Στο εδώλιο για εγκλήματα πολέμου ο εκλεκτός της Δύσης

Από τις 24 Μαρτίου έως τις 9 Ιουνίου 1999, το ΝΑΤΟ βομβάρδισε τη Σερβία για 77 ημέρες. Ήταν ο πρώτος μεγάλος πόλεμος σε ευρωπαϊκό έδαφος μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η «υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» και ο «τερματισμός της εθνοκάθαρσης» για την οποία κατηγορήθηκε ότι διεξήγαγε η Σερβία στο Κοσσυφοπέδιο, αποτέλεσε την δικαιολογία της επέμβασης. Τώρα, ο άνθρωπος που ο Τζο Μπάιντεν αγκάλιασε το 2009 και τον αποκάλεσε «Τζορτζ Ουάσιγκτον του Κοσσυφοπεδίου» δικάζεται για εγκλήματα πολέμου.

Έχει ξεκινήσει στη Χάγη η δίκη του Χασίμ Θάτσι, του συνιδρυτή και εκπροσώπου του Απελευθερωτικού Στρατού του Κοσσυφοπεδίου (UÇK) και αργότερα υπουργού Εξωτερικών του Κοσσυφοπεδίου, αρχηγού της κυβέρνησης και προέδρου του Κοσσυφοπεδίου. Το κατηγορητήριο 70 σελίδων κατηγορεί τον Θάτσι και τρία άλλα υψηλόβαθμα στελέχη του UCK, ότι ήταν υπεύθυνοι για περισσότερες από 100 δολοφονίες και πολλά άλλα εγκλήματα πολέμου το 1998 και το 1999. Και οι τέσσερις κατηγορούνται ότι συμμετείχαν προσωπικά στην κακοποίηση κρατουμένων. Η εισαγγελία παρέδωσε 56.000 έγγραφα στους δικηγόρους υπεράσπισης του Θάτσι, που αποδεικνύουν αυτές τις κατηγορίες.

Το κατηγορητήριο περιγράφει λεπτομερώς τη βαρβαρότητα με την οποία ο UCK ενήργησε εναντίον Σέρβων, Ρομά και άλλων μη Αλβανών. Επίσης διώχθηκαν ανελέητα, οι Αλβανοί του Κοσσυφοπεδίου που αντιτάχθηκαν στις πολιτικές του και υποστήριζαν τον αντίπαλο του Θάτσι, Ιμπραήμ Ρουγκόβα, ο οποίος υποστήριζε μια ειρηνική λύση στη σύγκρουση με τη Σερβία. Ο UCK διοικούσε πολυάριθμα κέντρα κράτησης όπου κρατούνταν εκατοντάδες κρατούμενοι οι οποίοι σύμφωνα με μάρτυρες, κακοποιήθηκαν, με βασανιστήρια, εικονικές εκτελέσεις και απειλές θανάτου.

Τα θύματα ξυλοκοπήθηκαν με όπλα, ρόπαλα του μπέιζμπολ, μεταλλικά εργαλεία και ξύλινα ραβδιά και βασανίστηκαν με ηλεκτροσόκ ή προσποιητό πνιγμό. Άλλοι κρατούμενοι και μέλη της οικογένειας έπρεπε να παρακολουθήσουν τα βασανιστήρια ή αναγκάστηκαν να κακοποιήσουν ο ένας τον άλλον. Οι δολοφονίες συνεχίστηκαν ακόμη και όταν το ΝΑΤΟ στάθμευσε εκεί τη Δύναμη του Κοσσυφοπεδίου (KFOR) 50.000 ατόμων. Ο UCK εκδικήθηκε Σέρβους, Ρομά και υποστηρικτές του Ρουγκόβα, δεκάδες από τους οποίους δολοφονήθηκαν.

Εγκλήματα πολέμου

Ο Θάτσι, του οποίου το όνομα κατά τη διάρκεια του πολέμου ήταν, “Φίδι”, θεωρούνταν ισχυρός άνδρας του UCK και έπαιξε βασικό ρόλο σε αυτή την εγκληματική επιχείρηση. Το 1999, η Μαντλίν Ολμπράιτ και ο Γιόσκα Φίσερ, οι υπουργοί Εξωτερικών των ΗΠΑ και της Γερμανίας αντίστοιχα, προσκάλεσαν τον εκπρόσωπο του UCK στη Διάσκεψη του Ραμπουιγιέ.

