Δια χειρός Έλληνα η “Αποθέωση του Ουάσιγκτον” στο Καπιτώλιο

Περί τα τέλη του 18ου αιώνα, ο Σταύρος Μπρουμίδης, Έλληνας από τα Φιλιατρά, μετανάστευσε στην Ιταλία, παντρεύτηκε Ιταλίδα και εγκαταστάθηκε στη Ρώμη. Εκεί, στην Αιωνία Πόλη, γεννήθηκε το 1805 ο γιος τους, Κωνσταντίνος, που γρήγορα αναδείχθηκε ως ένας από τους μεγαλύτερους ζωγράφους όλων των εποχών. Αυτός, στις αρχές της δεκαετίας του 1850, έφυγε στις ΗΠΑ, όπου και πολιτογραφήθηκε ως Constantine Brumidi. Πέθανε το 1880, στην πρωτεύουσα των Ηνωμένων Πολιτειών, έχοντας αφήσει πίσω του έργο αξιοθαύμαστο. Και το πιο γνωστό από τα έργα του είναι η “Αποθέωση του Γεωργίου Ουάσιγκτον”, στο θόλο του αμερικανικού Καπιτωλίου.

Το έργο είναι μεγαλειώδες – μα και περίεργο. Ο τίτλος κατά πρώτο και κύριο λόγο παραπέμπει κατευθείαν στον Πυθαγόρα, που υπήρξε σαφής: «Εάν, έχοντας επιτύχει την ψυχική σου κάθαρση, αφήσεις το σώμα σου στη γη και έλθεις στον ελεύθερο αιθέρα, θα είσαι πια θεός και όχι θνητός άνθρωπος». Βέβαια, κανένας δεν μπορεί να ξέρει κατά πόσον ο πρώτος Πρόεδρος των ΗΠΑ είχε, προτού να πεθάνει, επιτελέσει την ψυχική του κάθαρση, ώστε αμέσως να ενταχθεί στις τάξεις των “θεϊκών υπάρξεων”. Αλλά αυτό δεν έχει μεγάλη σημασία. Σημασία, πράγματι, έχει η “πυθαγόρεια έμπνευση” του Μπρουμίδη, που είναι διάχυτη στο σύνολο του εν λόγω έργου του.

Πάνω λοιπόν από τον “αποθεωμένο” Ουάσιγκτον κυματίζει η λατινική φράση: “E pluribus unum” (= εκ των πλειόνων εν), που αμέσως και σαφέστατα προαγγέλλει την παγκοσμιοποίηση που, στις ημέρες μας, βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Αυτό όμως δεν είναι το μόνο αξιοθαύμαστο: Γύρω από τον Αμερικανό ηγέτη απεικονίζονται πέντε αρχαιοελληνικές θεότητες, συγκεκριμένα η Αθηνά, ο Ποσειδών, ο Ερμής, ο Ήφαιστος και η Δήμητρα, που κυριολεκτικώς προσφέρουν στη βορειοαμερικανική Συμπολιτεία τεχνογνωσία και χρήματα. Και πάνω από αυτές τις μορφές στέκεται η Ελευθερία, με τον αετό του Δία πλάι της, η οποία συντρίβει τόσο την Τυραννία (την οποία κατεξοχήν μισούσε ο Πλάτων) όσο και την εξουσία των ανά την υφήλιο βασιλέων.

Σαφές είναι ότι κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, οπότε ο Μπρουμίδης φιλοτέχνησε το αριστούργημά του, οι επιστήμες είχαν αρκετά προχωρήσει… αλλά ο προς πατρός Νεοέλλην ζωγράφος μάς κάνει προειδοποίηση άμεση και σαφή: Ο Γεώργιος Ουάσιγκτον άνοιξε τον δρόμο προς την ενοποίηση του κόσμου μας, η οποία, υπό την καθοδήγηση της Ελευθερίας, θα επιτευχθεί από τις ΗΠΑ χάρη στην πολεμική και οικονομική τους ισχύ και μέσω της τεχνογνωσίας που τους κληροδότησαν βασικές θεότητες των Αρχαίων Ελλήνων. Οπότε, το ερώτημα επιτέλλει παμμέγιστο: Τι εννοεί (όχι ο ποιητής μα) ο ζωγράφος;

