Φωτοβολταϊκά στέγης: Ο Στέλιος Ψωμάς (ΣΕΦ) μιλάει για την αδειοδότηση

Ο εξειδικευμένος σύμβουλος του Σ.Ε.Φ (Συνδέσμου Εταιριών Φωτοβολταϊκών) Στέλιος Ψωμάς, μέσα από ένα σύντομο οδοιπορικό, απαντά με παραδείγματα στο πως λειτουργούν τα φωτοβολταϊκά στο σπίτι, ποιες είναι οι δυνατότητες των καταναλωτών, το νομοθετικό πλαίσιο, «τα αγκάθια στα εμπορικά συστήματα, που πρέπει να διασφαλίσουν ηλεκτρικό χώρο, με συχνές τις περιπτώσεις που ο ΔΕΔΔΗΕ απαντά αρνητικά».

Όπως μας ανέφερε ο κ. Ψωμάς σχετικά με τα φωτοβολταϊκά στο σπίτι, το φωτοβολταϊκό σύστημα παράγει ηλεκτρική ενέργεια που καταναλώνεται επί τόπου. Επειδή προφανώς δεν συμπίπτουν οι ώρες παραγωγής (μέρα με ηλιοφάνεια) και κατανάλωσης (όλο το 24ωρο), ο καταναλωτής έχει τις εξής δυνατότητες:

• Να στείλει την περίσσεια ενέργειας στο δίκτυο και να τραβήξει ισοδύναμη ενέργεια από το δίκτυο όταν τη χρειάζεται. Αυτό ονομάζεται ενεργειακός συμψηφισμός (ή στη γλώσσα της αγοράς, net-metering).
• Να εγκαταστήσει μαζί με το φωτοβολταϊκό και μία σύγχρονη μπαταρία (όχι από τις κλασικές μπαταρίες μολύβδου, αλλά ιόντων λιθίου, όμοια με αυτή των ηλεκτρικών αυτοκινήτων), οπότε η ιδιοκατανάλωση σε πραγματικό χρόνο αυξάνει και, έτσι, ανταλλάσσει λιγότερη ενέργεια με το δίκτυο.

Και πάλι χρησιμοποιεί κανείς το θεσμικό εργαλείο του net-metering, μόνο που επειδή υπάρχουν πλέον επιδοτήσεις για τις μπαταρίες (καλύπτεται έως και 100% του κόστους), το όφελος είναι μεγαλύτερο. Επιπλέον, η μπαταρία μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως UPS για να καλύπτει βασικές ανάγκες σε περίπτωση διακοπής ρεύματος, σύμφωνα με τον εξειδικευμένο σύμβουλο του Σ.Ε.Φ.

Τι είναι το φωτοβολταϊκό στη Στέγη

Συνεχίζοντας ο κ. Ψωμάς επεσήμανε πως το πρόγραμμα “Φωτοβολταϊκά στη Στέγη”, επιχορηγεί τα νοικοκυριά για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων με σύστημα αποθήκευσης (μπαταρία) και τους αγρότες για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων, με ή χωρίς σύστημα αποθήκευσης για αυτοκατανάλωση, με εφαρμογή ενεργειακού συμψηφισμού.

Η Α’ φάση του Προγράμματος (που ξεκίνησε τον Μάιο του 2023) θα διαθέσει 238 εκατ. € σε
επιδοτήσεις. Δικαίωμα συμμετοχής στο εν λόγω πρόγραμμα έχουν φυσικά πρόσωπα (νοικοκυριά) και αγρότες (επαγγελματίες αγρότες ή αγρότες ειδικού καθεστώτος) που κατά τη χρονική στιγμή της αίτησης στο πρόγραμμα έχουν συνάψει σχετική Σύμβαση Σύνδεσης για τον φωτοβολταϊκό σταθμό και το σύστημα αποθήκευσης (εφόσον υφίσταται) με τον ΔΕΔΔΗΕ.

