Τα μυστικά της μεταμνημονιακής εποπτείας και η «ασθενής κουλτούρα πληρωμών»

Αύξηση του πήχη έως και 20% μέχρι τα τέλη του 2021, προβλέπεται στους νέους στόχους των τραπεζών για τη μείωση των κόκκινων δανείων. Αυτό μεταφράζεται σε επιπλέον μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων κατά 10 δισ. ευρώ, γεγονός που επηρεάζει το πλαίσιο προστασίας της πρώτης κατοικίας. Η ΕΚΤ και το ΔΝΤ βρίσκονται πίσω από την μη κατάθεση του νέου νόμου στο κοινοβούλιο, επιβεβαιώνοντας ότι το τέλος του προγράμματος προσαρμογής, δεν ταυτίζεται με απαλλαγή από μνημονιακές υποχρεώσεις.

Η κυβέρνηση επιθυμεί ενόψει των εκλογών, να φέρει την ρύθμιση των 120 δόσεων για οφειλές σε ασφαλιστικά ταμεία και εφορίες. Αν όμως αυτό γίνει άμεσα, θα μπλοκάρει την ολοκλήρωση της δεύτερης μεταμνημονιακής αξιολόγησης που αναμένεται στις αρχές Απριλίου. Έτσι, εξετάζεται το σενάριο να έρθει η ρύθμιση στα μέσα Απριλίου. Όμως ειδικά για τη ρύθμιση οφειλών προς τις εφορίες, οι θεσμοί απαιτούν να προβλέπει ένταξη με αυστηρότερα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια. Επομένως τα επιχειρήματα της κυβέρνησης πρέπει να πείσουν ότι θα αποφευχθούν οι λεγόμενοι στρατηγικοί κακοπληρωτές.

Με το ίδιο επιχείρημα, οι θεσμοί παραμένουν κριτικοί για τα περιουσιακά κριτήρια, του νέου πλαισίου προστασίας της πρώτης κατοικίας. Δεν δίνουν ακόμη το πράσινο φως για να να πάει το σχέδιο νόμου προς ψήφιση στη Βουλή και η κυβέρνηση πιέζεται να αποδεχτεί μειώσεις στο κρίσιμο θέμα των περιουσιακών κριτηρίων. Σύμφωνα με το αρχικό σχέδιο του νόμου, η προστασία της πρώτης κατοικίας, θα χορηγείται στον οφειλέτη, εφόσον οι καταθέσεις του δεν ήταν υψηλότερες από το 50% της οφειλής του και το σύνολο της ακίνητης περιουσίας του δεν υπερέβαινε το 200% της οφειλής. Οι πιέσεις είναι ισχυρές ώστε τα όρια αυτά να χαμηλώσουν.

Για τον λόγο αυτό, το υπουργείο Οικονομικών έσπευσε να διαφωνήσει με την πρόσφατη αξιολόγηση του ΔΝΤ, που δηλώνει ότι εξακολουθεί να υπάρχει στην χώρα «ασθενής κουλτούρα πληρωμών». Θεωρεί ότι σε κάθε περίπτωση η ασθενής κουλτούρα πληρωμών, δεν πρέπει να συγχέεται με τα γνήσια προβλήματα, καθώς εξακολουθούν να υπάρχουν περιορισμοί στη ρευστότητα. Αυτό διατυπώθηκε σε επιστολή του εκπροσώπου της χώρας στο ΔΝΤ, η οποία συνοδεύει την έκθεση του Ταμείου για την μεταμνημονιακή εποπτεία.

Το μυστικό των επιχειρηματικών δανείων

Οι θεσμοί είναι επίσης αρνητικοί στην συμμετοχή των επιχειρηματικών δανείων στο νέο πλαίσιο για την πρώτη κατοικία. Έχουν ζητήσει το όριο της αντικειμενικής αξίας της πρώτης κατοικίας για τους επιχειρηματίες που θα ενταχθούν σε καθεστώς προστασίας, να τεθεί στις 150.000 ευρώ. Αμφισβητούν την δυνατότητα αντικειμενικής αξιολόγησης των επαγγελματιών, που θα ζητήσουν την προστασία της πρώτης κατοικίας τους για επιχειρηματικό δάνειο. Η ένσταση αυτή επικαλείται φορολογικά στοιχεία, που δείχνουν μεγάλο αριθμό επιτηδευματιών να δηλώνει ετήσιο εισόδημα της τάξεως των 7.000 ευρώ.

