Γιατί η στάση του Πριγκόζιν ήταν αναμενόμενη

Το ιδιότυπο πραξικόπημα της Wagner είχε τη γνωστή προς το παρόν κατάληξη, αλλά είναι σίγουρο πως αυτό το περιστατικό θα έχει συνέχεια όταν ο Πούτιν θα κρίνει κατάλληλη τη στιγμή. Ο Γεβγένι Πριγκόζιν, άλλοτε αγαπημένος του Ρώσου Προέδρου, δεν δίστασε να έρθει σε ρήξη μαζί του και να απειλήσει ότι θα τον ανατρέψει σε περίπτωση που δεν συμφωνήσει στην ικανοποίηση των αιτημάτων του. Από την πλευρά του ο Πούτιν τον χαρακτήρισε προδότη και κάλεσε τα μέλη της Wagner να καταθέσουν τα όπλα και να παραδοθούν μέχρι τη συμφωνία που επετεύχθη με την παρέμβαση του Λευκορώσου προέδρου.

Για όσους παρακολουθούν τα τεκταινόμενα στον ρωσοουκρανικό πόλεμο, τα γεγονότα δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Κατά κάποιο τρόπο είχαν προαναγγελθεί. Οι κάκιστες σχέσεις του Πριγκόζιν με την ηγεσία των ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων ήταν παραπάνω από εμφανείς, όπως και η βούλησή του να παραμείνει εκτός του ελέγχου της. Οι δηλώσεις του που την κατακεραύνωναν για τον τρόπο διεξαγωγής του πολέμου και την ανεπαρκή υποστήριξη των στρατευμάτων του τύγχαναν ευρείας προβολής από τα δυτικά ΜΜΕ.

Εκτίμηση του γράφοντος είναι ότι θρυαλλίδα των εξελίξεων υπήρξε η απόφαση του Κρεμλίνου, δια στόματος του υπουργού Άμυνας Σεργκέι Σοϊγκού, να ελέγξει όλες τις ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρείες που επιχειρούν στην Ουκρανία. Αυτές υποχρεούνται να συνάψουν νέες συμβάσεις με το ρωσικό υπουργείο Άμυνας μέχρι την 1η Ιουλίου και να υπαχθούν υπό τον έλεγχο του Γενικού Επιτελείου.

Ο Πριγκόζιν αρνήθηκε σθεναρά να πειθαρχήσει, επικαλούμενος την επιχειρησιακή ανωτερότητα των δυνάμεών του σε σχέση με τον ρωσικό στρατό και την έλλειψη εμπιστοσύνης προς τον Σοϊγκού, αναφορικά με την ικανότητά του να διευθύνει τον πόλεμο. Δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής ότι ο Πριγκόζιν κατά το παρελθόν, είχε επανειλημμένα ασκήσει κριτική στην ανώτατη στρατιωτική ηγεσία, κατηγορώντας την για προδοσία. Είχε επίσης εκφράσει την αγανάκτησή του για τη μη παροχή πυρομαχικών και μέσων στη Wagner κατά τις μάχες στο Μπαχμούτ.

Η ρήξη Πριγκόζιν-Κρεμλίνου

Όπως είχε αναφερθεί και σε προηγούμενο άρθρο, ο Πριγκόζιν, ερχόμενος σε ρήξη με τον Πούτιν, είναι πολύ πιθανό να έχει την τύχη ενός άλλου πολέμαρχου του 17ου αιώνα, του Άλμπρεχτ φον Βάλλενσταϊν. Όπως και ο προηγούμενος, ο Πριγκόζιν θεώρησε ότι η γνωριμία του με τον Πούτιν, η ενεργοποίηση της εταιρείας του για την προώθηση των συμφερόντων της Ρωσίας (όπως τα εννοεί σε κάθε περίπτωση το καθεστώς) στην Αφρική και αλλού, ο φόρος αίματος που καταβάλουν τα μέλη της στην Ουκρανία και οι σχέσεις του με κύκλους του καθεστώτος, θα του προσέφεραν ένα είδος ασυλίας και μεγάλου βαθμού ανεξαρτησίας ενεργειών.

Δεν εκτίμησε ότι ο Ρώσος Πρόεδρος δεν μπορεί να κάνει ανεκτές τέτοιες συμπεριφορές, ερχόμενος σε ρήξη με το στρατιωτικό κατεστημένο. Γνωρίζει ότι εάν έρθει σε συμβιβασμό με τον Πριγκόζιν, τότε τίποτε δεν θα εμποδίσει έναν άλλο στρατηγό με 20 άρματα μάχης και 30 πυροβόλα να νομίσει ότι μπορεί να διαπραγματευτεί με το Κρεμλίνο ή να ασκήσει τη δική του πολιτική. Και γιατί όχι να αναλάβει την εξουσία σε μια ρωσική εκδοχή του “Game of Thrones”. Επίσης, ακόμα και εάν ήθελε ο Πούτιν να διαπραγματευτεί, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι το στρατιωτικό κατεστημένο θα τον υπάκουε.

