Από την προεδρία στο “βραχιολάκι” – Η άνοδος και η πτώση του Σαρκοζί

Σαν να μην έφτανε η καταδίκη του τον Μάρτιο του 2021 σε τριετή φυλάκιση για διαφθορά και «αθέμιτη επιρροή» σε υπόθεση υποκλοπών, ο γνωστός για την ματαιοδοξία και φιλοδοξία του πρώην πρόεδρος της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί καταδικάστηκε και στο Εφετείο για παράνομη χρηματοδότηση της προεκλογικής του εκστρατείας το 2012 και «ενεργητική διαφθορά σε δικαστή» σε τριετή στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων και σε φυλάκιση ενός έτους, την οποία προβλέπεται να εκτίσει κατ’ οίκον με “βραχιολάκι”.

Πρόκειται για το ταπεινωτικό πολιτικό τέλος ενός ανθρώπου που από τα μικράτα του ακόμα δήλωνε ότι θα γίνει πρόεδρος της Γαλλίας. Του πολιτικού που άρεσε να προκαλεί με δηλώσεις, όπως «οι ταραξίες πρέπει να καθαριστούν με ηλεκτρική σκούπα». Παρ΄ όλα αυτά, το δόγμα “Νόμος και Τάξη” που εφάρμοσε ο Σαρκοζί αρχικά ως υπουργός Εσωτερικών και μετέπειτα ως πρόεδρος, φάνηκε να έχει ιδιαίτερη απήχηση σε μεγάλο τμήματα της γαλλικής κοινωνίας. Η κομβική στιγμή στην καριέρα του ήταν το 2005 και οι ταραχές στο Παρίσι. Μετά την καταδίωξη δύο (μη λευκών) εφήβων από την αστυνομία, οι τελευταίοι είχαν βρει φριχτό θάνατο από ηλεκτροπληξία, στην προσπάθειά τους να κρυφτούν.

Τα υποβαθμισμένα προάστια ξεσηκώθηκαν. Η Πόλη του Φωτός βρισκόταν επί ποδός πολέμου για σχεδόν δέκα μέρες. Ο Σαρκοζί, όμως, είδε σ’ εκείνες τις ταραχές μία μεγάλη πολιτική ευκαιρία και την εκμεταλλεύτηκε. Η φιλοδοξία, το έμφυτο κίνητρο του για άνοδο, αλλά και η άμετρη αυτοεκτίμηση του Σαρκοζί, που έτεινε σε αλαζονεία, αποτυπώνονται σε μία ιστορία που έχει διηγηθεί η μητέρα του Αντρέ, την οποία η οικογένεια αποκαλούσε πάντα με το χαϊδευτικό “Νταντού”.

Κατά τη διάρκεια μίας κυριακάτικης επίσκεψης στο σπίτι των Σαρκοζί ένας οικογενειακός φίλος ακούμπησε τον μικρό Νικολά φιλικά στο κεφάλι. Μία τυπική αθώα και τρυφερή κίνηση των ενηλίκων προς τα παιδιά. Προς μεγάλη έκπληξη του ενήλικα, ο εφτάχρονος κοντούλης, αλλά τροφαντούλης Νικολά, απομάκρυνε απότομα το κεφάλι του. «Ποιος σου έδωσε το δικαίωμα να βάλεις το χέρι σου στο κεφάλι μου; Δεν ξέρεις ότι μία ημέρα θα γίνω πρόεδρος;» του είπε αυστηρά.

Ο επισκέπτης δεν μπόρεσε να κρύψει την έκπληξή του. Το ζεύγος Σαρκοζί επιχείρησε να δικαιολογήσει την συμπεριφορά του γιού τους, κάνοντας λόγο για «τα μεγαλεπήβολα σχέδια του Νικολά, την ηγετική προσωπικότητά του και την ιδιαιτερότητά του». Στην πραγματικότητα, η επιθετική του σχεδόν αυτοπεποίθηση έκρυβε τεράστιες ανασφάλειες. Ανασφάλειες που είχε συνειδητά αποφασίσει να εκμεταλλευθεί προς όφελός του.