Ήταν ήδη γνωστό εκείνη την εποχή ότι ο UCK του Θάτσι διενεργούσε τρομοκρατικές επιθέσεις εναντίον Σέρβων και πολιτικών αντιπάλων και ήταν αναμεμειγμένος σε εγκληματικές επιχειρήσεις , όπως το εμπόριο ναρκωτικών, γυναικών και ανθρώπινων οργάνων. Η CIA είχε μάλιστα ταξινομήσει τον UCK ως τρομοκρατική οργάνωση προτού το ΝΑΤΟ στρατολογήσει τις υπηρεσίες του και τον επαναταξινομήσει ως «απελευθερωτικό κίνημα».

Η ουκρανική κρίση μας δημιουργεί συνειρμούς σε σχέση με τα γεγονότα στο Κοσσυφοπέδιο. Η προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία ήταν παραβίαση της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας, απαράδεκτη βάσει του διεθνούς δικαίου. Αλλά και ο άμεσος στόχος του πολέμου του 1999 του ΝΑΤΟ ήταν να εξαναγκάσει την απόσχιση του Κοσσυφοπεδίου, το οποίο ήταν αναμφισβήτητα μέρος του σερβικού εδάφους σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.

Υπάρχει όμως μία ουσιώδη διαφορά στην αντιμετώπιση των δύο γεγονότων: Το “αντικειμενικό” περιοδικό TIME καλούσε τους φιλεύσπλαχνους ΝΑΤΟικούς να γονατίσουν την Σερβία, ενώ στην καταπίεση των ρωσόφωνων του Ντονμπάς και στην αιματοχυσία που ακολούθησε μετά το 2014, η συλλογική Δύση κώφευε. Όπως τα σύννεφα “σκεπάζουν” τον ήλιο και τα γεωπολιτικά συμφέροντα “σκεπάζουν” το συναίσθημα.

Κλίμα φόβου στο Κόσοβο

Μετά τον πόλεμο το Κοσσυφοπέδιο τέθηκε υπό διεθνή διοίκηση και το 2008, παρά τη δεδηλωμένη αντίθεση της Σερβίας, κήρυξε την κρατική του ανεξαρτησία, η οποία αναγνωρίστηκε αμέσως από τις ΗΠΑ και ορισμένα ευρωπαϊκά κράτη. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ολοκληρώθηκε τη διαίρεση της Γιουγκοσλαβίας σε επτά ανίσχυρα μικρά κράτη, με την Σερβία που είναι παραδοσιακά πολιτικά και πολιτισμικά συνδεδεμένη με τη Ρωσία, να έχει απομονωθεί και αποδυναμωθεί.

Αφού το ΝΑΤΟ επέτυχε την απόσχιση του Κοσσυφοπεδίου, βασίστηκε στον Θάτσι και τον UCK για να διατηρήσουν την “ειρήνη και την τάξη” εκεί. Μετά την ανεξαρτησία, ο Θάτσι έγινε υπουργός Εξωτερικών, πρωθυπουργός και τελικά πρόεδρος της νέας χώρας, εγκαθιδρύοντας ένα διεφθαρμένο και εγκληματικό ολιγαρχικό καθεστώς. Ενώ πολλοί Σέρβοι πολιτικοί συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν ενώπιον του Δικαστηρίου Εγκλημάτων Πολέμου της Χάγης, ο Θάτσι και οι ηγέτες του UCK βρίσκονταν υπό αμερικανική και ευρωπαϊκή προστασία. Στο ίδιο το Κόσσοβο σκόρπισαν κλίμα φόβου.

«Σχεδόν κανείς δεν τόλμησε να καταθέσει εναντίον βετεράνων του UCK», περιέγραψε η Frankfurter Allgemeine την κατάσταση στο Κοσσυφοπέδιο μετά τον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας. Και όσοι πήραν το ρίσκο τα πήγαν άσχημα: Ανεξήγητα τροχαία ατυχήματα με θανατηφόρα αποτελέσματα, “αυτοκτονίες” και επιθέσεις ελεύθερου σκοπευτή θα μπορούσαν να είναι το αποτέλεσμα».

