Ο Κλίντον στα Τίρανα και η αποστολή Σίφτερ το 1994

Ο Έντι Ράμα θα υποδεχτεί αύριο, 4η Ιουλίου, με τιμές αρχηγού κράτους, τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον, που θα επισκεφτεί την γείτονα έπειτα από την πρόσκληση του Αλβανού πρωθυπουργού. Μάλιστα θα τον παρασημοφορήσει σε ειδική τελετή με τον “Αστέρα Ευγνωμοσύνης” για την πλούσια προσφορά του υπέρ του αλβανικού έθνους και της εθνικής τους υπόθεσης.

Ο Κλίντον ήταν ο πρωτεργάτης της πολεμικής επιχείρησης του ΝΑΤΟ για την εκδίωξη των κρατικών αρχών της Γιουγκοσλαβίας απ’ το Κόσοβο και της μετέπειτα απόσχισης του από την Σερβία. Είναι ο λόγος που είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στους Αλβανούς της Βαλκανικής, όπως ήταν και η τότε Αμερικανίδα υπουργός Εξωτερικών Μαντλίν Ολμπράϊτ.

Σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις της αλβανικής κυβέρνησης, η επίσκεψη Κλίντον  εντάσσεται στους εορτασμούς για την Εθνική Επέτειο των ΗΠΑ, την 4η Ιουλίου. Όμως, η συγκυρία της επίσκεψης του πρώην Αμερικανού προέδρου σαφώς και δείχνει ότι πρόκειται για μία πράξη στήριξης στο πρόσωπο του Έντι Ράμα και υποστήριξης των χειρισμών του στο ακανθώδες ζήτημα του Κοσόβου και της διένεξης με την Σερβία, που απειλεί να βάλει φωτιά και πάλι στην περιοχή.

Το παιχνίδι του Ράμα

Ο Ράμα έχει έρθει σε ανοιχτή ρήξη με τον πρωθυπουργό του Κοσόβου, Αλμπίν Κούρτι, τον οποίο πιέζει να αποδεχτεί τις προτάσεις του διεθνούς παράγοντα για την εκτόνωση της κρίσης, με την επιστροφή στον διάλογο με τις σερβικές αρχές. Συγκεκριμένα, πιέζει τον Κούρτι να αποσύρει τις βαριά εξοπλισμένες Ειδικές Δυνάμεις της Αστυνομίας του Κοσόβου από τους βόρειους δήμους που κατοικούνται ιστορικά και στην πλειονότητα τους από Σέρβους και να ανακοινώσει συγκεκριμένη ημερομηνία για την διεξαγωγή των εκλογών της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Ο Κούρτι, έχοντας οδηγήσει την σύγκρουση σε ακραία κλιμάκωση, ευελπιστεί ότι εάν πιεστεί ο Βούτσιτς θα μπορέσει να εξασφαλίσει την δέσμευση της αμοιβαίας αναγνώρισης του Κοσόβου  από πλευράς του Βελιγραδίου και μετά προγραμματίζει να υποχωρήσει, αφενός στην διεξαγωγή των εκλογών της τοπικής αυτοδιοίκησης και αφετέρου στην ίδρυση και λειτουργία των ενώσεων σερβικών δήμων και κοινοτήτων, εντός της επικρατείας του Κοσόβου.

Όμως, ο Έντι Ράμα ταυτόχρονα ανακοίνωσε ότι διακόπτει την όποια  αλβανική συμμετοχή στην διαδικασία των “Ανοιχτών Βαλκανίων”, που εμμέσως πλην σαφώς σημαίνει και την διακοπή των πολιτικών προσέγγισης με την Σερβία. Έχοντας μάλιστα προκαλέσει και ρήγματα στις σχέσεις του με την Αθήνα, λόγω της φυλάκισης και της παρατεταμένης κράτησης του ομογενούς Φρέντι Μπελέρη – με στόχο την ακύρωση της εκλογής του ως δημάρχου της Χιμάρας – έχει κατορθώσει να δυναμιτίσει εκ νέου τα Βαλκάνια.

Επιστροφή στο 1990… 

Μια τέτοια ανασκόπηση της κατάστασης στην περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων οδηγεί αμέσως σε μια εικόνα που μοιάζει απόλυτα με εκείνη της δεκαετίας του 1990, όταν έπεσαν τα κομουνιστικά καθεστώτα και διαλύθηκε η Γιουγκοσλαβία. Ως εκ τούτου η επίσκεψη του πρώην προέδρου των ΗΠΑ προσλαμβάνει ειδική όχι μόνο συμβολική σημασία.