Μία ζωή “στην απ’ έξω”

Ο ίδιος είχε, πολλά χρόνια αργότερα, παραδεχθεί ότι ένιωθε μια ζωή “στην απ’ έξω”. «Οι εξευτελισμοί των παιδικών μου χρόνων με στιγμάτισαν», έχει ομολογήσει. Οι γονείς του χώρισαν σε μία εποχή που κάτι τέτοιο δεν ήταν σύνηθες. Επίσης, βίωνε δραματικά το γεγονός ότι προερχόταν από μία οικογένεια οικονομικών μεταναστών. Ο πατέρας του ήταν ένας Ούγγρος ξεπεσμένος αριστοκράτης, ο οποίος εγκατέλειψε τη χώρα του με την έλευση του κομμουνισμού μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Εβραία μητέρα του Σαρκοζί ήταν επίσης κόρη μετανάστη, ενός γιατρού, που είχε μεταναστεύσει μια γενιά πριν από την Ελλάδα και είχε ασπαστεί τον καθολικισμό.

Η απουσία του πατέρα του, τον οποίο έβλεπε σπάνια, έπαιξε επίσης καταλυτικό ρόλο στην ψυχοσύνθεσή του. Ακόμα και σήμερα, ο Νικολά αρνείται να μιλήσει για τον Πωλ Σαρκοζί, ενώ έχει πολλές φορές παρέμβει για να ακυρώσει συνεντεύξεις του πατέρα του. Άνθρωποι που γνωρίζουν τον πατέρα Σαρκοζί κάνουν λόγο για ένα παράξενο άτομο, αναξιόπιστο και τυχοδιώκτη.

Αν και κατάφερε μετά το διαζύγιο να γίνει επιτυχημένος διαφημιστής, δεν στήριξε οικονομικά την πρώτη του οικογένεια. Ξαναπαντρεύτηκε και απέκτησε δύο ακόμα παιδιά, αρνούμενος να παράσχει στην πρώην σύζυγό του και στο γιό του Νικολά την παραμικρή οικονομική στήριξη. Μετά το διαζύγιο τους, η μητέρα του Σαρκοζί αναγκάστηκε να μετακομίσει στον πατέρα της, ο οποίος είχε ένα μικρό αρχοντικό στο 17ο διαμέρισμα του Παρισιού.

Την πατρική στοργή και επιρροή που τόσο πολύ είχε ανάγκη ο Νικολά την βρήκε στον παππού του. Έχει πει ότι τρεις άνδρες τον έχουν επηρεάσει: ο παππούς του, ο πρώην πρόεδρος Σαρλ ντε Γκωλ και ο Πάπας Ιωάννης-Παύλος II. Σε αντίθεση με τον πατέρα του και τις απογοητεύσεις που του προκάλεσε, ο Νικολά έβρισκε πάντα παρηγοριά στην αγκαλιά της μητέρας του.

Είχαν ιδιαίτερα στενές σχέσεις. Εκείνη πάντα τον παρακινούσε να προσπαθεί περισσότερο, άκουγε με προσοχή τα μελλοντικά του σχέδια και καλλιεργούσε την τάση του γιού της για την κορυφή. «Δεν υπάρχει κάτι που δεν μπορείς να καταφέρεις Νικολά», του έλεγε τρυφερά. «Περιμένω σπουδαία πράγματα από εσένα Νικολά, είσαι προορισμένος για την κορυφή».

Ο ίδιος θαύμασε το γεγονός ότι η μητέρα του, όταν βρέθηκε χωρισμένη και απένταρη με τρία παιδιά, όχι μόνο δεν το έβαλε κάτω, αλλά πήρε πτυχίο νομικής και εργάστηκε με τον δήμαρχο της αριστοκρατικής συνοικίας Νεϊγί σιρ Σεν, ενώ παρά τις οικονομικές δυσκολίες έστειλε τα παιδιά της σε ιδιωτικό καθολικό σχολείο. Εκεί, δυσκολεύθηκε να προσαρμοστεί. Ένιωθε ότι υστερούσε σε σύγκριση με τους προνομιούχους συμμαθητές του, οι οποίοι στην πλειονότητά τους προέρχονταν από τζάκια.

