Θα τολμήσει η Ελλάδα να πατήσει πόδι στην ΕΕ για τον Ράμα;

Η αυστηρότερη στάση της Αθήνας έναντι των Τιράνων για την ακραία ποινική μεταχείριση του δημάρχου Χειμάρρας Φρέντι Μπελέρη από την κυβέρνηση Ράμα και οι πρωτοβουλίες του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη στην ΕΕ προς διεθνοποίηση του ζητήματος (που αποκάλυψε η “Εστία”) βρίσκονται στη σωστή κατεύθυνση, ακολουθώντας τη θεσμική οδό και αποφεύγοντας οξύνσεις με πιθανές παρενέργειες.

Ωστόσο, ο σχεδιασμός και οι τακτικές κινήσεις της κυβέρνησης, με την προειδοποίηση ότι κριτήριο για την πρόοδο των σχέσεων ΕΕ-Αλβανίας θα είναι ο σεβασμός των δικαιωμάτων της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας, κινδυνεύουν από την “αχίλλειο πτέρνα” της έλλειψης χρόνου. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχασε πολύτιμες ευκαιρίες έγκαιρης αντίδρασης σε όλο το φάσμα των διμερών σχέσεων, ανεχόμενος τον εμπαιγμό του Αλβανού ομολόγου του Έντι Ράμα. Άλλοτε με τις δικαιολογίες για την καθυστέρηση σύνταξης συνυποσχετικού για την ΑΟΖ, στο Δικαστήριο της Χάγης και άλλοτε με τις – σε τηλεοπτική μετάδοση – δηλώσεις Ράμα περί του τρόπου ένταξης της Ελλάδας στην ΕΕ και περί της εξεύρεσης χρημάτων για τη μειονότητα από τον ελληνικό (!) προϋπολογισμό.

Κατά το κοινώς λεγόμενο, “το πράγμα φαινόταν”. Στο δε διπλωματικό παρασκήνιο, αποδείχθηκε ότι, σε αντίθεση με τις προσδοκίες της Αθήνας, κανένας Έλληνας οικονομικός παράγοντας, ως παλαιός-κοινός φίλος αμφότερων των πρωθυπουργών, μπορούσε να παρέμβει αποτελεσματικά.

Η προσδοκία γόνιμης μεσολάβησης θυμίζει την αυταπάτη της δεκαετίας του ’90, που ακούγεται ως σήμερα, ότι “θα λύσουμε το Σκοπιανό, ανοίγοντας εκεί 10 σουπερμάρκετ”. Η Ελλάδα κυριάρχησε οικονομικά στα Βαλκάνια από το 1996 ως το 2012 (οπότε, λόγω όρων του Μνημονίου, οι ελληνικές τράπεζες υποχρεώθηκαν να αποχωρήσουν), αλλά αποδείχθηκε ότι οι λαοί και οι ηγέτες των βαλκανικών χωρών είναι –αντίστοιχα– πολύ περήφανοι και πολύ σκληροί για να υποχωρούν στα εθνικά θέματά τους.

Η “αχίλλειος πτέρνα” της Αθήνας

Στην τρέχουσα κρίση με την Αλβανία, η “αχίλλειος πτέρνα” της ελληνικής τακτικής εντοπίζεται σε δύο χρονικά ορόσημα. Πρώτον, στη 16η Οκτωβρίου 2023, όταν η –γερμανικής έμπνευσης– Σύνοδος Κορυφής της “Διαδικασίας του Βερολίνου για τα Δυτικά Βαλκάνια” (“Berlin Process”) θα συγκληθεί στα Τίρανα με οικοδεσπότη τον Ράμα. Το “Berlin Process”, που έχει σήμερα 16 χώρες-μέλη, ιδρύθηκε το 2014 από την τότε καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ με σκοπό την εδραίωση της γερμανικής πολιτικής και οικονομικής επιρροής στα Βαλκάνια.

Η κυρία Μέρκελ δεν προσκάλεσε στην πρώτη σύνοδο τον τότε πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά, ούτε και στη δεύτερη τον διάδοχό του Αλέξη Τσίπρα, αλλά αργότερα η Καγκελαρία συναίνεσε στην ελληνική συμμετοχή. Προφανέστατα ο κ. Μητσοτάκης δεν μπορεί να απουσιάσει από την επικείμενη σύνοδο των Τιράνων, αλλά – εξίσου προφανέστατα– η συμμετοχή του θα αποτελεί de facto συγχωροχάρτι στον Ράμα. Ο Έλληνας πρωθυπουργός, όπως όλοι οι ηγέτες των συμμετεχουσών χωρών, θα συγχαίρουν –ως είθισται – τον Αλβανό πρωθυπουργό, ο οποίος θα αξιοποιήσει πολλαπλά την παρουσία τους.

Δύσκολο, επομένως, η Αθήνα να πείσει αργότερα τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες για την ανάγκη συμμόρφωσης του Ράμα. Ο Έλληνας πρωθυπουργός θα μπορούσε να θέσει, μέσα στα Τίρανα και δημόσια, το ζήτημα Μπελέρη, αλλά δεν συνηθίζει παρόμοιες ενέργειες. Η δε εναλλακτική λύση υποβαθμισμένης εκπροσώπησης, π.χ. από τον κ. Γεραπετρίτη, θα εξόργιζε τον καγκελάριο Όλαφ Σολτς.

Το δεύτερο χρονικό ορόσημο είναι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 14ης-15ης Δεκεμβρίου 2023, όταν ίσως συζητηθούν το πλαίσιο χρηματοδότησης και τα προενταξιακά οικονομικά προγράμματα ενίσχυσης της Αλβανίας και άλλων χωρών. Και πάλι, η ελληνική πλευρά θα αντιμετωπίσει διλήμματα. Γιατί, από τη μία πλευρά, δεν είναι δυνατόν να δεχθεί έγκριση εκταμίευσης κονδυλίων, χωρίς την εκπλήρωση του κριτηρίου σεβασμού των δικαιωμάτων της μειονότητας. Και, από την άλλη πλευρά, για να επιβληθεί η ελληνική τακτική, θα πρέπει να συγκροτηθούν συμμαχίες με πολλούς εταίρους στην ΕΕ, οι οποίοι στηρίζουν την Αλβανία, με το επιχείρημα της υπέρτατης ανάγκης σταθερότητας στα Βαλκάνια έναντι της Ρωσίας.