Να προστεθεί ότι ο πρόεδρος της Republika Srpska, της κρατικής οντότητας των Σέρβων στην Ομόσπονδη Βοσνία Ερζεγοβίνη, ανακοίνωσε χθες ότι δεν αναγνωρίζει πλέον τις αποφάσεις του Διεθνούς Αρμοστή Σμιντ, που είναι η ανώτερη κρατική αρχή. Ο Μίλοραντ Ντόντικ ισχυρίζεται ότι η τοποθέτηση του είχε προσωρινό χαρακτήρα, καθώς Κίνα και Ρωσία δεν είχαν εγκρίνει τον διορισμό του, επομένως δεν έχει την τυπική έγκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, το οποίο υποθετικά εκπροσωπεί.

Την ίδια στιγμή, ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς φαίνεται να είναι δυσαρεστημένος με την στάση της Τουρκίας στην κρίση Βελιγραδίου-Πρίστινας. Προ εβδομάδας αναφέρθηκε στον τουρκικό εξοπλισμό των Ενόπλων Δυνάμεων του Κοσόβου, κάτι που παραβαίνει τις διατάξεις του Ψηφίσματος 1244, του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Εκτός απ’ τα drones Bayraktar, ο Βούτσιτς είπε ότι η Τουρκία έχει παραδώσει σε Κοσοβάρους στρατιωτικούς βαρύ πυροβολικό, πυρομαχικά, αντιαρματικά συστήματα, καθώς και συστήματα παρακολούθησης, αναλαμβάνοντας και την εκπαίδευση των Κοσοβάρων.

Η αποστολή Σίφτερ

Η επίσκεψη Κλίντον στα Τίρανα έχει όμως και άμεσο συσχετισμό με την Εθνική Ελληνική Μειονότητα και τις ελληνοαλβανικές σχέσεις. Το 1994 το αλβανικό κράτος, συνεχίζοντας την  πολιτική διώξεων των γηγενών Ελλήνων της Βόρειας Ηπείρου, είχε συλλάβει και οδηγήσει σε δίκη με κατηγορίες για “υπόθαλψη τρομοκρατίας” και “συμμετοχή σε αποσχιστικές δράσεις που υπονόμευαν την εδαφική ακεραιότητα της Αλβανίας”, στελέχη της ΟΜΟΝΟΙΑΣ. Σε συνδυασμό με το προβοκατόρικο επεισόδιο που πραγματοποιήθηκε σε μεθοριακό στρατόπεδο νεοσυλλέκτων της Επισκοπής, οι σχέσεις Αθηνών-Τιράνων είχαν οδηγηθεί τότε σε τέλμα.

Η Αθήνα απαιτούσε την άμεση αποφυλάκιση των μελών της ΟΜΟΝΟΙΑΣ. Ωστόσο, Βερολίνο, Ουάσιγκτον και Παρίσι πίεζαν μονομερώς την ελληνική κυβέρνηση να εξομαλύνει τις σχέσεις της με την Αλβανία, χωρίς προϋποθέσεις και όρους. Η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου είχε αντισταθεί στην αμερικανο-γερμανική πρόταση για την τοποθέτηση ειδικών μεσολαβητών για την βελτίωση των σχέσεων και την αποκατάσταση του διαλόγου Ελλάδας-Αλβανίας.

Τελικά ο τότε Αμερικανός πρόεδρος Κλίντον απέστειλε στα Τίρανα και στην συνέχεια στην Αθήνα τον Ειδικό Απεσταλμένο του, πρέσβη Ρίτσαρντ Σίφτερ, ώστε να πείσει τον τότε πρόεδρο της Αλβανίας Σαλί Μπερίσα για την απελευθέρωση των πέντε ομογενών. Ο Μπερίσα δεν υποχώρησε και η αποστολή Σίφτερ απέτυχε. Τελικώς οι Αμερικανοί επέλεξαν να κινηθούν εκτός πολιτικής και με τους κατάλληλους χειρισμούς και πιέσεις στο αλβανικό δικαστικό σύστημα, πέτυχαν την απελευθέρωση των κρατουμένων και την εκτόνωση στη συνέχεια των ελληνοαλβανικών σχέσεων.

Οι παραλληλισμοί με την σημερινή κατάσταση και συγκυρία που αφορά την δίωξη του εκλεγμένου δημάρχου Χιμάρας είναι ξεκάθαροι και οι παράμετροι εκείνης της εμπειρίας καλό είναι να ληφθούν υπόψη…