Σφήνα στα ευρωτουρκικά θέλουν το Κυπριακό

Το Κυπριακό μπαίνει στην εξίσωση των ευρωτουρκικών από τη στιγμή κατά την οποία ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ζητά αναθέρμανση των σχέσεων με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτή, όπως πληροφορούμαστε, ήταν η απάντηση όλων όσων συζήτησαν το ζήτημα αυτό με τον ηγέτη της κατοχικής δύναμης, στο περιθώριο της συνόδου του ΝΑΤΟ, στο Βίλνιους της Λιθουανίας. Σημειώνεται ότι συζητήσεις έγιναν και στο παρά πέντε πριν την Σύνοδο, όπως και στη συνέχεια.

Τα ζητήματα αυτά, των ευρωτουρκικών, συζητήθηκαν στο επίπεδο του Ερντογάν αλλά και σε κατώτερο και διά απεσταλμένου στις Βρυξέλλες. Τόσο ο Πρόεδρος της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, όσο ο καγκελάριος της Γερμανίας, Όλαφ Σολτς, έχουν συνδέσει το θέμα των ευρωτουρκικών με το Κυπριακό, όταν το έθεσε ο Ερντογάν κατά τις χωριστές συναντήσεις που είχαν μαζί του. Πιο εκτενή, ωστόσο, ήταν η συζήτηση, που είχε ο Πρόεδρος της κατοχικής δύναμης με τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ.

Το συμπέρασμα είναι πως ο Τούρκος Πρόεδρος περιορίζεται να πει πως θα συζητήσει την επανέναρξη των συνομιλιών, χωρίς να αναφέρει πότε θα γίνει αυτό, ενώ δεν φάνηκε διατεθειμένος να αλλάξει στάση και θέσεις. Επιμένει στο γνωστό αφήγημα για αναγνώριση “κυριαρχικής ισότητας” και “ίσου διεθνούς καθεστώτος” στην αποσχιστική οντότητα. Θέσεις, που οι Ευρωπαίοι δεν φαίνεται να συζητούν. Σημειώνεται πως όταν η τουρκική πλευρά ζήτησε να την βοηθήσουν οι Αμερικανοί και στο θέμα της Ε.Ε., της υποδείχθηκε ότι δεν συμμετέχουν στην Ένωση. Ωστόσο, υπενθύμισαν το γεγονός ότι η Κύπρος είναι κράτος-μέλος της Ε.Ε. και πως μπορεί να αποτελεί ευκαιρία, λόγω της συγκυρίας, να γίνουν βήματα στο Κυπριακό.

Ο Τούρκος Πρόεδρος, όπως και αξιωματούχοι της Άγκυρας, σε μια προσπάθεια να δημιουργηθούν εντυπώσεις παρουσιάζονται έτοιμοι να συζητήσουν όλα τα θέματα ακόμη και ζητήματα εσωτερικής πολιτικής και συμπεριφοράς, που κάποτε θεωρούνταν “κόκκινη γραμμή”. Είναι, όμως, σαφές πως ο Ερντογάν επιμένει να είναι σκληρός στο Κυπριακό, καθώς προφανώς υπολογίζει ότι δεν θα αποτελέσει το ζήτημα τούτο εμπόδιο στην αναθέρμανση των σχέσεων. Κυρίως γιατί επενδύει στο γεγονός ότι ισχυροί Ευρωπαίοι παίκτες έχουν μεγάλα συμφέροντα στην Τουρκία και δεν είναι διατεθειμένοι να τα θυσιάσουν.

Είναι την ίδια ώρα σαφές πως η Άγκυρα δεν τρέφει ψευδαισθήσεις όταν ανοίγει θέμα σχέσεων με την Ε.Ε. Γνωρίζει πως είναι περιορισμένες οι προοπτικές ένταξης ενώ ούτε και η ίδια κοιτάζει πλέον προς τις Βρυξέλλες, καθώς έχει στόχους να καταστεί περιφερειακή υπερδύναμη. Είναι πρόδηλο ότι επενδύει σε οικονομικά οφέλη και μόνο. Πάλιν, όμως, θα είναι υποχρεωμένη να εισέλθει σε μια διαδικασία διαλόγου, εντός ενός πλαισίου, πολύ πιο χαλαρού, βέβαια, από τις ενταξιακές.