Από νωρίς στην πολιτική

Ως παιδί, ο Νικολά υπήρξε συλλέκτης γραμματοσήμων. Είναι ένα χόμπι που δεν εγκατέλειψε ποτέ. Σήμερα, η συλλογή του θεωρείται μία από τις πιο εντυπωσιακές στον κόσμο. Λέγεται, μάλιστα, ότι πολλοί παγκόσμιοι ηγέτες, γνωρίζοντας το χόμπι του, του προσέφεραν στις συναντήσεις τους ως δώρο σπάνια γραμματόσημα της χώρας τους. Ως μαθητής ο Νικολά δεν ήταν ιδιαίτερα καλός. Έμεινε, μάλιστα, στην ίδια τάξη όταν ήταν 12 ετών.

Παρ’ όλα αυτά κατάφερε να περάσει στη Νομική. Ακόμα και κατά τη διάρκεια των σπουδών του, όμως, είχε αποφασίσει ποιο ήταν το μονοπάτι που θα ακολουθούσε: η πολιτική. Οι αντίπαλοι του πάντως δεν ξεχνάνε να υπενθυμίσουν ότι εκτός από το μέτριο βαθμό, με τον οποίο πήρε το πτυχίο του, απέτυχε να ολοκληρώσει το μεταπτυχιακό του στην περίφημη σχολή Science Po. Ο λόγος; Η ελλιπής γνώση αγγλικών.

Στα 19 του έγινε μέλος του γκωλικού UDF, του μεγαλύτερου κόμματος της γαλλικής κεντροδεξιάς. Εισήλθε επισήμως στην πολιτική ως μέλος του δημοτικού συμβουλίου του Νεϊγί στα 22 του χρόνια. Δεν άργησε να αποκτήσει την φήμη του εντυπωσιακού ρήτορα. Στα 23 είχε υπερασπιστεί δημόσια τον μέντορα του Ζακ Σιράκ: «Μικρή σημασία έχει αν ανήκουμε στην πλειοψηφία. Αν μας αποδέχονται ή όχι. Αυτή η πλειοψηφία ανήκει στο παρελθόν, όπως και αυτή η κυβέρνηση. Αυτό που έχει σημασία είναι να βοηθήσουμε τον Ζακ Σιράκ».

Συγχρόνως ολοκλήρωσε τη στρατωτική του θητεία, ενώ εργάστηκε ως δικηγόρος οικογενειακού και εμπορικού δικαίου. Η πολιτική του καριέρα χαρακτηρίστηκε από την ικανότητα του να ανακάμπτει μετά από στραβοπατήματα και αποτυχίες. «Είχε ένα τεράστιο ταλέντο να σηκώνεται, να ξεσκονίζεται και να συνεχίζει σαν να μην είχε μόλις φάει τα μούτρα του».

Ροπή στην εξουσία και την χλιδή

Ο 28χρονος Νικολά, δεν άφησε ανεκμετάλλευτη την ασθένεια του δημάρχου, για την εκστρατεία του οποίου εκείνος ήταν υπεύθυνος. Τον αντικατέστησε και χρίστηκε ο νεότερος δήμαρχος στην ιστορία της Γαλλίας για δήμους άνω των 50.000 κατοίκων. Το 1995 πρόδωσε την εμπιστοσύνη του Ζακ Σιράκ, υποστηρίζοντας για πρόεδρο της Γαλλίας τον Εντουάρ Μπαλαντύρ, ο οποίος τελικά ηττήθηκε και ο ίδιος ο Σαρκοζί διαγράφτηκε από το κόμμα.

Επιβίωσε, όμως, και σε επόμενη στροφή ανέλαβε καθήκοντα υπουργού Εσωτερικών, Οικονομικών και πάλι Εσωτερικών στις δύο διαδοχικές δεξιές κυβερνήσεις των Ραφαρέν  και ντε Βιλπέν. Ως υπουργός Εσωτερικών υιοθέτησε πολύ αυστηρά κατασταλτικά μέτρα, κηρύσσοντας τον πόλεμο «κατά των αποβρασμάτων», όπως χαρακτηριστικά έλεγε.

