Ο αναστάσιμος θρύλος της Αγιάς Σοφιάς
15/04/2023
Ο θρύλος λέει πως όταν, κατά τη στάση του Νίκα, κάηκε στην Πόλη η εκκλησιά τής του Θεού Σοφίας, αποφάσισε ο βασιλιάς να φτιάξει μια νέα, στην θέση της καμένης. Έδωσε, λοιπόν, εντολή στον πρωτομάστορα να του φτιάξει ένα σχέδιο, τέτοιο που όμοιό του δεν θα υπήρχε στον κόσμο. Έφαγε μέρες και ξενύχτια ο πρωτομάστορας, έφτιαξε σχέδια φανταχτερά και εντυπωσιακά, όμως κανένα απ’ αυτά δεν καθόταν καλά στη ματιά του Ιουστινιανού, που είχε αρχίσει να απογοητεύεται.
Μια Κυριακή, στο σχόλασμα της λειτουργίας, καθώς ο Πατριάρχης άπλωνε το χέρι του να δώσει το αντίδωρο στο βασιλιά, χωρίς να καταλάβει κανείς πώς έγινε, το αντίδωρο έπεσε κάτω. Σκύβει να το σηκώσει ο βασιλιάς μα ξάφνου, σαν από το πουθενά, μια μέλισσα ορμά, το αρπάζει στα ποδάρια της και χάνεται.
Το συμβάν κατατάραξε τον βασιλιά, το θεώρησε γρουσουζιά, και δίνει εντολή να ανοιχτούν όλα τα μελίσσια της Κωνσταντινούπολης και των γύρω χωριών, για να βρεθεί το αντίδωρο. Μελίσσια είχε και ο πρωτομάστορας. Σαν άνοιξε, λοιπόν, τα δικά του, έκπληκτος αντίκρισε σε ένα απ’ αυτά, μια εκκλησιά πανώρια, φτιαγμένη από μέλι και κερί, με τρούλους εντυπωσιακούς, με θωριά μοναδική, με προσεγμένη κάθε λεπτομέρεια.
Φωνάζει τον βασιλιά και του δείχνει το θαυμαστό δημιούργημα των μελισσών. Συγκλονισμένοι και συγκινημένοι περιεργάζονται την όλη κατασκευή και συνειδητοποιούν πως η εκκλησιά είναι ολοκληρωμένη και στο εσωτερικό της. Στην δε Αγία Τράπεζα, η μέλισσα είχε απιθώσει το αντίδωρο… (θρύλος της Ανατολικής Θράκης).
Τα θεμέλια αυτού του μεγαλοπρεπή ναού, της Μεγάλης Εκκλησιάς, μπήκαν στις 23 Φεβρουαρίου του 532. Για την ολοκλήρωση του κολοσσιαίου έργου δούλεψαν αδιάκοπα επί έξι χρόνια 10.000 τεχνίτες, ενώ ξοδεύτηκαν 320.000 λίρες (περίπου 120.000.000 ευρώ). Από κάθε σημείο της Αυτοκρατορίας, ήρθε και κάτι: Τα πράσινα μάρμαρα από τη Μάνη και την Κάρυστο, τα τριανταφυλλιά από τη Φρυγία και τα κόκκινα από την Αίγυπτο. Από τον υπόλοιπο κόσμο ήρθαν τα πολύτιμα πετράδια, ο χρυσός, το ασήμι και το ελεφαντόδοντο για τη διακόσμηση του εσωτερικού.
Τα εγκαίνια έγιναν στις 27 Δεκεμβρίου του 537μ.Χ. από τον Ιουστινιανό, ο οποίος υπερηφανευόμενος για την υπεροχή της Αγίας Σοφίας έναντι της φήμης του ξακουστού ναού του Σολομώντα, αναφώνησε: «Δόξα τω Θεώ το καταξιωσάντι με τελέσαι τοιούτον έργον. Νενίκηκά σε Σολομών!».
Ένα θαύμα μηχανικής
Το υλικό υποδομής που χρησιμοποιήθηκε στον εντυπωσιακό τρούλο της Αγίας Σοφίας περιέχει ένα συστατικό που αντέχει στους σεισμούς και στη φωτιά και εξελίχθηκε στην Ανατολή. Αυτό το οικοδομικό υλικό, ένα είδος πυρίμαχου τούβλου, είναι δώδεκα φορές πιο ελαφρύ από το κανονικό τούβλο και αντέχει στην ένταση που προκαλεί ο σεισμός. Και μην ξεχνάμε πως η Κωνσταντινούπολη βρίσκεται πάνω ακριβώς στο ρήγμα της Ανατολίας. Έτσι, η Αγία Σοφία άντεξε ως τώρα 65 σεισμούς, μέχρι και 7,4 Ρίχτερ!