Παράλληλα, υπάρχει και το πεδίο των ελληνοτουρκικών. Η συνάντηση στο Βίλνιους της Λιθουανίας, Μητσοτάκη και Ερντογάν, θεωρήθηκε “μοναδική ευκαιρία” για ομαλοποίηση των σχέσεων μεταξύ των δυο γειτονικών χωρών. Το Κυπριακό δεν “έπαιξε” στη συνάντηση, πλην μιας γενικής αναφοράς από πλευράς του Τούρκου Προέδρου. Ο Έλληνας Πρωθυπουργός, για λόγους τακτικής όπως ειπώθηκε, επέλεξε να ξεκινήσει με τα φαινομενικά εύκολα θέματα και στη συνέχεια, βαθμηδόν, να μπουν στις συζητήσεις και τα δύσκολα.

Άλλωστε από ελλαδικής πλευράς σημειώνεται πως ο δρόμος είναι μακρύς και ανηφορικός και παρά το καλό κλίμα που διαμορφώνεται κανείς δεν γνωρίζει κατά πόσο η κατοχική δύναμη θα επανέλθει δριμύτερη στις παλιές γνωστές συμπεριφορές. Μέχρι, τουλάχιστον, να ξεκαθαρίσει το τοπίο με την αγορά των F-16, η Άγκυρα θα είναι πιο προσεκτική έναντι της Ελλάδος, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως θα γίνουν και βήματα προς τα εμπρός. Σημειώνεται ότι ο Ερντογάν την ερχόμενη Πέμπτη θα βρίσκεται στα κατεχόμενα για την επέτειο της εισβολής και όσο και να υποβαθμιστούν αυτά που θα πει ή και κάνει, δεν μπορούν να μην ληφθούν υπόψη.

Γκουτέρες καλεί Φιντάν

Στο τρίτο πεδίο, αυτό των Ηνωμένων Εθνών, οι πληροφορίες αναφέρουν ότι ο Γενικός Γραμματέας, Αντόνιο Γκουτέρες, αναμένει τις επόμενες κινήσεις της Άγκυρας. Ο κ. Γκουτέρες, θέλει να συναντήσει τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, για να ανιχνεύσει προθέσεις και διαθέσεις της Άγκυρας στην Κύπρο. Αυτό θα γίνει, μάλλον, τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, στη Νέα Υόρκη στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Εκεί θα είναι όλοι οι εμπλεκόμενοι και η προσπάθεια είναι να πραγματοποιηθεί συνάντηση Γκουτέρες- Χριστοδουλίδη-Τατάρ, επιδιώκοντας ως πρώτο στόχο το διορισμό ειδικού απεσταλμένου για το Κυπριακό. Αυτό, όπως εκτιμάται, θα ανοίξει και το παράθυρο για διορισμό απεσταλμένου της Ε.Ε.

Τα δεδομένα, όπως διαμορφώνονται, προσφέρουν έδαφος για το Κυπριακό. Όπως σημειώνουν ενημερωμένες πηγές, από πλευράς Λευκωσίας συνεχείς είναι οι κινήσεις αξιοποίησης των εξελίξεων. Τόσο προς τα Ηνωμένα Έθνη, Γραμματεία και βασικούς παίκτες, όσο και προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο σχεδιασμός υπάρχει ενώ συνεχείς είναι οι επαφές τόσο από τον Πρόεδρο όσο και από τον υπουργό Εξωτερικών, για να συντηρήσουν την κινητικότητα, πρωτίστως όμως να αξιοποιηθεί το momentum που δημιουργείται.

