“Παίδες, αν με συλλάβουν, τι γίνεται;” Μαθήματα από τη Νεφέλη Μεγκ

Από τις εκδόσεις “Κάκτος” κυκλοφόρησε ένα πολύ χρήσιμο βιβλίο, γραμμένο με χιούμορ, της δικηγόρου Νεφέλης Μεγκ (δεν θέλει να λέει το πραγματικό της επώνυμο), η οποία ήταν ήδη γνωστή σε πολλούς από τις χιουμοριστικά βίντεo της στο YouTube με 26.000 ακολούθους, ενώ πήρε πρόσφατα και συνέντευξη από τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Η συνέντευξη έκανε ρεκόρ με 350.000 προβολές. Το κορίτσι αυτό σπούδασε νομικά, για να κάνει το χατίρι των γονιών του, αλλά είχε μεράκι με τον κινηματογράφο.

Η Νεφέλη Μεγκ είναι ανήσυχη και πολυπράγμων, διότι για παράδειγμα έμαθε ιαπωνικά και σκεφτόταν να ακολουθήσει ένα πρόγραμμα στην Ιαπωνία, ενώ είχε βρει και δουλειά στο Όσλο, όμως άλλαξαν τα πράγματα. Έχει το podcast “Μπούκλα 99”, δικό της κανάλι στο YouTube και εμφανίζεται σε τηλεοπτική εκπομπή τα Σαββατοκύριακα στον ANT1. Είναι 25 ετών, o πατέρας όπως λέει η ίδια ήταν στην πολεμική αεροπορία, αλλά πλέον απασχολείται στην κτηνοτροφία στη Γερμανία και η μητέρα της είναι κτηνίατρος στην Έδεσσα.

Όπως έχει πει η Νεφέλη Μεγκ σε συνεντεύξεις της, ανήκει σε μια γενιά που δεν διαβάζει. «Οι νέοι νομίζω ότι σταμάτησαν στον Χάρι Πότερ και αν. Η μητέρα μου με τροφοδοτούσε συνέχεια με λογοτεχνία ξένη και ελληνική, κλασική και σύγχρονη. Από την Εμιλι Μπροντέ μέχρι τη Σώτη Τριανταφύλλου», είπε η ίδια στην Καθημερινή πριν από 15 μέρες. Στις 312 σελίδες του βιβλίου της “Πόσο δίκιο έχεις” απαντάει σε 73 κοινές ή λιγότερο κοινές απορίες που μπορεί να έχει ο καθένας μας, για το αυτόφωρο, την αυτεπάγγελτη δίωξη, την ενδοοικογενειακή βία, την σύλληψη, το έγκλημα, το σύνταγμα, την σεξουαλική παρενόχληση, τη λογοκρισία και πολλά άλλα.

Αν κάποιος μπερδεύει την παρενόχληση με το φλερτ, μπορεί να διαβάσει το κεφάλαιο από το βιβλίο της Νεφέλης Μεγκ “Είναι το stalking αδίκημα”, καθώς και το κεφάλαιο “Το ελληνικό #metoo και σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας”, όπως και “Τι είναι το catcalling” και τι συνιστά “Προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας”. Υπάρχει και κεφάλαιο για τον βιασμό, καθώς και για το revenge porn. Σε άλλα κεφάλαια εξηγεί τι σημαίνει ακριβώς το “σε πιάνω επ’ αυτοφώρω”, ενώ αλλού εξηγεί ότι δεν υπάρχει νόμος που να απαλλάσσει συλληφθέντα εξαρχής για κατοχή μικροποσότητας ναρκωτικών, αλλά όταν αυτά είναι για προσωπική χρήση, στα δικαστήρια κατά κανόνα ο πολίτης αθωώνεται.

Η Νεφέλη Μεγκ για τα λαϊκά δικαστήρια

Αναφέρεται και στην παραγραφή, που απασχολεί πολλούς είτε θετικά είτε αρνητικά. Συγκεκριμενοποιεί πότε αρχίζει να μετράει ο χρόνος της παραγραφής, που είναι θεωρητικά 20 χρόνια από την ημέρα τέλεσης κακουργήματος και 15 για τα πλημμελήματα –εντούτοις αν κινηθεί διαδικασία μπορεί να προστεθεί πενταετία σε αυτά. Αναφέρεται και στους λόγους για τους οποίους θεσπίστηκε η παραγραφή, όπως και σε εκείνους που κάνουν τα ισόβια να μην είναι σχεδόν ποτέ ισόβια, ενώ για κάποιους παραμένουν κυριολεκτικά ισόβια.

Αναλυτικά αναφέρεται και στο πολύπαθο τεκμήριο αθωότητας, όπου γράφει μεταξύ άλλων «σε μια πολιτισμένη κοινωνία η ενοχή ή η αθωότητα διαπιστώνεται με θεσμοθετημένες διαδικασίες. Τα εγκλήματα δεν εισάγονται σε πρώτο βαθμό στο Facebook, ούτε έχουμε έφεση στο Twitter και αναίρεση στο Instagram. Η δικαιοσύνη δεν απονέμεται ούτε με λαϊκά δικαστήρια, ούτε με αυτόκλητους τιμωρούς ούτε με τηλεοπτικές δίκες».

