Γιατί σιωπούν οι Βρετανοί για τα έργα που “χάθηκαν” από το Βρετανικό Μουσείο

Μυστήριο περιβάλλει την αξία αλλά και την πατρίδα των αντικειμένων που κλάπηκαν από τις αποθήκες του Βρετανικού Μουσείου. Ένα άτομο, που θεωρείται αυθεντία στις ελληνορωμαϊκές αρχαιότητες, απολύθηκε, ως υπεύθυνο των συλλογών από τις οποίες λείπουν κομμάτια, όμως δεν έχει συλληφθεί και επιμένει στην αθωότητά του. Εν τω μεταξύ το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού παρακολουθεί αμήχανα, καθώς ουδείς αρμόδιος αναφέρει ποια αντικείμενα κλάπηκαν. Το γεγονός πάντως ότι απολύθηκε ο έφορος των ελληνικών αρχαιοτήτων έμμεσα υποδηλώνει ότι “χάθηκαν” ελληνικά έργα.

Τα βρετανικά μέσα ενημέρωσης αναφέρουν διάφορες πληροφορίες που διαρρέουν ή ήταν και ήδη γνωστές. Αναφέρουν μάλιστα πως η πώληση αρχαιοτήτων που είχαν κλαπεί από εκεί, ήταν γνωστή από τριετίας! Γράφουν ότι αντικείμενο που είχε καταγραφεί στις αποθήκες του Βρετανικού Μουσείου πουλήθηκε στην πλατφόρμα eΒay και ότι σύμφωνα με πληροφορίες τους, από το 2016 μέχρι σήμερα έχουν βγει στο σφυρί περίπου 3.000 αντικείμενα –δεν μπορούμε εντούτοις να διασταυρώσουμε αν όλα αυτά ήταν στο Βρετανικό Μουσείο καταγεγραμμένα και πόσα από τα 3.000 έργα ήταν ελληνικά.

«Είναι εξαιρετικά λυπηρό και ιδιαίτερα σοβαρό το γεγονός, που πρόσφατα γνωστοποίησε το Βρετανικό Μουσείο. Το Υπουργείο Πολιτισμού παρακολουθεί με πολύ μεγάλη προσοχή την εξέλιξη του θέματος» ανέφερε η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, απαντώντας σε ερώτηση ξένου ενημερωτικού μέσου. Η υπόθεση πάντως φαίνεται να αποτελεί τη μεγαλύτερη παραβίαση ασφαλείας στη σύγχρονη ιστορία του Μουσείου.

Σύμφωνα με την ΕΡΤ1, το Βρετανικό Μουσείο αρνήθηκε να σχολιάσει, αν μεταξύ των “απωλεσθέντων και κατεστραμμένων αντικειμένων” είναι και ελληνικές αρχαιότητες, αρκούμενο στη λακωνικό απάντηση ότι «δεν μπορεί να γίνει κάποιο σχόλιο όσο η αστυνομική έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη». Η συγγραφέας Βικτόρια Χίσλοπ μιλώντας στην ΕΡΤ είπε, «ίσως να μην αποτελεί σύμπτωση ότι ο διευθυντής του Μουσείου πριν από 3-4 βδομάδες είχε προαναγγείλει την αποχώρησή του».

Σε Βρετανούς δημοσιογράφους εκπρόσωπος του μουσείου περιορίσθηκε να δηλώσει ότι «κανένα από τα αντικείμενα που χάθηκαν δεν είχε εκτεθεί πρόσφατα στο κοινό και φυλάγονταν κυρίως για ακαδημαϊκούς και ερευνητικούς σκοπούς». Είπε δε αορίστως ότι η έρευνα ξεκίνησε από την άνοιξη. Ουσιαστικά πρόκειται για μια προσπάθεια να υποβιβασθεί η αξία των αντικειμένων που “χάθηκαν” και εύλογα αναρωτιέται κανείς, αν αυτές οι ελληνικές αρχαιότητες ήταν ασήμαντες για τους Βρετανούς, γιατί δεν μας τις επέστρεφαν; Και γιατί είχαν στη δούλεψή τους άτομα που “προωθούσαν” και μοσχοπουλούσαν ελληνικά έργα λίγα-λίγα σε πλατφόρμες του διαδικτύου, βγάζοντάς τα από τις αποθήκες στη ζούλα.