Η γενική εισαγγελέας του Δικαστηρίου της Χάγης για την πρώην Γιουγκοσλαβία, Κάρλα Ντελ Πόντε, ανέφερε επίσης εκφοβισμό και τρόμο στα απομνημονεύματά της που δημοσιεύθηκαν το 2009: «Οι μάρτυρες ήταν τόσο φοβισμένοι και εκφοβισμένοι που φοβόντουσαν ακόμη και να μιλήσουν για την παρουσία του UCK σε ορισμένες περιοχές, πόσο μάλλον για τα πραγματικά εγκλήματα». Όσοι μίλησαν ούτως ή άλλως έθεσαν τη ζωή τους σε κίνδυνο και έπρεπε να μεταφερθούν σε άλλες χώρες με τις οικογένειές τους, αναφέρει η Ντελ Πόντε Ακόμη και μέλη της δύναμης της KFOR και ορισμένοι δικαστές του Δικαστηρίου της Χάγης ήταν φοβισμένοι.

Η έκθεση για τα εγκλήματα πολέμου

Η κατάσταση άλλαξε μόνο όταν ο Ελβετός δικηγόρος Ντικ Μάρτι παρουσίασε μια περιεκτική έκθεση για τα εγκλήματα του UCK το 2011. Ο Μάρτι το έκανε αυτό για λογαριασμό του Συμβουλίου της Ευρώπης, στο οποίο ανήκουν 47 κράτη και το οποίο είναι ανεξάρτητο από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Στη συνέχεια, η ΕΕ διόρισε τον δικό της ειδικό ερευνητή. Επέλεξε τον Αμερικανό δικηγόρο Τζον Κλιντ Γουίλιαμσον, ο οποίος θεωρήθηκε “αξιόπιστος” επειδή είχε συντάξει το κατηγορητήριο κατά του Σέρβου ηγέτη Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς. Μετά από περισσότερα από δύο χρόνια, ο Ουίλιαμσον κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι κατηγορίες του Μάρτι ήταν απόλυτα τεκμηριωμένες. Το ειδικό δικαστήριο ερεύνησε το κατηγορητήριο για περισσότερα από πέντε χρόνια χωρίς να απαγγελθούν κατηγορίες. Πιθανώς το όλο θέμα θα είχε τελειώσει αν δεν υπήρχαν αντικρουόμενα συμφέροντα, μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΕ.

Ο Ρίτσαρντ Γκρένελ, ο οποίος διορίστηκε από τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ το 2019 ως ειδικός απεσταλμένος για τις διαπραγματεύσεις μεταξύ Σερβίας και Κοσσυφοπεδίου, συνεργάστηκε στενά με τον Πρόεδρο Θάτσι, ενώ η ΕΕ στηρίχθηκε στον αντίπαλό του, αρχηγό της κυβέρνησης Αλμπίν Κούρτι. Όταν ο Θάτσι επρόκειτο να φύγει για μια συνάντηση κορυφής με τον Σέρβο πρόεδρο Αλεξάνταρ Βούτσιτς στον Λευκό Οίκο τον Ιούνιο του 2020, το Ειδικό Δικαστήριο δημοσίευσε το κατηγορητήριο. Ο Θάτσι έπρεπε να ακυρώσει το ταξίδι και να παραιτηθεί.

Το γεγονός ότι η δίκη άνοιξε τελικά δυόμισι χρόνια μετά τη δημοσίευση του κατηγορητηρίου δεν σημαίνει καθόλου ότι ο Θάτσι θα καταδικαστεί τελικά. Σύμφωνα με τον προεδρεύοντα δικαστή, η δίκη αναμένεται να διαρκέσει αρκετά χρόνια. Τους κατηγορούμενους υπερασπίζονται κορυφαία δικηγορικά γραφεία των ΗΠΑ, ενώ πολλά εξέχοντα άτομα, συμπεριλαμβανομένου του Ανώτατου Διοικητή του ΝΑΤΟ στον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας Ουέσλι Κλαρκ και του πρώην υπουργού Εξωτερικών της Γαλλίας Μπερνάρ Κουσνέρ, αναμένεται να καταθέσουν υπέρ του Θάτσι.

Επιπρόσθετα οι δικηγόροι του Θάτσι δεν αρνούνται ότι έγιναν τα εγκλήματα που περιγράφονται στο κατηγορητήριο. Ακολουθούν μια γνώριμη αμυντική στρατηγική από τις δίκες της Νυρεμβέργης των ναζί εγκληματιών πολέμου: Οι μονάδες του UCK είχαν όντως διαπράξει εγκλήματα, αλλά ο Θάτσι, ιδρυτικό μέλος, διοικητής και επίσημος εκπρόσωπος του UCK, δεν γνώριζε τίποτα γι’ αυτά!