Οι επαγγελματίες στρατιώτες, τα “γιουσουφάκια” και η λαϊκή συμμετοχή

Για τις ανάγκες του άρθρου δημιουργούμε ένα υποθετικό σενάριο. Σε μία φανταστική χώρα, η οποία χρεοκόπησε στο πρόσφατο παρελθόν, διαθέτει υψηλό δημόσιο και ιδιωτικό χρέος, αντιμετωπίζει πρόβλημα ασφαλείας από έναν αναθεωρητικό γείτονα και οξύτατο δημογραφικό πρόβλημα, ένας πολίτης χρειάζεται να πάει σε δημόσιο νοσοκομείο. Στο ακτινολογικό εργαστήριο του λένε ότι το τμήμα υπολειτουργεί, διότι ο αξονικός τομογράφος είναι παλιός και περιορισμένων δυνατοτήτων, το προσωπικό έχει μειωθεί λόγω αποχωρήσεων-απολύσεων και κάποιοι βοηθοί ακτινολόγων και άλλοι επαγγελματίες είναι αποσπασμένοι σε άλλα γραφεία ή εργασίες (πχ κηπουρικές, ηλεκτρολογικές, κλπ).

Από τους γιατρούς, κάποιοι εκτελούν διοικητικά καθήκοντα εκτός νοσοκομείου ή έχουν πολλά χρόνια να “διαβάσουν” μαγνητική τομογραφία, διότι απασχολούνταν αλλού (πχ λογιστήριο). Επιπρόσθετα, κάποιοι δεν ξέρουν σε βάθος την ειδικότητά τους, διότι οι περικοπές κατά τη διάρκεια των σπουδών τους δεν επέτρεψαν την άρτια εκπαίδευσή τους. Ο πολίτης μαθαίνει ότι όλα αυτά τελούν εις γνώση της διοίκησης του νοσοκομείου, της Υγειονομικής Περιφέρειας και του Υπουργείου, ενώ η κατάσταση εξελίσσεται εδώ και χρόνια. Οι “υπεύθυνοι” δεν θέλουν να «σπάσουν αυγά», διότι ενδιαφέρονται για τις καριέρες τους, ή είναι ανίκανοι, ή χρωστάνε τις θέσεις τους στους πολιτικούς προϊσταμένους, ή απλά δεν ενδιαφέρονται. Όσοι προσπάθησαν απομακρύνθηκαν με συνοπτικές διαδικασίες.

Το ερώτημα είναι ποια θα έπρεπε να είναι η αντίδραση του πολίτη απέναντι σε αυτή την κατάσταση; Ποια η γνώμη του για τις κυβερνήσεις και τα κόμματα που άσκησαν εξουσία και ποια η εμπιστοσύνη του απέναντι στο σύστημα και στο προσωπικό, ότι θα χειριστεί σωστά τα μηχανήματα και θα κάνει τη σωστή διάγνωση; Η απάντηση είναι αυτονόητη για όποιον διαθέτει στοιχειώδη κοινή λογική.

Στην πραγματική ζωή… 

Ερχόμενοι στην πραγματική ζωή, εάν στη θέση της φανταστικής χώρας μπει η Ελλάδα, στη θέση του απειλητικού γείτονα η Τουρκία και του δημόσιου νοσοκομείου οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις (ΕΕΔ), τότε ο ελληνικός λαός μάλλον δεν πρέπει να κοιμάται τόσο ήσυχος όσο του λένε οι κυβερνώντες. Επιπλέον εμείς οι πολίτες με τις πράξεις ή παραλείψεις μας είμαστε υπεύθυνοι για τη σημερινή κατάσταση.

Ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία αποδεικνύει πέραν πάσης αμφιβολίας ότι σε έναν πόλεμο εθνικής επιβίωσης δεν αρκούν τα “αυτοκρατορικά” στρατεύματα, αλλά είναι αυτονόητη η λαϊκή συμμετοχή, δηλαδή των εφέδρων. Εννοείται ότι οι τελευταίοι δεν γνωρίζουν εκ των προτέρων πότε θα κληθούν να πολεμήσουν.

Με τον όρο “αυτοκρατορικά” στρατεύματα εννοούνται οι πλήρως επαγγελματικοί στρατοί που στέλνονται σε χώρες μακρινές, προκειμένου να προωθήσουν τα συμφέροντα των χωρών τους, ή καλύτερα των ελίτ τους. Στην ελληνική περίπτωση, ο πόλεμος εάν / όταν έρθει θα αφορά το σύνολο της κοινωνίας, με τους επαγγελματίες στρατιωτικούς να παρέχουν τον πυρήνα γύρω από τον οποίο χτίζεται το στράτευμα και αναδεικνύονται οι μελλοντικοί ηγέτες του.