Παράδειγμα οικιακού φωτοβολταϊκού με μπαταρία

Στην συνέχεια ο κ. Ψωμάς παραθέτει το εξής παράδειγμα: Υποθέτουμε ότι έχουμε μια κατοικία με ετήσια ηλεκτρική κατανάλωση 4.500 κιλοβατώρες (ένα μέσο νοικοκυριό). Η “σύμβαση συμψηφισμού” που υπογράφει ο καταναλωτής με τον πάροχο του (όποιος κι αν είναι αυτός, με δικαίωμα μάλιστα μετακίνησης σε άλλο πάροχο) έχει διάρκεια 25 έτη.

Βλέπουμε λοιπόν, καταλήγει στο παράδειγμα του ο κ. Ψωμάς, πως η απόσβεση γίνεται σε 5,5 χρόνια περίπου (και για μεγαλύτερα συστήματα σε μικρότερο χρόνο) και ο καταναλωτής έχει καθαρό όφελος για 20 επιπλέον χρόνια, αφού η σύμβασή του είναι 25ετής. Το μεγαλύτερο επιδοτούμενο σύστημα που μπορεί να εγκαταστήσει κανείς στο πλαίσιο του προγράμματος είναι 10,8 κιλοβάτ, με μπαταρία χωρητικότητας 10,8 κιλοβατωρών. Ένα τέτοιο σύστημα κάνει απόσβεση σε τρία χρόνια περίπου.

Φωτοβολταϊκό σε επιχείρηση

Στην συνέχεια ο σύμβουλος του Σ.Ε.Φ. αναφέρει πως το νέο θεσμικό πλαίσιο για την αυτοκατανάλωση ενέργειας (νόμος 5037/2023) ανοίγει πλέον νέες προοπτικές για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε επιχειρήσεις. Ενώ ο νόμος αυτός περιορίζει το παλαιό θεσμικό εργαλείο του ενεργειακού συμψηφισμού (net-metering) για τις επιχειρήσεις, προωθεί σε αντάλλαγμα την αυτοπαραγωγή σε πραγματικό χρόνο με πώληση της πλεονάζουσας ενέργειας (net-billing), διευρύνοντας τα όρια ισχύος και παρέχοντας τη δυνατότητα εικονικού ετεροχρονισμένου συμψηφισμού (virtualnet-billing).

Επισημαίνει πως η τιμή πώλησης της περίσσειας που ισχύει σήμερα είναι ίδια με αυτή για τα αντίστοιχα πάρκα που πωλούν το σύνολο της παραγόμενης ενέργειας, δηλαδή 6,5 λεπτά την κιλοβατώρα, εφόσον το φωτοβολταϊκό έχει ισχύ μικρότερη του 1 μεγαβάτ (MW) ή εγχέει στο δίκτυο ως περίσσεια λιγότερο από 1,5 εκατομμύρια κιλοβατώρες ετησίως. Σε διαφορετική περίπτωση, ο αυτοκαταναλωτής μπορεί να συμμετέχει σε ανταγωνιστικές διαδικασίες υποβολής προσφορών ή απ’ ευθείας στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας μέσω ενός Φορέα Σωρευτικής Εκπροσώπησης (ΦοΣΕ) ή να συνάψει διμερείς συμφωνίες (PPAs).

Μια επιχείρηση μπορεί επίσης να κάνει virtualnet-billing, είτε μόνη της, είτε συμμετέχοντας σε Ενεργειακή Κοινότητα. Στην περίπτωση του virtualnet-billing, οι σταθμοί παραγωγής μπορούν να εγκαθίστανται σε οποιαδήποτε Περιφέρεια, ανεξαρτήτως πού βρίσκονται οι εγκαταστάσεις κατανάλωσης. Επειδή το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι επενδύσεις ΑΠΕ, κατά τον κ. Ψωμά, είναι σήμερα η εξεύρεση ηλεκτρικού χώρου για να συνδεθεί κανείς στο δίκτυο, η νομοθεσία παρέχει και τη δυνατότητα σύνδεσης με μηδενική έγχυση ενέργειας στο δίκτυο, έτσι ώστε η ίδια η επιχείρηση να ιδιοκαταναλώνει το σύνολο της παραγόμενης ενέργειας. Το σχήμα αυτό είναι ιδανικό όταν το ποσοστό ταυτοχρονισμού παραγόμενης και καταναλισκόμενης ενέργειας είναι υψηλό.

