Η μάχη του Σατσκ – Οι Πολωνοί αντιστέκονται στους Σοβιετικούς

Η μάχη του Σατσκ ήταν μια από τις τελευταίες μάχες έδωσαν που οι γενναίοι Πολωνοί κατά των εισβολέων στην πατρίδα τους το 1939. Αντίπαλοι όμως στην προκειμένη δεν ήταν οι Γερμανοί, αλλά οι Σοβιετικοί. Η προπολεμική Πολωνία διέθετε ένα ισχυρό στρατιωτικό σώμα συνοριοφυλακής (ΚΟΡ). Ωστόσο μετά τη γερμανική εισβολή οι καλύτερες μονάδες και όλος ο βαρύς οπλισμός του ΚΟΡ είχε διατεθεί στον τακτικό στρατό προς αντιμετώπιση των Γερμανών.

Οι λοιπές μονάδες του ΚΟΡ παρέμειναν στα πολωνοσοβιετικά σύνορα ως μια υποτυπώδη δύναμη φρούρησης. Ο υποδιοικητής του ΚΟΡ, ταξίαρχος Βίλελμ Όρλικ-Ρίκεμαν αποφάσισε να συγκεντρώσει και άλλες μονάδες και να τις οδηγήσει κατά των Γερμανών. Σε μερικές μέρες κατάφερε να συγκεντρώσει 4.000 άνδρες.

Ακολούθησε όμως η σοβιετική εισβολή και ο Όρλικ-Ρούκεμαν διέταξε τους άνδρες του να βαδίσουν στην περιοχή του Κόβελ με σκοπό να ενωθούν με την Ανεξάρτητη Επιχειρησιακή Ομάδα “Πολεσίας” (περιοχή που σήμερα ανήκει σε Ουκρανία και Λευκορωσία) του στρατηγού Κλέεμπεργκ. Ωστόσο η σοβιετική εισβολή υποχρέωσαν τον Όρλικ-Ρίκεμαν να αλλάξει σχέδια.

Η πολωνική δύναμη κινήθηκε προς τα παρακείμενα δάση στα τότε πολωσοβιετικά σύνορα. Ωστόσο το ηθικό των ανδρών άρχισε να καταπίπτει, καθώς μάθαιναν ότι η πολωνική αντίσταση είχε παντού καταρρεύσει.

Χωρίς ελπίδα, χωρίς απογοήτευση

Στις 27 Σεπτεμβρίου 1939, παρά το πεσμένο ηθικό, παρά τις πληροφορίες ότι η Πολωνία είχε καταληφθεί, παρά τις ελλείψεις σε βαρέα όπλα και πυρομαχικά, ο Όρλικ-Ρίκεμαν αποφάσισε πως η δύναμη που διοικούσε είχε υποχρέωση να αφήσει το στίγμα της στην ιδέα, πλέον και μόνο, της υπεράσπισης της πατρίδας.

Χωρίς ελπίδα ο Όρλικ-Ρίκεμαν αναζητούσε απλώς τις Θερμοπύλες του ιδίου και των ανδρών του. Έχοντας καταλήξει σε αυτή την απόφαση διέταξε τους άνδρες του να κινηθούν προς το δάσος του χωριού Μιελνίκι κοντά στη μικρή πόλη Σατσκ (σήμερα ανήκει στην Ουκρανία). Οι περίπολοί του, του ανέφεραν ότι στην πόλη στάθμευαν ισχυρές σοβιετικές δυνάμεις ενισχυμένες με άρματα μάχης.

Κατόπιν αυτού ο Πολωνός ταξίαρχος ανέπτυξε τους άνδρες του στις παρυφές του εκεί δάσους και προκάλεσε τους Σοβιετικούς να του επιτεθούν. Χωρίς να το ξέρει ο Όρλικ-Ρίκεμαν απέναντί του είχε ολόκληρη την σοβιετική 52η Μεραρχία Τυφεκιοφόρων (ΜΤ) ενισχυμένη με ένα τάγμα αρμάτων με ελαφρά άρματα T-26 και μέσα άρματα T-28.