Οι κατηγορίες του στρατιωτικού προσωπικού

Το μόνιμο προσωπικό που στελεχώνει σήμερα τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις χωρίζεται χονδρικά σε τρεις κατηγορίες. Έναν μικρό αριθμητικά σκληρό πυρήνα με υψηλής ποιότητας και εξειδίκευσης στελέχη. Είναι σε μεγάλο βαθμό οι χειριστές των αεροπορικών μέσων των Κλάδων και οι τεχνικοί που τα συντηρούν, προσωπικό των Ειδικών Δυνάμεων και μέρος όσων στελεχώνουν και συντηρούν τα πλοία του Πολεμικού Ναυτικού.

Η δεύτερη κατηγορία αποτελεί τη μεγάλη μάζα, η οποία ασκεί σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό ικανοποιητικά τα καθήκοντά της. Στελέχη και έφεδροι εργάζονται, κουράζονται και ταλαιπωρούνται σαν τα χάμστερ. Όπως το συμπαθές τρωκτικό τρέχει αδιάκοπα στη ρόδα χωρίς να πηγαίνει πουθενά, έτσι και η καθημερινή ρουτίνα σε μεγάλο μέρος μονάδων και υπηρεσιών δίνει μία αίσθηση ματαιοπονίας, λόγω έλλειψης σκοπού, αδιάφορης ηγεσίας, μιας γραφειοκρατικής αντίληψης σοβιετικού τύπου και απασχόλησης σε άσχετες εργασίες.

Την κατάσταση επιδεινώνει η παρουσία φανερά ανίκανων ή διεφθαρμένων στελεχών, τα οποία δεν απομακρύνονται για μια σειρά λόγους, ή (το χειρότερο) προωθούνται στην κλίμακα της ιεραρχίας λόγω γνωριμιών. Τέλος η τρίτη κατηγορία αφορά εξαιρετικής ποιότητας στελέχη τα οποία χάνονται μέσα στη μάζα με το σύστημα να αδυνατεί, εάν δεν αρνείται, να αξιοποιήσει τα ταλέντα, τις γνώσεις ή το μεράκι τους. Γνωρίζω ότι μεγάλο μέρος από τα εν ενεργεία ή εν αποστρατεία στελέχη που διαβάζουν αυτές τις απόψεις εξανίστανται και αμφισβητούν τα γραφόμενά μου. Μπορεί, άλλωστε δεν διεκδικώ κανένα αλάθητο. Επίσης, περιβάλλω με άφθαστο σεβασμό και τιμώ τη μνήμη όσων στελεχών και εφέδρων έπεσαν στο καθήκον.

Η κακοδαιμονία 

Αναφορικά με το προσωπικό, η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία ισχυρίζεται ότι αντιμετωπίζει οξύτατο πρόβλημα, λόγω της μικρής θητείας, του δημογραφικού και της μείωσης των προσλήψεων, ελέω μνημονίων. Αν και τα παραπάνω ισχύουν απόλυτα, εν τούτοις αποτελούν μέρος της κακοδαιμονίας που μαστίζει τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις.

Εάν θεωρείται ανόητο και σπατάλη εξειδικευμένου προσωπικού ένας νοσηλευτής να κουρεύει το γκαζόν ή να αλλάζει λάμπες ή να αποσπάται σε άσχετες υπηρεσίες, γιατί θεωρείται φυσιολογικό ένας υπαξιωματικός να ετοιμάζει καφέδες σε μία λέσχη ή να κόβει ζαμπόν σε ένα στρατιωτικό πρατήριο; Γιατί είναι φυσιολογικό ένας στρατιώτης με ειδικότητα πχ χειριστή όλμου να κουρεύει το γκαζόν σε ένα ΚΑΑΥ; Προς άρση παρεξηγήσεων δεν εννοώ σε καμία περίπτωση ότι οι εν λόγω εργασίες είναι υποτιμητικές ή αχρείαστες.

Άλλωστε αυτές τις δουλειές ασκούν οι γονείς, τα παιδιά, οι σύζυγοι, οι φίλοι και οι συγγενείς μας. Απλώς θέλω να τονίσω την σπατάλη ανθρώπινου δυναμικού σε καιρούς που δεν περισσεύει κανείς και καμία. Αν θεωρείται επικίνδυνο για την υγεία των ασθενών ένας ακτινοδιαγνώστης να απέχει από τα καθήκοντά του επί μακρό χρονικό διάστημα, γιατί θεωρείται φυσιολογικό να ανατίθενται διοικητικά καθήκοντα σε στελέχη που επί χρόνια υπηρετούσαν σε άσχετες θέσεις, μόνο και μόνο προκειμένου να τους δοθεί η ευκαιρία να προαχθούν στον επόμενο βαθμό;

Η ανικανότητα κοστίζει

Όλοι δηλώνουν συγκλονισμένοι και εξοργισμένοι με λάθη και παραλείψεις αρμοδίων που έχουν κατά καιρούς οδηγήσει σε απώλειες ανθρώπινων ζωών και έχουν κάθε δίκιο. Έχει όμως αναρωτηθεί κανείς εάν οι ηγήτορες των στρατιωτικών τμημάτων είναι κατάλληλοι για τη θέση που κατέχουν; Έχει αλήθεια σκεφτεί ποτέ κανείς πόσοι από τους νεκρούς, των οποίων τα ονόματα αναγράφονται στα ηρώα, σκοτώθηκαν γιατί ήταν ανεκπαίδευτοι ή από ανικανότητα των διοικητών τους; Εάν ένας γιατρός είναι ανίκανος, οι απώλειες ανθρώπινων ζωών που θα προκαλέσει, πριν ελεγχθεί και του απαγορευθεί η άσκηση επαγγέλματος, είναι περιορισμένες.

