Φωτοβολταϊκά στέγης: Συνέντευξη με τον Γ. Αλιάγα (σύμβουλος Υπ. Ενέργειας)

Το πανόραμα του προγράμματος για τα φωτοβολταϊκά στέγης –«θα είναι ανοιχτό μέχρι 30 Ιουνίου το 2024 εκτός αν εξαντληθούν οι διαθέσιμοι πόροι νωρίτερα»– σκιαγραφεί ο σύμβουλος του υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας, Γιώργος Αλιάγας. Η συνέντευξή του στο SLpress.gr έχει ως εξής:

• Δώστε μας την συνολική εικόνα για το πρόγραμμα φ/β στέγης ποιοι είναι οι δικαιούχοι, ποιοί οι διαθέσιμοι πόροι, από πού προέρχονται, ποια τα κριτήρια συμμετοχής (ανά κατηγορία), πόσες αιτήσεις έχουν γίνει, πόσα χρήματα του προγράμματος έχουν απομείνει;

Πριν αναφερθώ αναλυτικά στο πρόγραμμα (θα είναι ανοιχτό μέχρι 30 /6/2024, εκτός αν εξαντληθούν οι διαθέσιμοι πόροι νωρίτερα) να σας πω ότι κατά τον σχεδιασμό του (η α φάση ξεκίνησε τον Μάιο του 2023), υπήρξε αρκετή συζήτηση, σε ποιους θα πρέπει να επικεντρωθεί το πρόγραμμα. Είχε γίνει μελέτη και σχετικοί υπολογισμοί και για νοικοκυριά και για επιχειρήσεις και για αγρότες.

Ωστόσο λαμβάνοντας υπόψη και άλλα προγράμματα που σχεδιάζονται παράλληλα, επιλέξαμε να επικεντρωθούμε τελικά αποκλειστικά σε νοικοκυριά, με καθορισμένο και ξεχωριστό προϋπολογισμό και ύψος επιδότησης ανά εισοδηματική κατηγορία και επαγγελματίες αγρότες.
Οι συνολικοί διαθέσιμοι πόροι του προγράμματος είναι 238 εκατομμύρια, οι οποίοι προέρχονται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ενώ θα χρησιμοποιηθούν και εθνικοί πόροι με τους οποίους σκοπεύουμε να καλύψουμε το ΦΠΑ στα νοικοκυριά.

Τα 238 εκατ. κατανέμονται σε 45 εκατ. αποκλειστικά για τα ευάλωτα νοικοκυριά δηλαδή τους δικαιούχους Κοινωνικού Οικιακού Τιμολογίου Α και Β (ΚΟΤ Α και ΚΟΤ Β), 100 εκατ. για νοικοκυριά με οικογενειακό εισόδημα έως 40,000 ευρώ, 63 εκατ. ευρώ για νοικοκυριά με οικογενειακό εισόδημα πάνω από 40,000 ευρώ και 30 εκατ. ευρώ για επαγγελματίες αγρότες.

Για τη συμμετοχή στο πρόγραμμα ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να έχει την παροχή στο δικό του όνομα και η μοναδική προϋπόθεση για τη συμμετοχή είναι να έχει κάνει αίτηση στον ΔΕΔΔΗΕ, να έχει συνάψει σύμβασή σύνδεσης για το σύστημα φωτοβολταϊκού με μπαταρία με τον ΔΕΔΔΗΕ και να μην έχει προχωρήσει στην ενεργοποίηση του φωτοβολταϊκού πριν την αίτηση για επιδότηση.

Προφανώς ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να έχει και τα απαραίτητα δικαιολογητικά ότι πληροί τις προϋποθέσεις για να καταταγεί και σε μία από τις κατηγορίες του προγράμματος.
Μέχρι σήμερα έχουν γίνει 8000 αιτήσεις για επιδότηση στο πρόγραμμα, έχοντας δεσμεύσει συνολικά παραπάνω από 80 εκατ. ευρώ. Δηλαδή το πρόγραμμα έχει ακόμα διαθέσιμα συνολικά περίπου 155 εκατ. για όλες τις κατηγορίες των ωφελούμενων.