Αργότερα εγκατέλειψε τα υπουργικά του καθήκοντα για να αφιερωθεί στην προεκλογική του εκστρατεία για το προεδρικό αξίωμα. Το 2007 εκλέχθηκε πρόεδρος της Γαλλίας με σκληρή δεξιά και φιλοαμερικανική πολιτική ατζέντα και με την επαγγελία να μεταρρυθμίσει ριζικά την χώρα. Για την ακρίβεια, είχε δεσμευτεί να έρθει σε ρήξη με τις κατεστημένες ιδέες, με τον παροδοσιακό γκωλισμό και με την κληρονομιά του Μάη 1968, που κατά την άποψή του καταδυναστεύει τη Γαλλία.

Λίγους μήνες μετά την εκλογή του, όμως, η δημοτικότητά του μειώθηκε αισθητά και βρέθηκε αντιμέτωπος με εντεινόμενη κριτική και για πολιτική ασυνέπεια και για την απροκάλυπτη τάση του στην χλιδή και στο λάϊφ σταϊλ. Απογοήτευση είχε προκαλέσει και η εμμονή του να περιστοιχίζεται από σελέμπριτι. Το θυελλώδες διαζύγιο του, ενώ ήταν εν ενεργεία πρόεδρος και ο μετέπειτα δεσμός και γάμος του με το μοντέλο και τραγουδίστρια Κάρλα Μπρούνι σε χρόνο ρεκόρ, προκάλεσε την γενικά ανεκτική σ’ αυτά γαλλική κοινωνία. Η ακατάσχετη προβολή της ιδιωτικής ζωής του ήταν πρωτοφανής ακόμα και για τα γαλλικά ήθη.

Θυελλώδης προσωπική ζωή

Λίγα πράγματα είναι γνωστά για την πρώτη σύζυγο του Νικολά, με την οποία παντρεύτηκαν το 1982 και απέκτησαν δύο γιούς, τον Ζαν και τον Πιερ. Η Μαρί-Ντομινίκ Κουλιολί  ήταν ένα απλό κορίτσι από ένα χωριό της Κορσικής που εργαζόταν ως φαρμακοποιός. Ο γάμος κλονίστηκε, όμως, όταν ο Σαρκοζί, τότε δήμαρχος της Νεϊγί, πρωτοαντίκρισε την Σεσίλια. Ως δήμαρχος είχε τελέσει τον γάμο της το 1984.

Η Σεσίλια είχε παντρευτεί τον διάσημο τηλεπαρουσιαστή Ζακ Μαρτέν και ήταν ήδη έγκυος στην πρώτη τους κόρη. Το ζευγάρι έκανε παρέα με τους Σαρκοζί, ο οποίος, μάλιστα, βάφτισε το δεύτερο κοριτσάκι του ζεύγους. Ο φίλος δήμαρχος άρχισε να στέλνει λουλούδια, να παίρνει τηλέφωνα και να γράφει ερωτικές επιστολές στην όμορφη Σεσίλια, η οποία δεν άργησε να ανταποκριθεί. Έτσι γεννήθηκε ο παράνομος, αλλά παράφορος έρωτάς τους.

Ο δεσμός τους έγινε γνωστός κατά τη διάρκεια διακοπών που έκαναν οι δύο οικογένειες στην Ελβετία. Η πρώτη κυρία Σαρκοζί ξύπνησε. Δεν είδε τον σύζυγό της δίπλα της, αλλά ανακάλυψε το παράνομο ζευγάρι να ερωτοτροπεί στον καναπέ του σαλέ. Οι εραστές χώρισαν με τους συζύγους τους επεισοδιακά. Ο σύζυγος της Σεσίλια το έριξε στο αλκοόλ, ενώ η πρώτη σύζυγος του Νικολά, εκτός από νευρική κρίση, αρνιόταν επί εφτά χρόνια να του δώσει διαζύγιο.