Η ένταξη των μικρών επιχειρηματικών δανείων στο νομοθέτημα αμφισβητείται, διότι η αναμόρφωση του πτωχευτικού δικαίου που θα ακολουθήσει, στοχεύει ουσιαστικά στον επιχειρηματικό τομέα, ο οποίος θα υποστεί αναδιάρθρωση. Το πώς θα διαμορφωθεί τελικά το νέο πλαίσιο προστασίας των «αδύναμων δανειοληπτών», δεν είναι άσχετο με την πορεία της δευτερογενούς αγοράς (τιτλοποιημένων) δανείων.

Η ΕΚΤ ανησυχεί για τις ενδεχόμενες δυσμενείς επιπτώσεις του νόμου στις πωλήσεις δανείων, διότι θα μπορούσε να επιτρέψει σε οφειλές που θα τιτλοποιηθούν ή θα μεταβιβασθούν βάσει του επόμενου νόμου για τη διαχείριση των κόκκινων επιχειρηματικών δανείων, να ρυθμίζονται και βάσει των διατάξεων του νόμου για την πρώτη κατοικία.

Οι τράπεζες βέβαια, θέλουν να κλείσουν όσο το δυνατόν γρηγορότερα οι εκκρεμότητες του νέου νόμου, προκειμένου να επιταχυνθούν οι ρυθμίσεις δανείων. Έχουν αναλάβει να παραδώσουν τη Δευτέρα 18 Μαρτίου τα τελικά στοιχεία για το πόσους συνολικά δανειολήπτες θα αφορά το νέο πλαίσιο προστασίας και το ύψος των δανείων. Μετά την υποβολή των στοιχείων, οι θεσμοί θα αξιολογήσουν την επίπτωση της αυστηροποίησης των περιουσιακών κριτηρίων.

Το αόρατο χέρι της αγοράς

Καθώς σήμερα προωθείται η πρόταση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, ως πρώτο βήμα για μια συλλογική αντιμετώπιση των κόκκινων δανείων, η πρόσφατη έξοδος του Δημοσίου στις αγορές, βοηθά τις τράπεζες αφού θα μειώσει την προμήθεια που θα πληρώσουν στο ΤΧΣ, έναντι των εγγυήσεων που θα παράσχει το Δημόσιο για τις τιτλοποιήσεις.

Η αύξηση του ενδιαφέροντος διεθνών επενδυτών για τα δάνεια που φέρουν εμπράγματες εξασφαλίσεις, θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Ωστόσο, το αυξανόμενο αγοραστικό ενδιαφέρον δεν συνεπάγεται αυτομάτως ανοδική πορεία των προσφερόμενων τιμημάτων.
Βεβαίως η πιο ενδιαφέρουσα διάσταση των πωλήσεων χαρτοφυλακίων κόκκινων δανείων σε funds και εταιρείες διαχείρισης που θα αυξηθούν το 2019, είναι η διευκόλυνση των αναδιαρθρώσεων επιχειρήσεων με προοπτικές.

Τα ξένα funds, όχι μόνο είναι πιο ευέλικτα από το εγχώριο προσωπικό σε δομές αναδιαρθρώσεων, αλλά έχουν και το κίνητρο να διαχειριστούν με ταχύτητα τα μεγάλα χαρτοφυλάκια, προκειμένου να αποκομίσουν κέρδη. Επίσης, υπάρχει η δυνατότητα παροχής βραχυπρόθεσμων δανειακών κεφαλαίων από τις ίδιες τις τράπεζες, που θα διασφαλίσουν την επίτευξη μεγαλύτερης μελλοντικής αξίας των επιχειρήσεων. Η διαδικασία θα είναι μακρά και δεν εξασφαλίζει το ιδιοκτησιακό καθεστώς των σημερινών μετόχων.