Σοβιετική έφοδος, πολωνική αντεπίθεση

Οι Σοβιετικοί αιφνιδιασμένοι αρχικά πράγματι επιτέθηκαν βιαστικά κατά των Πολωνών στις 08.00 το πρωί, με αιχμή του δόρατος τα άρματα μάχης. Οι Πολωνοί στην αρχή δε αντέδρασαν. Άφησαν τα εχθρικά άρματα μάχης να πλησιάσουν στα 500 μ. Τότε όμως άνοιξαν μαζικά πυρ εναντίον τους με τα λίγα αντιαρματικά πυροβόλα Bofors των 37 χλστ. που διέθεταν και με τα πυροβόλα συνοδείας του πεζικού των 75 χλστ. Παράλληλα τυφέκια και πολυβόλα ανέλαβαν το σοβιετικό πεζικό.

Ακολούθησε σφαγή. Τα σοβιετικά άρματα μάχης τινάζονταν το ένα μετά το άλλο στον αέρα προκαλώντας τρόμο στο σοβιετικό πεζικό. Σε λίγο το σοβιετικό τάγμα αρμάτων δεν υπήρχε. Βαριές ήταν και οι απώλειες σε πεζικό των Σοβιετικών. Περί τα 30 σοβιετικά άρματα είχαν μετατραπεί σε φλεγόμενα συντρίμμια.

Οι Σοβιετικοί πεζοί τρομοκρατημένοι υποχώρησαν στην πόλη. Τότε ο Όρλικ- Ρίκεμαν διέταξε το τάγμα του ταγματάρχη Μπαλτσερσάκ να επιτεθεί στους Σοβιετικούς στην πόλη. Οι Σοβιετικοί δεν στάθηκαν καν να αντιμετωπίσουν την πολωνική έφοδο και τράπηκαν σε άτακτη φυγή εγκαταλείποντας την πόλη. Οι Πολωνοί κυρίευαν άθικτα εννέα άρματα T-26, πολλά φορτηγά, πυροβόλα και το οίκημα που λειτουργούσε ως στρατηγείο της 52ης ΜΤ με όλα τα έγγραφα και τους χάρτες!

Χρειάστηκαν περίπου έξι ώρες στους Σοβιετικούς για να συνέλθουν και να αντιδράσουν. Μέχρι τότε ο Όρλικ-Ρίκεμαν αποφάσισε να αποσυρθεί και πάλι στα δάση. Η δύναμη του Πολωνού ταξιάρχου πολέμησε ξανά τους Σοβιετικούς με σχετική επιτυχία στη μάχη του Βιτίτσνκο, ύστερα από την οποία οι άνδρες του διατάχθηκαν να διασκορπιστούν σε μικρά τμήματα και να συνεχίσουν τον αγώνα όπως μπορούσαν.

Μετά τη μάχη

Ο Όρλικ-Ρίκεμαν κατάφερε να διαφύγει στη Βρετανία. Δεν είδε ποτέ ξανά την αγαπημένη του πατρίδα πεθαίνοντας εξόριστος, ουσιαστικά, στον Καναδά το 1986, λίγο πριν την απελευθέρωση της Πολωνίας από το κομμουνιστικό καθεστώς. Η μάχη του Σατσκ κατέχει ειδική θέση στην στρατιωτική ιστορία. Ήταν μια μάχη της οποίας όποιο και αν ήταν το αποτέλεσμα δεν θα μπορούσε να αλλάξει την κατάσταση. Η Πολωνία είχε καταληφθεί και ο Όρλικ-Ρίκεμαν με τους άνδρες του το γνώριζαν. Παρόλα αυτά δεν δίστασαν.

Οι απώλειες εκατέρωθεν παραμένουν ασαφείς. Οι Σοβιετικοί υποστήριξαν ότι προκάλεσαν πάνω από 1.200 απώλειες στους Πολωνούς, αριθμός όμως που δεν δικαιολογείται από την τροπή της μάχης. Αντίθετα οι πολωνικοί ισχυρισμοί για τις σοβιετικές απώλειες φαντάζουν πιο αληθινοί βάσει της εξέλιξής της. Οι Πολωνοί υποστήριξαν ότι προκάλεσαν απώλειες 500 νεκρών, 1.600 τραυματιών και 300 αιχμαλώτων (2.400 συνολικά) ανδρών και την κυρίευση ή καταστροφή 40 σοβιετικών αρμάτων. Επίσης κυριεύτηκαν σοβιετικά οχήματα και πυροβόλα.