Εντέλει, ο Νικολά και η Σεσίλια παντρεύτηκαν το 1996 και απέκτησαν έναν γιό. Η Σεσίλια ήταν πάντα στο πλευρό του και εκτός από σύζυγος έπαιζε και ρόλο έμπιστου συμβούλου. Φρόντιζε την κάθε λεπτομέρεια, το σπίτι, το γραφείο, την καριέρα και το ίματζ του. «Παντοδύναμη Σεσίλ» την αποκαλούσαν οι συνεργάτες του Σαρκοζί, οι οποίοι την έτρεμαν. Ο λόγος της ισοδυναμούσε με νόμο. «Αν πει κάτι η Σεσίλ, αυτό θα ακολουθήσει ο Νικολά», συνήθιζαν να λένε.

Η Σεσίλια τον είχε εγκαταλείψει όταν το 2006 ο Σαρκοζί έγινε πρόεδρος. Επέστρεψε, όμως, στην αγκαλιά του λίγους μήνες αργότερα. Η πρώτη της κίνηση ήταν να εγκατασταθεί στο προεδρικό και να καλέσει σε ακρόαση όλους τους συνεργάτες του συζύγου της, ώστε να αποφασίσει ποιοι είναι άξιοι εμπιστοσύνης. Την ημέρα της ορκωμοσίας του Νικολά, η Σεσίλια περπάτησε, κρατώντας από το χέρι τα πέντε παιδιά της οικογένειας.

Η “άτακτη” πρώτη κυρία

Από τις πρώτες ημέρες της θητείας του Σαρκοζί, όμως, είχαν αρχίσει οι φήμες ότι το ζευγάρι περνούσε κρίση. Ανώνυμες φίλες της πρώτης κυρίας την χαρακτήριζαν ιδιαίτερα ανεξάρτητη γυναίκα, που δεν δεχόταν εύκολα να στριμωχτεί στις απαιτήσεις και στους περιορισμούς του ρόλου της “πρώτης κυρίας”. «Η Σεσίλ θέλει χώρο για να αναπνέει ελεύθερα, είναι πολύ ανεξάρτητη για να γίνει σαν τις άλλες συζύγους», δήλωνε μία φίλη της.

Στην πραγματικότητα, η άτακτη Σεσίλια ήταν ήδη ερωτευμένη με άλλον άνδρα. Οι φήμες για την εξωσυζυγική της σχέση είχαν αρχίσει να κυκλοφορούν από την περίοδο της προεκλογικής εκστρατείας. Πολλοί εικάζουν ότι το ζευγάρι είχε συμφωνήσει να παραμείνει μαζί μέχρι τις προεδρικές εκλογές για τα μάτια του κόσμου. Παρόλα αυτά, η ανακοίνωση του διαζυγίου τον τραυμάτισε. Ακύρωσε τις τηλεοπτικές εμφανίσεις του και οι φίλοι του τον περιέγραφαν ως «εντελώς χαμένο χωρίς τη Σεσίλια».

Οι λεπτομέρειες του διαζυγίου δεν άργησαν να γίνουν γνωστές. Το Ρaris Μatch κυκλοφόρησε με εξώφυλλο μια φωτογραφία της Σεσίλια με τον εραστή της, τον 47χρονο Μαροκινό επιχειρηματία Ρισάρ Ατιά. Πριν προλάβει η γαλλική κοινή γνώμη να χωνέψει το διαζύγιο, αντιμετώπισε το νέο ειδύλλιο του προέδρου. Μόλις ένα μήνα μετά το διαζύγιό του, σύναψε σχέση με την Κάρλα Μπρούνι.

Ο έρωτας με την Κάρλα Μπρούνι

Ο δεσμός τους κυριάρχησε αμέσως στα Μίντια. Ο Νικολά με την Κάρλα και τη μητέρα της στη Ντίσνεϊλαντ. Ο Νικολά, η Κάρλα και ο εξάχρονος γιος της από προηγούμενη σχέση της ταξίδι στην Αίγυπτο και στην Ιορδανία. Ρομαντικός περίπατος στην παραλία. Ο καταιγισμός φωτογραφιών και λεπτομερειών έδειξε να κουράζει τους Γάλλους. Το σίριαλ συνεχίστηκε με τον γάμο τους.