Σε διαφορετική περίπτωση, ο αυτοκαταναλωτής μπορεί να προσθέσει μπαταρίες στο σύστημα για να αυξήσει το ποσοστό ταυτοχρονισμού. Προκειμένου μάλιστα να προωθηθεί η ιδέα της αυτοκατανάλωσης με μηδενική έγχυση (κάτι που διευκολύνει τα δίκτυα), το ΥΠΕΝ αναμένεται σύντομα να ξεκινήσει ένα πρόγραμμα ενίσχυσης των επιχειρήσεων με προϋπολογισμό 160 εκατ. ευρώ, επισημαίνει σχετικά.

Εμπορικό φωτοβολταϊκό με ενεργειακό συμψηφισμό

O κ. Ψωμάς συνεχίζει με ένα άλλο παράδειγμα: Υποθέτουμε ότι έχουμε μια επιχείρηση με ετήσια ηλεκτρική κατανάλωση 370.000 κιλοβατώρες και τιμολόγιο μέσης τάσης. Το μεγαλύτερο σύστημα που μπορεί να εγκαταστήσει κανείς στο πλαίσιο του net-metering έχει ισχύ 100 κιλοβάτ, ισχύς που δεν επαρκεί για το σύνολο της κατανάλωσης, αλλά παρόλα αυτά μπορεί να επιφέρει σημαντική εξοικονόμηση χρημάτων, κατά τον κ. Ψωμά.

Τα αγκάθια

Σε ό,τι αφορά στον οικιακό τομέα, σύμφωνα με τον κ. Ψωμά, έχει λυθεί νομοθετικά το μεγαλύτερο πρόβλημα, που είναι η εξεύρεση ηλεκτρικού χώρου, αφού τον Ιούλιο του 2022 διασφαλίστηκε με νόμο επαρκής ηλεκτρικός χώρος για τα οικιακά συστήματα. Απλοποιήθηκε επίσης σημαντικά η διαδικασία αδειοδότησης, με αποτέλεσμα ο χρόνος αναμονής να πέσει στο ένα τρίτο αυτού που ίσχυε στις αρχές του 2022, όπως ανέφερε ο σύμβουλος του Σ.Ε.Φ.

Επιπλέον, επισημαίνει πως παραμένει εν ισχύ ένα πρόβλημα που αφορά την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε κοινόχρηστη ή κοινόκτητη ταράτσα πολυκατοικίας. Σήμερα, στην περίπτωση αυτή απαιτείται η συναίνεση του συνόλου των ιδιοκτητών, γι’ αυτό και η αγορά έχει ως αίτημα να απαιτείται απλώς η απόλυτη πλειοψηφία, ώστε να μπορούν να προχωρήσουν οι σχετικές εγκαταστάσεις.

Κατά τον κ. Ψωμά, στα εμπορικά συστήματα, που πρέπει να διασφαλίσουν ηλεκτρικό χώρο, είναι συχνές οι περιπτώσεις που ο ΔΕΔΔΗΕ απαντά αρνητικά, ενώ και οι χρόνοι αναμονής παραμένουν υψηλοί. Ειδικά σε αρκετά νησιά με αυτόνομα δίκτυα, δεν υπάρχει πλέον καθόλου διαθέσιμος ηλεκτρικός χώρος, με αποτέλεσμα να μη μπορούν οι επιχειρήσεις (π.χ. μικρά ξενοδοχεία, εστιατόρια, κ.λπ.) να εγκαταστήσουν ακόμη και μικρής ισχύος φωτοβολταϊκά.

Η πρόταση του συμβούλου του Σ.Ε.Φ. για επάρκεια ηλεκτρικού χώρου είναι η εξής: Όταν, λόγω αναβάθμισης ή επέκτασης δικτύων δημιουργείται νέος ηλεκτρικός χώρος, ο χώρος αυτός να διατίθεται κατά προτεραιότητα σε έργα αυτοκατανάλωσης (ατομικής και συλλογικής), διευκολύνοντας επιχειρήσεις και ενεργειακές Κοινότητες. Το πρόβλημα του κορεσμού των δικτύων υπάρχει κυρίως στη Μέση Τάση, αλλά τοπικά υπάρχουν προβλήματα και στη Χαμηλή Τάση, καταλήγει.