Το βιβλίο έχει κεφάλαιο και για το κάτω από ποιες συνθήκες μπορεί να ζητήσει αποζημίωση από το δημόσιο ένα θύμα βίας, όπως π.χ. όταν ο δράστης δεν μπορεί να πληρώσει ή δεν μπορεί να εξακριβωθεί η ταυτότητά του. Θύμα βίας είναι π.χ. κάποιος που τρώει μια γροθιά και τραυματίζεται βαριά ή κάποιος που του γκρεμίζει το σπίτι ένας απένταρος παρανοϊκός που έκλεψε τη μπουλντόζα του γείτονα. Το δημόσιο δεν καλύπτει εν προκειμένω όλα όσα θα ήθελε το θύμα, αλλά τα τυχόν έξοδα νοσηλείας, τα ημερομίσθια που χάθηκαν, την απώλεια εισοδήματος εν γένει, τα έξοδα στα οποία αναγκάστηκε να μπει κάποιος ή τα χρήματα που πληρώνει ίσως για ψυχολογική υποστήριξη.

Περί άμυνας και hate speech

Ενδιαφέρον είναι και το κεφάλαιο περί άμυνας, καθώς «άμυνα είναι μια κατάσταση στην οποία μπορούμε να θίξουμε έννοια αγαθά άλλων». Αναφέρει μεταξύ άλλων δύο παραδείγματα: αν κάποιος σας χτυπήσει και μια εβδομάδα μετά τον δείτε στο δρόμο και τον χτυπήσετε εσύ, τότε μπορεί να σας ξαναχτυπήσει και αυτή τη φορά να είναι εκείνος ο νομίμως αμυνόμενος. Θεωρείται δηλαδή ένα νέο αδίκημα η δεύτερη χειροδικία. Αν απεναντίας κάποιος σας  κλέψει το πορτοφόλι και τον δείτε στο δρόμο αργότερα και τον χτυπήσετε για να του το πάρετε πίσω, θεωρείται ότι είστε σε άμυνα, γιατί στη δεύτερη περίπτωση υπάρχει υπεξαίρεση, που σημαίνει ότι το αδίκημα εξακολουθεί να διαπράττεται. Αναφέρεται εκεί και στο θέμα της αυτοδικίας.

Υπάρχει κεφάλαιο για την συκοφαντική δυσφήμιση, αλλά και για την ποινικοποίηση των εκφράσεων μίσους ή hate speech. Εκεί αναφέρεται και στο άλλο πολύπαθο θέμα, στης λογοκρισίας, η οποία επισήμως απαγορεύεται, αλλά αυτό σηκώνει πολλή συζήτηση. Υπάρχει επίσης κεφάλαιο για το αν είναι παράνομες οι καταλήψεις, για την απόφαση σχετικά με την Χρυσή Αυγή, για το Σύνταγμα και για το αν ο λαός μπορεί να βγάζει νόμους. Στο τελευταίο γράφει ότι αν συγκεντρωθούν 500.000 υπογραφές για νέο νόμο, αυτός πρέπει να εισαχθεί προς ψήφιση στη Βουλή. Δεν τίθεται δηλαδή σε δημοψήφισμα, αλλά για την μοίρα του αποφασίζουν οι εκλεγμένοι βουλευτές.

Και υπάρχουν μάλιστα πολλοί περιορισμοί: δεν μπορεί να προταθεί νόμος που αφορά στα δημοσιονομικά, στην εξωτερική πολιτική και στην άμυνα. Επίσης ενώ προβλέπεται από το Σύνταγμα αυτό το δικαίωμα, η κυβέρνηση δεν φρόντισε να ψηφιστεί ο ανάλογος εκτελεστικός νόμος. Και το κυριότερο: στην Ιταλία χρειάζονται μόνον 50.000 υπογραφές για να γίνει πρόταση νόμου άμεσα από το λαό και σε ολόκληρη την ΕΕ ένα εκατομμύριο. Ο αριθμός δηλαδή που απαιτείται στην Ελλάδα είναι εξωπραγματικός.

“Παίδες, αν με συλλάβουν, τι γίνεται;”

Το βιβλίο έχει αναφορές και στο δικαίωμα στη λήθη (δηλαδή στα κείμενα που παραμένουν αιωνίως στο διαδίκτυο), στα cookies, στο αν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε ποινικό δικαστήριο οι συνομιλίες στα social media, ενώ έχει και κεφάλαιο για τις υποκλοπές. Έχει επίσης ένα ενδιαφέρον κεφάλαιο που είναι και επίκαιρο λόγω Τεχνητής Νοημοσύνης: “Πώς θα σας φαινόταν αν ο δικαστής ήταν ρομπότ”. Υπάρχει και κεφάλαιο για το δικαίωμα του εργαζόμενου να πει ψέματα, όταν για να προσληφθεί, ο εργοδότης ζητεί να μάθει προσωπικές και απαράδεκτες πληροφορίες. Αν τότε ο υποψήφιος πει ψέματα και αυτό διαπιστωθεί εκ των υστέρων, ο εργοδότης δεν έχει δικαίωμα να τον απολύσει, επειδή οι πληροφορίες που ζητούσε ήταν εξαρχής παράνομες.

Επίσης έχει κεφάλαιο “Παίδες, αν με συλλάβουν, τι γίνεται;”. Εκεί απαντά ποια είναι τα δικαιώματα του πολίτη και σε ποια περίπτωση μπορούν να του πουν ότι θα προσαχθεί, καθώς και πότε μπορεί ο προσαχθείς να κάνει έγκλιση. Το “Πόσο δίκιο έχεις” είναι ένας καθημερινός νομικός οδηγός για αρχάριους, με ανάλαφρη γραφή αλλά καθαρά νομικό περιεχόμενο και σε πολλούς θα φανεί χρήσιμο στους πονηρούς καιρούς μας, όπου έχουν μάλιστα προστεθεί νόμοι που θα ήταν απόλυτα παράλογοι για τους παππούδες μας, αλλά και τους γονείς πολλών από εμάς, που παλεύουν να προσαρμοστούν.