Επίσης, η λάσπη που χρησιμοποιήθηκε στην τοιχοποιία, αποτελείτο από ένα υλικό ημι-αποκρυσταλλοποιημένο, το οποίο έχει την ιδιότητα να απορροφά την ενέργεια του σεισμού: «Πριν ακόμη και από τον σεισμό του 1999, είχαμε βεβαιωθεί ότι η σύνθεση και η ιδιοσυστασία του υλικού που χρησιμοποιήθηκε μπορούσε να αντέξει σε έναν μεγάλο σεισμό» έχει βεβαιώσει η καθηγήτρια του ΕΜΠ κυρία Τόνια Μωροπούλου, η οποία συμμετείχε σε σχετική επιστημονική έρευνα. Λέγεται ότι ο ασβέστης ζυμώθηκε με λάδι αντί για νερό…
Οι θρύλοι γύρω από την Εκκλησιά
Την μέρα που πάρθηκε η Πόλη, έβαλαν σ΄ ένα καράβι την Αγία Τράπεζα της Αγιά Σοφιάς, να την πάρουν μακριά, για να μην πέσει στα χέρια των Αγαρηνών. Στη θάλασσα του Μαρμαρά, όμως, άνοιξε το καράβι και η Αγία Τράπεζα βούλιαξε στον πάτο της θάλασσας. Στο μέρος εκείνο η θάλασσα είναι λάδι, όση θαλασσοταραχή και κύματα κι αν είναι γύρω. Το μέρος αυτό οι ναυτικοί το αναγνωρίζουν από τη γαλήνη, που επικρατεί, και από την ευωδία που αναδύεται. Πολλοί μάλιστα λένε πως αξιώθηκαν να την ιδούν καθώς αναπαύεται στον βυθό.
Ο ιερέας που διέφυγε με τα Άγια
Καθώς οι Τούρκοι διάβαιναν την πύλη της Αγίας Σοφίας, γινόταν θεία λειτουργία. Ο ιερέας τότε, παίρνοντας στα χέρια του τα Άγια, μπήκε και χάθηκε μέσα στον τοίχο, πίσω από το Άγιο Βήμα, που άνοιξε με τρόπο θαυμαστό. Λένε πως όταν η Κωνσταντινούπολη θα ξαναγυρίσει στα χέρια των Χριστιανών, ο ιερέας θα βγει από τον τοίχο για να συνεχίσει την μισοτελειωμένη λειτουργία.
Ο αναστάσιμος θρύλος του “Κρυμμένου Πατριάρχη”
Ένας άλλος σημαντικός θρύλος, είναι ο αναστάσιμος θρύλος του “Κρυμμένου Πατριάρχη”, ο οποίος μάλιστα μοιάζει με τον ελληνικό θρύλο για τον κρυμμένο παπά. Όπως αναφέρει η τουρκική παράδοση, στο νότιο μέρος του ναού υπάρχει ένας στενός διάδρομος που οδηγεί σε μια παμπάλαια αραχνιασμένη και μυστήρια πύλη, που ο θρύλος αναφέρει ως την “Κλειστή Πύλη”.
Σύμφωνα με τις τουρκικές αναφορές, όταν ο Μωάμεθ ο Β’ Πορθητής μπήκε στην Κωνσταντινούπολη, ο τελευταίος ελληνορθόδοξος Πατριάρχης, μαζί με τους συνοδούς του τελούσε την Θεία Λειτουργία. Μόλις οι οθωμανικές ορδές εισέβαλαν στον ναό, ο Πατριάρχης και όλη η συνοδεία του μπήκαν μέσα στην πύλη αυτή, η οποία έκλεισε και από τότε χάθηκαν, ενώ η πύλη έμεινε ερμητικά κλειστή και κανένας δεν τόλμησε ποτέ να την ανοίξει. Λέγεται ότι κάθε χρόνο, στην Ανάσταση των Ορθόδοξων χριστιανών, μπροστά από την πύλη αυτή, εμφανίζονται κόκκινα αυγά!
Το θαύμα των εικόνων
Καθώς οι άπιστοι ορμούσαν μέσα στη Μεγάλη Εκκλησιά, να αρπάξουν και να καταστρέψουν, στον εξώστη-γυναικωνίτη ένας τσαούσης προσπάθησε με το τσεκούρι του να καταστρέψει μια τοιχογραφία της Παναγίας που κρατά στα χέρια της τον Ιησού μωρό. Και τότε έγινε το θαύμα! Τη στιγμή που ο Τούρκος προσπάθησε να καταφέρει το πρώτο χτύπημα στην εικόνα, κεραυνοβολήθηκε κι έπεσε νεκρός. Τη θέση του πήρε ένας άλλος Τούρκος, αλλά την ίδια στιγμή κι εκείνος είχε την ίδια τύχη. Οι υπόλοιποι βάρβαροι πανικοβλήθηκαν από το πρωτόγνωρο συμβάν και γεμάτοι τρόμο εγκατέλειψαν το έργο της καταστροφής. Η τοιχογραφία σώζεται μέχρι σήμερα στον δεξιό εξώστη της Αγίας Σοφίας.
