Κρίση πολιτικής εκπροσώπησης – Κόμματα και ψηφοφόροι

Το κομματικό σύστημα λειτουργεί έχοντας πάντα στραμμένη την προσοχή στις επόμενες εκλογές, γεγονός που δεν επιτρέπει την… ενδοσκόπηση. Οι πρόσφατες προεδρικές εκλογές, όπως και οι προηγούμενες βουλευτικές, δείχνουν πως βιώνουμε μια κρίση εκπροσώπησης των πολιτών. Τα παραδοσιακά κόμματα φαίνεται να μην καταφέρνουν να κάνουν βηματισμούς εναρμονισμένους με την κοινωνία. Το ζητούμενο είναι κατά πόσο μπορούν να αλλάξουν.

Στην Πινδάρου, οι εξελίξεις μετά την ήττα, τις αστοχίες και τη διχαστική ρητορική, που επικράτησαν, κυρίως, μεταξύ πρώτου και δεύτερου γύρου των προεδρικών, οδήγησαν σε ραγδαίες εξελίξεις. Κάτω από το βάρος των εξελίξεων, χωρίς να αντιμετωπίζεται η εσωστρέφεια, υπήρξαν ανατροπές. Ανατροπές σε ό,τι αφορά τα πρόσωπα γιατί αυτό που παραμένει να φανεί -όταν θα ολοκληρωθούν οι εσωκομματικές εκλογές- είναι κατά πόσο θα υπάρξουν και αλλαγές προσέγγισης.

Τι προσανατολισμό θα έχει το κόμμα; Θα στηρίζει, για παράδειγμα, την κυβέρνηση ή θα είναι αντιπολίτευση; Τα όσα λέγονται για «υπεύθυνη αντιπολίτευση» είναι κουβέντες ισορροπίας μεταξύ των δυο τάσεων. Και οι δυο τάσεις είναι ισχυρές, παρόλο που η πλειοψηφική -στους ψηφοφόρους- στήριξε Χριστοδουλίδη ενώ ένα ποσοστό 30% συν ψήφισε στις προεδρικές Ανδρέα Μαυρογιάννη, συμπλέοντας με το ΑΚΕΛ.

Σήμερα το ζητούμενο είναι να μπορέσει η νέα Πρόεδρος, Αννίττα Δημητρίου, να κουμαντάρει το πολυτασικό κόμμα ( κοινώς αχταρμάς) και να αντιμετωπίσει τις διαχρονικές παθογένειες. Να τα βρει με την εκλογική βάση, να αυτό-καθοριστεί ιδεολογικά και πολιτικά, καθώς διαχρονικά άλλα έλεγε η ηγεσία κι άλλα έκαναν οι ψηφοφόροι. Αυτό δεν στοίχιζε πάντα, αυτή τη φορά όμως προκάλεσε αναταράξεις. Είναι αυτές οι αναταράξεις ικανές να οδηγήσουν στην ολοκλήρωση του κύκλου του ΔΗΣΥ, όπως τον ξέραμε τόσα χρόνια; Ενός πολυτασικού κόμματος, που μπορούσε να φιλοξενήσει αντίθετες απόψεις και συμφέροντα;

Στο ΑΚΕΛ λίγο-πολύ πανηγύρισαν για το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών. Είναι περίεργο, όμως, να δηλώνεται ικανοποίηση για τα ποσοστά όταν για τρίτη φορά ηττήθηκε σε προεδρικές εκλογές. Αναζητήθηκαν οι πραγματικοί λόγοι της ήττας; Για την αποτυχία του κόμματος να συνάψει συνεργασίες ποιος ευθύνεται; Δεν είναι ασφαλώς μόνο ο χειρισμός που έγινε για την εκλογή του Προέδρου της Βουλής. Υπάρχουν και μια σειρά άλλα ζητήματα, όπως το γεγονός ότι αποφεύγουν στο κόμμα να “αγγίξουν” την περίοδο της διακυβέρνησης. Όσο το θέμα αυτό παραμένει ανοικτό, δεν γίνεται εκεί που πρέπει αυτοκριτική, το ΑΚΕΛ θα είναι μονίμως εκτός εξουσίας. Την ίδια ώρα, βιώνει διαχρονικά μια κρίση ταυτότητας. Τι είναι ιδεολογικά; Κομμουνιστικό κόμμα ή σοσιαλδημοκρατικό;

Στο ίδιο καζάνι βράζουν όλοι

Στο κόμμα υπάρχουν από όλες τις ιδεολογικές τάσεις, ενώ υιοθετεί πολιτικές, που δείχνουν ότι είναι βαθιά συστημικό. Το συνέδριο του φθινοπώρου, που έχει εξαγγείλει ο Γενικός Γραμματέας Στέφανος Στεφάνου, ενδεχομένως να δώσει απαντήσεις. Κι όχι μόνο ιδεολογικά, αλλά ενδεχομένως και στο Κυπριακό. Η επικρατούσα άποψη στα ψηλά δώματα δεν φαίνεται να είναι η ίδια με αυτή της εκλογικής βάσης.

Τα κόμματα του λεγόμενου ενδιάμεσου χώρου στις προεδρικές “κρύφτηκαν” πίσω από τη δημοφιλία του Νίκου Χριστοδουλίδη, ο οποίος κέρδισε τις εκλογές χωρίς να έχει τη στήριξη από μεγάλο κόμμα. Αυτή η συγκυρία προφανώς και δημιουργεί ευκαιρίες, οι οποίες θα εξαρτηθούν και από την πορεία της κυβέρνησης. Το ΔΗΚΟ, κατά κύριο λόγο, έχει μετά τις εκλογές, χώρο δράσης και ενίσχυσης.

Ένα μεγάλο ποσοστό του ΔΗΣΥ ψήφισε μαζί με το ΔΗΚΟ από τον πρώτο γύρο. Αυτοί οι Συναγερμικοί, εάν η νέα ηγεσία του ΔΗΣΥ θα τους ικανοποιήσει θα επαναπατρισθούν διαφορετικά κομματικά θα μείνουν άστεγοι. Δεν αποκλείεται, βέβαια, να βρουν στέγη σε ένα από νέα υπό ίδρυση κόμματα, εάν και εφόσον γίνουν βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Χώρος υπάρχει. Και πολιτικά και “χωροταξικά”, όπως για παράδειγμα στην κεντροαριστερά. Για να πετύχει, όμως, ένα τέτοιο εγχείρημα δεν πρέπει να είναι “ένα από τα ίδια”. Ένα ακόμη κόμμα.

Το ζητούμενο είναι να προσφέρονται- από όλα τα κόμματα- διέξοδοι στους πολίτες, για να υπάρξει επαναπροσέγγιση. Να ξανασυστηθούν με τους πολίτες. Διαφορετικά θα ενισχύεται η ακροδεξιά, που μπορεί να είναι συστημική, αλλά αυτοσυστήνεται “εναλλακτική”. Κι αυτό είναι επικίνδυνο.