Ωστόσο εκτός από τις αιτήσεις αυτές για επιδότηση στο πρόγραμμα, θα πρέπει να τονίσουμε ότι από τον Φεβρουάριο μέχρι σήμερα – δηλαδή μέσα σε 6 μήνες έχουν υποβληθεί στον ΔΕΔΔΗΕ ακόμα 5500 αιτήσεις για σύνδεση ενός μικρού συστήματος φωτοβολταϊκού. Δηλαδή μέσω των πολιτικών μας και του προγράμματος PV (photovoltaics) STEGI το τελευταίο εξάμηνο, έχουν συναφθεί πάνω από 13000 συμβάσεις σύνδεσης, για διάσπαρτα μικρά συστήματα φωτοβολταϊκών, με ή χωρίς μπαταρία για ενεργειακό συμψηφισμό. Νομίζω ότι αποτελεί το βασικότερο παράδειγμα ενεργειακής δημοκρατίας και απαντά στους επικριτές της κυβέρνησης, που αναφέρουν ότι νοιάζεται μόνο για τις μεγάλες επενδύσεις.

• Αν και το πρόγραμμα λέγεται φωτοβολταϊκά στέγης, υπάρχει, δυνατότητα εγκατάστασης και αλλού;

Το πρόγραμμα ονομάζεται PV STEGI γιατί επικεντρώνεται κυρίως σε οικιακούς καταναλωτές, όπου κατά κύριο λόγο έχουν τη δυνατότητα να εγκαταστήσουν το φωτοβολταϊκό στη στέγη του σπιτιού ή στη ταράτσα της πολυκατοικίας. Ωστόσο, σε περίπτωση που δεν υπάρχει η δυνατότητα αυτή, αλλά υπάρχει κάποιος βοηθητικός χώρος πλάι στο σπίτι όπως πχ. σε μία πέργκολα ή στο στέγαστρο από τη βεράντα ή στη στέγη από μία αποθήκη ή ακόμα και στην αυλή του σπιτιού – στο έδαφος δηλαδή, τότε μπορούν να εγκαταστήσουν το σταθμό.

Σαφώς θα πρέπει να υπάρχει η νόμιμη χρήση του χώρου εγκατάστασης, να είναι νόμιμος ο χώρος εγκατάστασης και όχι αυθαίρετος και να επιτρέπεται η εγκατάσταση βάσει της πολεοδομικής νομοθεσίας Επιπλέον για τους αγρότες σαφώς και η εγκατάσταση μπορεί να είναι είτε στο χωράφι τους, είτε σε κάποια στέγη που ενδεχομένως να έχουν κοντά στη παροχή κατανάλωσης.

• Τι προβλέπεται για ευάλωτα νοικοκυριά, αγρότες, επαγγελματίες σε επίπεδο επιδοτήσεων;

Για τα νοικοκυριά, η επιδότηση στο σύστημα (φωτοβολταϊκό και μπαταρία) κυμαίνεται μεσοσταθμικά από 45% έως 75%. Για τη μπαταρία το ποσοστό είναι 90-100% και στο φωτοβολταϊκό από 20% έως και 65%. Με τα μεγαλύτερα ποσοστά να είναι για την κατηγορία των ευάλωτων νοικοκυριών και τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα. Για τους αγρότες, η επιδότηση μόνο για το φωτοβολταϊκό είναι στο 40%, ενώ για το σύστημα (φωτοβολταϊκό με μπαταρία) στο 60%, με επιδότηση της μπαταρίας στο 90%.

Ειδικά για ΑΜΕΑ, μονογονεϊκή οικογένεια, τρίτεκνους και πολύτεκνους υπάρχει ειδική μέριμνα και bonus, τα ποσοστά επιδότησης προσαυξάνονται κατά 10% που σημαίνει ότι μεσοσταθμικάκυμαίνονται από 55 έως 85%. Σημείωση: το 10% είναι μία φορά, δηλαδή αν είσαι ΑΜΕΑ και πολύτεκνος δεν είναι 10%+10% = 20%, αλλά 10%. Σε ένα νοικοκυριό η συνολική επιδότηση ξεπερνά τις 17,000 ευρώ ενώ σε έναν αγρότη μπορεί να ξεπεράσει τις 10,000 ευρώ.