Ο εξαπτέρυγος Άγγελος
Τα τελευταία χρόνια ορισμένα γεγονότα στο ναό της Αγίας Σοφίας έχουν προκαλέσει ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Αποκορύφωμα η απροσδόκητη εμφάνιση τον Ιούλιο του 2009 ενός εξαπτέρυγου Άγγελου στον τρούλο, που είχε καλυφθεί με ασβέστη πριν 160 χρόνια. Το είχε αποκαλύψει πρώτη η εφημερίδα Hurriyet, ενώ η εφημερίδα Milliyet, αναφερόμενη στο γεγονός, έκανε νύξεις «για σημαδιακή εμφάνιση μέσα στον ιστορικό ναό της Αγίας Σοφίας, που ίσως έχει και άλλες προεκτάσεις….»
![]()
Η εμφάνιση των σταυρών στον τρούλο
Ένα ανεξήγητο, επίσης, φαινόμενο, που παρουσιάζεται από το καλοκαίρι του 2008, είναι η εμφάνιση βυζαντινών σταυρών στις αψίδες του τρούλου, επάνω στον ασβέστη του σοβά, με τον οποίο ήταν καλυμμένοι εδώ και εκατοντάδες χρόνια. Το παράδοξο είναι ότι δεν είναι ορατοί με γυμνό μάτι αλλά αποτυπώνονται από τον φωτογραφικό φακό. Το γεγονός έχει σχολιασθεί από τον τουρκικό τύπο.
Το φέρετρο της βασίλισσα
Εκτός από τους σταυρούς, οι Τούρκοι αναφέρουν και άλλα ανησυχητικά γι’ αυτούς μυστήρια, που υπάρχουν στο εσωτερικό του ναού. Μετά την μετατροπή του ναού σε μουσουλμανικό τέμενος κτίστηκε το γνωστό Μιχράμπ, (το μουσουλμανικό σημείο της προσευχής), στην ανατολική πλευρά του ναού, προς την κατεύθυνση της Μέκκας. Σύμφωνα με τους τουρκικούς θρύλους, μπροστά από το Μιχράμπ βρίσκεται θαμμένο ένα φέρετρο, κατασκευασμένο από επίχρυσο μπρούντζο. Στο φέρετρο αυτό κείτεται η σωρός της βασίλισσας Σοφίας, (προφανώς γίνεται ταύτιση με την Αγία Σοφία).
Αυτή η βασίλισσα Σοφία και το φέρετρο της συνδέονται, σύμφωνα με τους τουρκικούς θρύλους, με μια “εντολή” που έχει περάσει δια μέσω των αιώνων μέχρι σήμερα, ότι δεν πρέπει κανένας να πειράξει αυτό το φέρετρο ούτε καν να το ακουμπήσει. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, τότε θα προκληθεί η “έγερση” της βασίλισσας Σοφίας και ένας τρομακτικός θόρυβος θα τραντάξει όλο το οικοδόμημα του ναού, προκαλώντας σεισμικά εσχατολογικά γεγονότα, που τρομάζουν τους Τούρκους.
Σύμφωνα με τον θρύλο, το φέρετρο αυτό προστατεύουν τέσσερις αρχάγγελοι που βρίσκονται πάνω στο θόλο του ναού. Οι αρχάγγελοι αυτοί, όπως πιστεύουν οι Τούρκοι, είναι οι Τζεμπραήλ, Μιχαήλ, Ισραφήλ και Αζραήλ. Όπου, ο Τζεμπραήλ προστατεύει τους αυτοκράτορες, ο Μιχαήλ τον ναό από τις εχθρικές επιθέσεις, ενώ οι Τζεμπραήλ και Ισραφήλ ήταν οι αγγελιοφόροι των αυτοκρατόρων στις πολεμικές επιχειρήσεις. Και οι τέσσερις αυτοί αρχάγγελοι έχουν ταχθεί, μετά την πτώση της Πόλης, να προφυλάσσουν το φέρετρο της βασίλισσας Σοφίας από τον κίνδυνο κάποιος βέβηλος να το ανοίξει, οπότε και θα επέλθει η Δευτέρα Παρουσία!
Πηγή: Γεωργίου Βιζυηνού “Ατθίδες αύραι”