Ο Νικολά δωρίζει στην Καρλα ένα διαμαντένιο δαχτυλίδι, η οποία με τη σειρά της του χαρίζει ένα ρολόι Patek Philippe. Το Σαββατοκύριακο του προεδρικού γάμου, ωστόσο, η δημοσκόπηση της Liberation ήταν καταπέλτης για τον Σαρκοζί. Μόνο το 41% των Γάλλων είχαν θετική γνώμη γι’ αυτόν. Μόλις λίγους μήνες νωρίτερα, το ποσοστό κυμαινόταν στο 67%.

Η εκλογική βάση του τον εγκατέλειπε, κατηγορώντας τον ότι ενώ εκείνος ζούσε ζωή χαρισάμενη, ο πληθωρισμός είχε αυξηθεί και οι πολίτες ανησυχούσαν για το αβέβαιο μέλλον τους. Τελικά, η πενταετής θητεία του Σαρκοζί στην προεδρία τελείωσε με ένα τζόκινγκ στο δάσος της Βουλώνης. Ο γαλλικός λαός δεν συγχώρεσε το λαμπερό στιλ του. Σύντομα έγινε γνωστός ως Le Président Bling-Bling.

Διαφθορά και νεποτισμός

Αρκετοί κατηγόρησαν τον Σαρκοζί ότι έχασε την ισορροπία του και έτσι σπατάλησε μια ευκαιρία τόσο για τον ίδιο, όσο και για τη Γαλλία. Η προεδρική θητεία του, όμως, εκτός από σεξουαλικά σκάνδαλα με πιπεράτες λεπτομέρειες, εκτός από την υποταγή του στη Μέρκελ, έβριθε και πολλών σκανδάλων διαφθοράς.

Το 2012, ο Σαρκοζί είχε υποβληθεί σε 12ωρη μαραθώνια ανάκριση για το σκάνδαλο Μπετανκούρ. Ο τέως πρόεδρος είχε κληθεί να δώσει εξηγήσεις για την υπόθεση παράνομης χρηματοδότησης του κόμματός του το 2007 από την πλούσια κληρονόμο της L’ Oreal με αντάλλαγμα φορολογικές ελαφρύνσεις. Η υπόθεση αυτή διήρκεσε χρόνια, ρίχνοντας βαριά τη σκιά της στην γαλλική πολιτική σκηνή.

Μια άλλη δίκη για παράνομη χρηματοδότηση της προεδρικής εκστρατείας του Σαρκοζί το 2007 αναμένεται να ξεκινήσει σε δύο εβδομάδες. Λέγεται ότι έλαβε 50 εκατομμύρια δολάρια από τον πρώην ηγέτη της Λιβύης Μοαμάρ Καντάφι. Έπειτα τρέχει και η υπόθεση για τις συμβουλευτικές υπηρεσίες που παρείχε σε ρωσική εταιρεία, αλλά και η υπόθεση του διορισμού της πρώην συζύγου του.

Υποστηρικτές του Σαρκοζί ενθυμούνται απογοητευμένοι τον δραστήριο υποψήφιο πρόεδρο που είχε εντυπωσιάσει τους Γάλλους χρόνια πριν. Η αύξηση της αμοιβής του κατά 150%, (την είχε εγκρίνει ο ίδιος!) ο νεποτισμός και οι καταγγελίες περί διαφθοράς σχετικά με την εκστρατεία του 2007, έκαμψαν τον ενθουσιασμό και των πιο ένθερμων οπαδών του. Ακόμα και αυτοί παρακολουθούν σοκαρισμένοι την εκκωφαντική πτώση του. Πώς άραγε θα σχολίαζε ο Σαρκοζί την κατάσταση, στην οποία έχει βρεθεί. Ο πρώην πρόεδρος, άλλωστε, είναι γνωστός για τις ατάκες του. «Είμαι σαν μια Ferrari. Όταν ανοίξεις το καπό της μηχανής, φοράς λευκά γάντια».