• Σε ποιες περιπτώσεις πρέπει να υπάρχει υποχρεωτικά φωτοβολταϊκό με σύστημα αποθήκευσης –μπαταρία– που είναι δεσμευτικό και που όχι;

Για τα νοικοκυριά η προσθήκη μπαταρίας για συμμετοχή στο πρόγραμμα και επιδότηση είναι υποχρεωτική, σε αντίθεση με τους αγρότες που υπάρχει η δυνατότητα επιλογής σύμφωνα με τις ανάγκες του αν θα εγκαταστήσει φωτοβολταϊκό με μπαταρία ή χωρίς. Εδώ να σημειώσουμε ότι με την προσθήκη της μπαταρίας, πλέον η ενέργεια που παράγεται από το φωτοβολταϊκό καλύπτει πρωταρχικά τις ανάγκες του νοικοκυριού και σε περίπτωση περίσσειας πρώτα διοχετεύεται στην μπαταρία και στην συνέχεια εγχέεται στο Δίκτυο. Αντίστροφα, σε περίπτωση που φωτοβολταϊκό η ενέργεια από το φωτοβολταϊκό δεν καλύπτει απευθείας τις ανάγκες του νοικοκυριού, τότε πρώτα οι επιπλέον ανάγκες καλύπτονται από τη μπαταρία και στη συνέχεια απορροφάται ενέργεια από το Δίκτυο.

Με τη χρήση της μπαταρίας μεγιστοποιείται η ιδιοκατανάλωση για τον ωφελούμενο, συνεισφέρει στην ευστάθεια του δικτύου και θα είναι και μία λύση σε ένα πιθανό μπλακάουτ που μπορεί να συμβεί, καθώς επίσης και περιορίζοντας την ενέργεια που απορροφάς από το δίκτυο έχει όφελος ο καταναλωτής στον λογαριασμό του, καθώς θα δει μεγάλη μείωση στις ρυθμιζόμενες χρεώσεις.

• Και τι συνεπάγεται αυτό σε εγκατεστημένη ισχύ φωτοβολταϊκού και μπαταρίας;

Για τα νοικοκυριά αυτό συνεπάγεται ότι ανάλογα με την συμφωνημένη ισχύ της παροχής που έχει ο ενδιαφερόμενος και τις ενεργειακές του ανάγκες, επιλέγει αρχικώς την ισχύ του φωτοβολταϊκού που θα εγκαταστήσει και με βάση αυτή, πρέπει να βάλει κατ’ ελάχιστο μπαταρία που να μπορεί να απορροφήσει την ισχύ του φωτοβολταϊκού για μία ώρα.

Δηλαδή αν το φωτοβολταϊκό είναι 3kW τότε θα πρέπει η χωρητικότητα της μπαταρίας να είναι τουλάχιστον 3kWh, ή αντίστοιχα αν είναι το φωτοβολταϊκό 7 kW τότε η μπαταρία κατ’ ελάχιστο 7kWh. Tο πρόγραμμα επιδοτεί φωτοβολταϊκό έως 10,8kW και Μπαταρίες έως 10,8kWh, χωρίς ωστόσο αυτό να απαγορεύει κάποιον ενδιαφερόμενο να βάλει μεγαλύτερο φωτοβολταϊκό ή μεγαλύτερη μπαταρία. Θα πρέπει βέβαια αν εγκαταστήσει πάνω από τα επιδοτούμενα όρια να καλύψει την διαφορά του κόστους με δικά του κεφάλαια.