Στον Ελληνικό Στρατό ένας διμοιρίτης διοικεί περίπου τριάντα ανθρώπους, ένας διοικητής λόχου περίπου εκατόν πενήντα και ένας διοικητής τάγματος πάνω από πεντακόσιους. Η ανικανότητά τους θα κοστίσει σε έναν πόλεμο πολλαπλάσιες ζωές από όσους χάθηκαν στο τραγικό δυστύχημα των Τεμπών. Πιθανή ανικανότητα του κυβερνήτη μίας φρεγάτας θα κοστίσει πολύ περισσότερο από την απώλεια μιας πανάκριβης μονάδας του στόλου. Θα κοστίσει πάνω από εκατό ανθρώπινες ζωές που θα τις στερηθεί η ελληνική κοινωνία.

Από την άλλη πλευρά, η ίδια η ελληνική κοινωνία δεν επιθυμεί τη σκληρή και ρεαλιστική εκπαίδευση και αξιολόγηση. Οι γονείς που προσπαθούν με γνωριμίες να εξασφαλίσουν μία άνετη μετάθεση στα παιδιά τους, δεν συνειδητοποιούν ότι εγκληματούν κατά των τέκνων τους, διότι εάν / όταν παραστεί ανάγκη να πολεμήσουν, αυτά θα πάνε ως “πρόβατα επί σφαγή”, διότι δεν έμαθαν ποτέ τους πώς να μάχονται. Θα πρέπει ως κοινωνία να αποφασίσουμε. Εάν πιστεύουμε ότι υπάρχει πιθανότητα να γίνει πόλεμος, τότε έχουμε υποχρέωση να πάρουμε οποιαδήποτε μέτρα απαιτούνται, προκειμένου όχι μόνο να νικήσουμε, αλλά η νίκη να επιτευχθεί με τις μικρότερες δυνατές απώλειες.

Τι έλεγε ο στρατηγός Πάτον

Όπως είχε πει ο στρατηγός Πάτον: «κανένας μπαστ….δος δεν κέρδισε ποτέ έναν πόλεμο πεθαίνοντας για την πατρίδα του, αλλά κάνοντας τον άλλο μπαστ…ρδο να πεθάνει για τη δική του». Για το Ισραήλ δεν αρκούσε μόνο η νίκη εναντίον των πολυπληθέστερων Αράβων, αλλά οι απώλειες έπρεπε να είναι σε αποδεκτά πλαίσια. Για την Ελλάδα οι «Πύρρειες νίκες» δεν είναι επιλογή, ασχέτως της ελληνικής προέλευσης του όρου.

Εάν πάλι δεν θεωρούμε πιθανό έναν εθνικό πόλεμο και οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις θα χρησιμοποιούνται μόνο σε “αυτοκρατορικές επιχειρήσεις”, τότε ας μειώσουμε τις δαπάνες σε επίπεδα που αντέχει ο κρατικός προϋπολογισμός, ας καταργήσουμε τη θητεία και ας διοχετεύσουμε τα χρήματα στην κάλυψη άλλων αναγκών. Παράλληλα όμως θα πρέπει να αποδεχθούμε ότι η εδαφική ακεραιότητα, η εσωτερική ασφάλεια, η εθνική αξιοπρέπεια και γενικά οτιδήποτε χαρακτηρίζει ένα σοβαρό ανεξάρτητο κράτος και λαό, θα εξαρτάται από τις διαθέσεις εχθρών και φίλων.

Εάν δεν θέλουμε να είμαστε «γιουσουφάκια», τότε οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε ότι: «το τίμημα της ελευθερίας είναι η επαγρύπνηση» (Vigilia Pretium Libertatis). Εάν ως κοινωνία θέλουμε να μπορούμε να συζητάμε και να διαφωνούμε για το ύψος των κοινωνικών δαπανών, τον τρόπο εισαγωγής στα πανεπιστήμια, την ηλικία συνταξιοδότησης και όλα τα άλλα, θα πρέπει πάνω απ’ όλα να είμαστε ελεύθεροι. Ο σκλάβος και ο πρόσφυγας έχουν μόνο τα δικαιώματα που τους παραχωρεί ο κατακτητής ή αυτός που τους φιλοξενεί.