Από την άλλη πλευρά, ο Πριγκόζιν για να προβεί στην κίνηση αμφισβήτησης του πρώην αφεντικού του και ουσιαστικά να κάψει όλες τις γέφυρες πίσω του, πρέπει να θεωρούσε ότι εκτός από τη μεγάλη δημοφιλία του είχε και την υποστήριξη μέρους του ρωσικού στρατιωτικού, πολιτικού και οικονομικού κατεστημένου. Δεν μπορεί, επίσης, να αποκλειστεί και η παρασκηνιακή ανάμειξη ξένων υπηρεσιών.

Ποιοι ήταν οι απώτεροι σκοποί της κίνησης Πριγκόζιν δεν είναι εύκολο να εκτιμηθεί. Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν πρόκειται για δημοκράτη που ήθελε να ελευθερώσει τον ρωσικό λαό από την καταπίεση και να εγκαθιδρύσει ένα καθεστώς δυτικού τύπου. Η αναφορά του Πούτιν στον εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε την Φεβρουαριανή και Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917, δεν ήταν τυχαία.

Ήταν συνειδητή προσπάθεια ο Πριγκόζιν να συνδεθεί στην ρωσική κοινή γνώμη με τυχοδιώκτες-αντιδραστικούς-διεφθαρμένους πρώην τσαρικούς αξιωματικούς. Για έναν Ρώσο με στοιχειώδεις γνώσεις ιστορίας ο αρχηγός της Wagner προκαλεί συνειρμούς με άτομα όπως ο Πιοτρ Βράνγκελ, ο Νικολάι φον Ούνγκερν-Στέρνμπεργκ, ο επονομαζόμενος και “Τρελός Βαρόνος” ή “Αιματοβαμμένος Βαρόνος”, ο Άντον Ντενίκιν και ο Αλεξάντερ Κολτσάκ.

Ξεκαθάρισμα λογαριασμών

Το στασιαστικό κίνημα του Πριγκόζιν ήταν καθαρά μία απόπειρα ξεκαθαρίσματος λογαριασμών μεταξύ των “πραιτοριανών” του Πούτιν, από το οποίο απουσίαζε οποιαδήποτε εμπλοκή του ρωσικού πληθυσμού. Σε όσες εικόνες έχουν δει το φως της δημοσιότητας μέχρι τώρα, είναι εμφανής η απάθεια των Ρώσων πολιτών. Ο στασιαστής προέρχεται από τον υπόκοσμο της Πετρούπολης και δεν είχε καμία προηγούμενη πολιτική δράση. Είναι επίσης εβραϊκής καταγωγής, σύμφωνα με τον Ρώσο υπερεθνικιστή Ιγκόρ Γκίρκιν, γεγονός που τον καθιστά ύποπτο σε μεγάλη μερίδα του πληθυσμού, εάν ληφθεί υπόψη ο παραδοσιακός αντισημιτισμός των Ρώσων.

Επιπρόσθετα, οι μισθοφόροι “υπάλληλοί” του προέρχονται από τα χαμηλότερα στρώματα του πληθυσμού, πολλοί έχουν στρατολογηθεί από τις φυλακές, ενώ η φήμη τους έχει αμαυρωθεί από τη διάπραξη εγκλημάτων πολέμου στην Ουκρανία και αλλού. Επομένως, δεν είναι η εμπροσθοφυλακή, η οποία θα μπορούσε να κινητοποιήσει τους πολίτες ώστε να αμφισβητήσουν το καθεστώς και να φέρουν την αλλαγή. Άλλωστε, ο Πριγκόζιν κατηγορεί την ηγεσία και το καθεστώς για ανικανότητα και όχι για πολεμοκαπηλεία. Πώς θα μπορούσε άλλωστε; Το να καταδικάζει τον πόλεμο ένας ιδιοκτήτης μιας τέτοιας εταιρείας είναι σαν να προπαγανδίζει τις θέσεις των χορτοφάγων ένας χασάπης!

Το κίνημα του Πριγκόζιν είχε τη γνωστή κατάληξη. Η Wagner αποσύρθηκε στα στρατόπεδά της, λαμβάνοντας κάποιες εγγυήσεις ότι δεν θα της ασκηθούν διώξεις. Φάνηκε ότι δεν υπήρχαν ερείσματα για να υποστηριχθεί η στάση από το εσωτερικό του καθεστώτος και ειδικά από τμήματα του στρατιωτικού κατεστημένου. Εάν συνέβαινε αυτό, η κατάσταση θα γινόταν επικίνδυνη, λόγω του γεγονότος ότι η Ρωσία διαθέτει πληθώρα πυρηνικών όπλων, τα οποία θα μπορούσαν να διασπαρούν ανεξέλεγκτα. Τελικά, όπως έδειξαν τα γεγονότα, η στάση εκτονώθηκε γρήγορα.

Είναι αμφίβολο, άλλωστε, εάν οι μισθοφόροι μπορούσαν να φτάσουν στη Μόσχα και να επιβάλουν τη θέση τους. Άλλωστε, δεν εμφορούνται από κάποια ιδεολογία. Φαίνεται πως προσωρινά τουλάχιστον εξασφάλισαν κάποια ασυλία, αλλά αυτό δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να στραφούν εναντίον του εργοδότη τους και να ενταχθούν στις δυνάμεις του καθεστώτος.