• Ποιο το όφελος σε επίπεδο εξοικονόμησης, για την κάθε μια κατηγορία ωφελούμενων;

Είναι αδιαμφισβήτητο τόσο για τα νοικοκυριά, όσο και για τους αγρότες ότι με την εγκατάσταση ενός φωτοβολταϊκού σταθμού με την μπαταρία σύμφωνα με τις ανάγκες τους και μέσω της εφαρμογής ενεργειακού συμψηφισμού λύνουν το πρόβλημα του ενεργειακού τους κόστους για τα επόμενα 25 έτη.

Με την εγκατάσταση του σταθμού έως και 10,8 kW μπορούν να καλύπτονται ουσιαστικά καταναλώσεις έως και 16000 kWh ετησίως. Κάτι που για ένα μέσο νοικοκυριό, αλλά και για μεγάλο ποσοστό των αγροτών, είναι υπέρ αρκετό για τον συμψηφισμό των καταναλώσεων τους, και μπορεί να οδηγήσει έως και 3,000 ευρώ οικονομικό όφελος ετησίως.
Πιο συγκεκριμένα, τα σημεία που θα πρέπει να επικεντρωθούμε και ενδιαφέρουν τους καταναλωτές είναι δύο:

Πρώτον, πόσα χρήματα γλιτώνουν κάθε έτος οι καταναλωτές, πόσα χρήματα δηλαδή αποταμιεύουν κάθε έτος εγκαθιστώντας το φωτοβολταϊκό, όπου διαφορετικά θα τα έδιναν για την πληρωμή των λογαριασμών ρεύματος. Δεύτερον, σε πόσα έτη θα κάνουν απόσβεση τα χρήματα που θα βάλουν από τη τσέπη τους σε συνδυασμό και με την επιδότηση που θα πάρουν από το Πρόγραμμα.

Αν θεωρήσουμε ότι ένα νοικοκυριό έχει 7500 kWh ετησίως κατανάλωση, και χρειάζεται για να τις καλύψει στο 100%, 5kW ΦΒ και 5kWh μπαταρία. Αν το ετήσιο κόστος ρεύματος είναι χωρίς το ΦΒ στα 1200 ευρώ περίπου για την ηλεκτρική ενέργεια και το συνολικό κόστος εγκατάστασης είναι περίπου 13685 ευρώ. Τότε ο καταναλωτής (επιδότηση 55%) ετησίως θα αποταμιεύει τουλάχιστον 1200 ευρώ που δεν θα πληρώνει το ρεύμα χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη το όφελος από τη μείωση των ρυθμιζόμενων χρεώσεων όπου θα έχει. Η απόσβεση του συστήματος με την επιδότηση θα είναι στα 5 έτη (έχοντας δώσει από τη τσέπη του 6000 ευρώ) σε αντίθεση με το αν δεν συμμετείχε στο Πρόγραμμα που θα είχε απόσβεση του φωτοβολταϊκού πάνω από 10 έτη.

Αντίστοιχα για ένα νοικοκυριό που έχει 15000kWh ετήσια κατανάλωση, και θα εγκαταστήσει 10kW φωτοβολταϊκό και 10kWh μπαταρία, ο καταναλωτής (με επιδότηση 50%) θα έχει ετήσιο οικονομικό όφελος 2400 ευρώ και η επένδυση του (συνολικό κόστος 22000 ευρώ) θα αποσβεστεί με το Πρόγραμμα στα 4,5 έτη (δίνοντας από τη τσέπη του 10300 ευρώ) ενώ χωρίς επιδότηση σε διπλάσιο χρονικό διάστημα. Αντίστοιχα για τους αγρότες, που προχωρούν σε εγκατάσταση 10kW φωτοβολταϊκού και 10,8kWh μπαταρία, έχουν οικονομικό όφελος περίπου 1800 ευρώ ετησίως, ενώ αποσβένουν την επένδυση μέσω του Προγράμματος σε περίπου 4 έτη.