Η “Αποθέωση του Γεωργίου Ουάσιγκτον”

Η πρώτη διευκρίνιση που εν προκειμένω επιβάλλεται αφορά την αμερικανική ήπειρο. Οι Αρχαίοι μας την ήξεραν καλά, φοβούνταν τους εκεί καταστροφικούς τυφώνες και, σε γενικές γραμμές, τη θεωρούσαν ως τη μεγάλη χώρα “του πλούτου και του θανάτου”. Αυτά όμως αφορούν, όχι βέβαια αποκλειστικώς αλλά κυρίως, την Κεντρική και Νότια Αμερική. Αντιθέτως, η “κάτω πλευρά” της Βόρειας, παρά το ενδιαφέρον που είχε προκαλέσει σε Ισπανούς, Γάλλους και τελικώς Βρετανούς εξερευνητές και τυχοδιώκτες, ήταν γη μάλλον φτωχή.

Πώς λοιπόν αναδείχθηκε σε Υπερδύναμη, η ισχύς της οποίας έγινε παγκοσμίως αισθητή ήδη κατά την εποχή της ίδρυσης των ΗΠΑ; Πώς εξηγούνται  οι –μέχρι σήμερα τουλάχιστον– ανυπέρβλητες πολεμικές, οικονομικές και επιστημονικές δυνατότητες των Ηνωμένων Πολιτειών; Μήπως ο Μπρουμίδης υπαινίσσεται, μέσω του έργου του, μία πανάρχαια τεχνογνωσία που κληροδοτήθηκε στις ΗΠΑ – με αποτέλεσμα αυτές επιτυχώς να διεκδικούν την παγκόσμια κυριαρχία;

Γνώση απρόσιτη με την εποχή… 

Η απάντηση δεν μπορεί παρά να είναι καταφατική. Ήδη σε έργα των Αρχαίων μας συγγραφέων διαπιστώνονται γνώσεις οι οποίες “δεν συμβιβάζονται” με την εποχή τους. Η τεχνική εκτόξευσης του Υγρού Πυρός της μεσαιωνικής μας Αυτοκρατορίας περιγράφεται από τον Θουκυδίδη – όπως και τα πυρπολικά (μπουρλότα). Η οικοδόμηση, στην Κωνσταντινούπολη, της εκκλησίας τής του Θεού Αγίας Σοφίας, που προσέκρουε στο πρόβλημα στήριξης του κυκλικού τρούλου πάνω σε “τετράγωνο”, λύθηκε χάρη σε αρχαιοελληνική γνώση.

Το ίδιο ισχύει και για τον “οπτικό τηλέγραφο” και πολλά άλλα, το μυστικό των οποίων όμως επιμελώς διαφύλατταν μικρές ομάδες “μεμυημένων”. Και τελευταίοι από αυτούς υπήρξαν ο Γεώργιος Πλήθων και μαθητές του, οι οποίοι μετέφεραν, κατά τον 15ο αιώνα, στην Ιταλία την Επιστήμη που κυοφόρησε την Αναγέννηση της Ευρώπης.

Και εν ολίγοις: Υπάρχει από τα πολύ, παρά πολύ παλιά χρόνια γνώση απρόσιτη στη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων. Και βάσει της γνώσης αυτής προγραμματίζονται καταστάσεις που συνεχώς και αδιαλείπττως εμφανίζονται ωσάν “καινούργιες”. Να μερικά παραδείγματα (με εικόνες παρμένες από το αμερικανικό περιοδικό “The Public Domain Review”):

Αυτά προς το παρόν… Αν και το θέμα μας δεν εξαντλείται, βέβαια, εδώ…