Τα Ηνωμένα Έθνη με την… συνδρομή, όπως συνήθως γίνεται, των Βρετανών, συστηματικά και μεθοδικά επιχειρούν να “περάσουν” στη Λευκωσία ότι θα πρέπει να κάνει «μονομερείς κινήσεις καλής θέλησης» για να πεισθεί η τουρκική πλευρά και να συνεργασθεί στο Κυπριακό. Πρόκειται για παλιά συνταγή, σύμφωνα με την οποία θα πρέπει η ελληνική πλευρά να προσφέρει δώρα στην τουρκική για να αλλάξει στάση. Συνταγή, που ουδέποτε απέδωσε. Αντίθετα η τουρκική πλευρά “στοιβάζει” δώρα και στη συνέχεια ζητά κι άλλα.

Ο ειδικός αντιπρόσωπος των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο, Κόλιν Στιούαρτ, έχει πείσει, όπως φαίνεται, τον Γ.Γ., Αντόνιο Γκουτέρες, να εγείρει το θέμα αυτό ενώ τούτο πράττει και η βρετανική πλευρά. Πληροφορίες αναφέρουν πως ο Κόλιν Στιούαρτ και η Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Βρετανίας στη Νέα Υόρκη, έχουν μεθοδεύσει ώστε να περιληφθεί στην τελευταία δήλωση του Συμβουλίου Ασφαλείας, αναφορά για «μονομερείς κινήσεις καλής θέλησης». Πρόκειται για κίνηση, όπως ισχυρίζονται, η οποία θα δελεάσει την κατοχική δύναμη για να αποδεχθεί στο διορισμό ειδικού απεσταλμένου του ΟΗΕ για το Κυπριακό. Η Λευκωσία δεν είναι, πάντως, αυτής της λογικής.

Σπάνε και οι παραδόσεις 

Ο Έλληνας Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, έχει… σπάσει την παράδοση, σύμφωνα με την οποία διαχρονικά, το πρώτο, εκτός Ελλάδος, ταξίδι μετά την εκλογή Προέδρου, Πρωθυπουργού ( ή και επανεκλογή του), πραγματοποιείτο στην Κύπρο. Αυτό ισχύει και για τον εκάστοτε Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, που το πρώτο του ταξίδι μετά την εκλογή του είναι στην Αθήνα. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος κέρδισε τις εκλογές στις 25 Ιουνίου 2023, επέλεξε να μην επισκεφθεί την Κύπρο και να πραγματοποιήσει το πρώτο του, εκτός Ελλάδος, σε διμερές επίπεδο ταξίδι, στη Λετονία (από εκεί πήγε στο Βίλνιους), ενώ προγραμματίζει να μεταβεί και στην Αίγυπτο.

Στην Κύπρο αναμένεται να έλθει στις 26 Ιουλίου, όταν θα πραγματοποιηθεί η τριμερής συνάντηση με το Ισραήλ. Παράλληλα με την τριμερή συνάντηση θα γίνουν και διμερείς συνομιλίες της ελλαδικής πλευράς με την κυπριακή κυβέρνηση. Με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη, πάντως, έχει συναντηθεί στο τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενώ θα τα πουν και αύριο και μεθαύριο στις Βρυξέλλες, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και χωρών της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής (CELAC).

Σημειώνεται ότι κατά την πρόσφατη συνάντηση του Έλληνα Πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Πρόεδρο της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στο Βίλνιους, στο περιθώριο της Συνόδου του ΝΑΤΟ, συμφωνήθηκε μεταξύ άλλων, η πραγματοποίηση συνεδρίασης Συμβουλίου Ανωτάτου Συμβουλίου Τουρκίας- Ελλάδος, το φθινόπωρο στη Θεσσαλονίκη. Υπενθυμίζεται ότι η Λευκωσία, στο πρώτο ταξίδι του νέου Προέδρου, Νίκου Χριστοδουλίδη στην Αθήνα, τον Μάρτιο, έχει ζητήσει τη θεσμοθέτηση τέτοιας μορφής συνεργασίας, Ελλάδος και Κύπρου, πλην όμως, αυτό δεν προχώρησε. Η Αθήνα δεν απάντησε.