Καταβολή επιχορήγησης

Ο κ Αλιάγας τονίζει:

1) «Στις 26.07.2023 άνοιξε από το ΔΕΔΔΗΕ για όσους ήδη έχουν εγκριθεί για επιδότηση η πλατφόρμα για την υποβολή των δικαιολογητικών ώστε να τους καταβληθεί η επιδότηση. Βασικό δικαιολογητικό και απαραίτητη προϋπόθεση για την καταβολή των χρημάτων είναι η σύνδεση του ΦΒ και η υποβολή της Βεβαίωσης Ολοκλήρωσης Σύνδεσης με τον ΔΕΔΔΗΕ. Ίσως δεν έχει γίνει αντιληπτό από τον κόσμο ότι εφόσον έχουν ήδη αιτηθεί στο πρόγραμμα για επιδότηση και έχουν εγκριθεί και δεσμεύσει χρήματα, δεν χρειάζεται να αναμένουν κάτι άλλο αλλά θα πρέπει να προχωρήσουν στην υλοποίηση και την σύνδεση του έργου ώστε να μπορέσουν να λάβουν την επιδότηση. Εφόσον υποβάλλουν όλα τα δικαιολογητικά και γίνει ο απαιτούμενος έλεγχος από τον ΔΕΔΔΗΕ τότε θα προχωρά άμεσα και η καταβολή της επιχορήγησης.

2) Αναφορικά και με τα άλλα προγράμματα που αναφέρθηκα σχεδιάζονται παράλληλα: Από το υπουργείο Ανάπτυξης τρέχει ο πράσινος μετασχηματισμός μικρομεσαίων επιχειρήσεων”, όπου εκεί προβλέπεται αντίστοιχα επιδότηση για την εγκατάσταση μικρών φωτοβολταϊκών έως 10,8kW με μπαταρία, όπως και στο PV STEGI. Η διαφορά είναι ότι εκεί δεν επιτρέπεται μόνο η συγκεκριμένη παρέμβαση αλλά είναι συμπληρωματική μαζί με άλλες παρεμβάσεις.

• Ετοιμάζεται Πρόγραμμα επιδότησης φωτοβολταϊκού με μπαταρία αποκλειστικά για τον δευτερογενή τομέα και τη βιομηχανία, πάλι με πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης και συγκεκριμένα 160 εκατ. επίσης, σχεδιάζεται Πρόγραμμα επιδότησης φωτοβολταϊκού μέσω Κοινοτήτων Ανανεώσιμης Ενέργειας αποκλειστικά για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών ευάλωτων νοικοκυριών. Τέλος, επίσης υπάρχει πρόγραμμα “Εξοικονομώ” για επιχειρήσεις που απευθύνεται σε επιχειρήσεις του Τριτογενή τομέα και του τουρισμού όπου και εκεί αντίστοιχα επιδοτείται και η εγκατάσταση φωτοβολταϊκού.

Το υπουργείο σχεδιάζει μία σειρά από προγράμματα επιδότησης φωτοβολταϊκών συστημάτων, ώστε να μπορέσει να καλύψει όσο το δυνατόν περισσότερες κατηγόριες καταναλωτών, νοικοκυριά, επιχειρήσεις και αγρότες, με σαφή απόλυτη προτεραιότητα στους ευάλωτους πολίτες και να μειώσει το ενεργειακό τους κόστος.

Θα πρέπει να πούμε ότι κλειδί για το πρόγραμμα αλλά και για την εγκατάσταση των μικρών ΦΒ, ήταν η πλήρως απλοποιημένη, ψηφιοποιημένη και αυτοματοποιημένη διαδικασία για την αίτηση σύνδεσης την οποία έχουμε διαμορφώσει. Ο ενδιαφερόμενος μπαίνει με χρήση των κωδικών taxis στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του ΔΕΔΔΗΕ, μέσω μία απλής, αυτοματοποιημένης διαδικασίας, ελέγχεται και τακτοποιείται ότι είναι το πρόσωπο που έχει τη παροχή κατανάλωσης για την οποία θέλει να βάλει το φωτοβολταϊκό σταθμό και υποβάλλει αίτημα σύνδεσης δηλώνοντας τα ελάχιστα και απολύτως απαραίτητα στοιχεία σχετικά με τον σταθμό που θέλει να εγκαταστήσει.

