από τη χρηματοπιστωτική κανονικότητα με συνέπεια την μειωμένη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας». Καλά ξεμπερδέματα λοιπόν!