Σε σύντομο χρονικό διάστημα που δεν ξεπερνά τις 10 μέρες, ο ΔΕΔΔΗΕ βλέπει το αίτημα και προχωρά σε Σύμβαση Σύνδεσης με τον ενδιαφερόμενο. Αντίστοιχα και για την αίτηση στο πρόγραμμα αλλά και το αίτημα για την καταβολή της επιδότησης, εφαρμόζεται η ταυτοποίηση με βάση το taxis, συμπληρώνονται τα ελάχιστα απαραίτητα στοιχεία με απλές διαδικασίες.

Να ξεκαθαρίσουμε σε όλους τους ενδιαφερόμενους ότι δεν υπάρχει κίνδυνος να λάβουν αρνητική απάντηση από το ΔΕΔΔΗΕ στο αίτημα σύνδεσης λόγω κορεσμού του Δικτύου και έλλειψης διαθέσιμου ηλεκτρικού χώρου. Έχουμε προνοήσει και διασφαλίσει εμείς ηλεκτρικό χώρο πρώτοι για όλα τα νοικοκυριά, τους αγρότες και τις μικρές επιχειρήσεις που επιθυμούν να εγκαταστήσουν ένα μικρό φωτοβολταϊκό.

Με δική μας νομοθετική πρωτοβουλία από το καλοκαίρι του 2022, δεσμεύσαμε 10MW σε κάθε Υποσταθμό του ΔΕΔΔΗΕ για αιτήσεις φωτοβολταϊκού έως 10,8kW, δηλαδή την μέγιστη ισχύ που επιδοτούμε στο Πρόγραμμα, για να μπορέσουν να κάνουν ενεργειακό συμψηφισμό και να καλύψουν τις ενεργειακές τους ανάγκες. Επίσης με δική μας πρωτοβουλία, ανάλογη δέσμευση ηλεκτρικού χώρου κάναμε και για τα Μη Διασυνδεμένα Νησιά, παρόλο που έχουν περιορισμένο περιθώριο ισχύος, ώστε να μπορέσουν και οι κάτοικοι αυτών των νησιών να εγκαταστήσουν το δικό τους μικρό φωτοβολταϊκό και να γίνουν ενεργειακά αυτόνομοι».

• Να κλείσουμε με λίγα λόγια για το διαδικαστικό μέρος. Που αρχίζει και που τελειώνει ο ρόλος του ΥΠΕΝ;

Για να φτάσουμε στον οδηγό που βλέπουν όλοι οι ενδιαφερόμενοι καταναλωτές, όλο το προηγούμενο διάστημα χρειάστηκαν πολλές ώρες, ελέγχων, συζητήσεων και διορθώσεων μέχρι το επιθυμητό αποτέλεσμα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι και το PV Stegi, που δημοσιεύτηκε επίσημα ο οδηγός (εκδόθηκε η Κοινή Υπουργική Απόφαση –στις 2.5.2023). Στην προκειμένη περίπτωση συνεργαστήκαμε με τον ΔΕΔΔΗΕ και την task force ώστε να ετοιμάσουν μία ειδική πλατφόρμα όπου θα μπορεί να υλοποιεί τις διαδικασίες που περιγράφονται στο σχέδιο του οδηγού, κάνοντας και τις απαραίτητες τροποποιήσεις εφόσον κάτι από αυτά είναι χρονοβόρο ή τεχνικά αδύνατο.

Παράλληλα όσο τρέχει το τεχνικό κομμάτι, γίνονται από το ΥΠΕΝ οι απαραίτητες βελτιστοποίησεις και ζυμώσεις του τελικού σχεδίου οδηγού καθώς επίσης και οι τελικοί έλεγχοι σε συνεργασία με το υπουργείο Οικονομικών. Τέλος προχωράμε στην προδημοσίευση του οδηγού επειδή πάντα είναι καλό να ακούς την αγορά και να διαβουλεύεσαι με τους ενδιαφερόμενους.