Η απόλυση

Μέχρι στιγμής έχει απολυθεί ο 56χρονος Πίτερ Τζον Χιγκς, έφορος ελληνικών αρχαιοτήτων μέχρι και της ελληνιστικής περιόδου. Ο Χιγκς τέθηκε σε διαθεσιμότητα αρχές Ιουλίου και χθες ανακοινώθηκε ότι τελικά απολύθηκε. Γεννήθηκε στο Hertfordshire της νοτιοανατολικής Αγγλίας και σπούδασε αρχαιολογία στο Λίβερπουλ. Εν συνεχεία εντάχθηκε στο προσωπικό του Βρετανικού Μουσείου.

Πέρυσι βοήθησε στην επιστροφή στη Λιβύη ενός αγάλματος του 1ου μ.Χ. αι. Είχε πει μάλιστα τότε τα εξής: «Μου έδειξαν μια αποθήκη και ανάμεσα σε τελάρα με κρασί υπήρχε ένα βαρύ ξύλινο κουτί. Το άνοιξα και αμέσως, αναγνώρισα ως γλυπτό από την αρχαία Λιβύη. Ήταν ένα όμορφο γλυπτό, τόσο καλοδιατηρημένο και ήταν φτιαγμένο από πολύ υψηλής ποιότητας μάρμαρο». Επρόκειτο για ένα πανέμορφο άγαλμα της Περσεφόνης, που κανείς στην πραγματικότητα δεν ξέρει με βεβαιότητα από ποιο σημείο κλάπηκε, αν και πιθανολογείται ότι βρέθηκε σε παράνομες ανασκαφές στην Κυρήνη όταν ανατράπηκε ο Καντάφι το 2011.

Ο ίδιος σε συνέντευξή του παλαιότερα, όταν είχε τεθεί ζήτημα απολεσθέντων” από τις αποθήκες του Βρετανικού Μουσείου, είχε δηλώσει ότι «θα εμφανισθούν ξανά, επικρατεί χάος εδώ κάτω, πολλά αντικείμενα είναι στις αποθήκες έναν αιώνα τώρα και όμως δεν έχουν καταγραφεί». Όμως κάποια εντοπίστηκαν σε διαδικτυακό οίκο δημοπρασιών και έγινε καταγγελία στο Μουσείο ήδη από το 2020. Εντούτοις δεν έγινε καμία ενέργεια επί των καταγγελιών για διακίνηση αρχαιοτήτων που κανονικά έπρεπε να βρίσκονται στις αποθήκες του Μουσείου και όμως “άλλαζαν χέρια” σε δημοπρασίες.

Ο έφορος

Στο eBay πρόσφατα εντοπίσθηκε ένα ρωμαϊκό κόσμημα και η αστυνομία ερευνά για αντικείμενα που χρονολογούνται μεταξύ του 1.500 π.Χ. και του 19ου αι. μ.Χ. Γιατί σιωπούσε το Μουσείο αφού κοσμήματα από τη συλλογή ελληνορωμαϊκών τεχνουργημάτων του Townley είχαν ήδη βγει προς πώληση στο eBay; Ο Χιγκς ευθύνεται όντως ή είναι αποδιοπομπαίος τράγος; Το Μουσείο στην ουσία δεν θέλει να παραδεχτεί δημοσίως πόσα αντικείμενα έχει απαξιώσει στις αποθήκες του, δίχως καν να τα φωτογραφίζει και να τα καταγράφει ώστε να ξέρει στο κάτω-κάτω τι ακριβώς έχει.

Ο γιος του απολυθέντα, Γκρεγκ Χιγκς, που είναι ναυαγοσώστης στο επάγγελμα, δήλωσε στους Times: “Ο πατέρας μου είναι αθώος! Έχασε τη δουλειά του και αμαυρώθηκε το όνομά του άδικα. Δεν μπορεί να τα έκλεψε αυτά εκείνος, αν όντως κλάπηκαν. Από όσο γνωρίζω δεν λείπει κάτι. Δούλεψε εκεί 35 χρόνια χωρίς κανένα τέτοιο περιστατικό. Το Μουσείο στηριζόταν σε αυτόν για ένα σωρό υποθέσεις και το έβγαζε ασπροπρόσωπο. Και μετά, ξαφνικά, δεν ξέρω τι άλλαξε. Είναι συντετριμμένος, γιατί αυτό ήταν το έργο της ζωής του. Ήταν τόσο παθιασμένος με τη δουλειά του. Τώρα κηλιδώθηκε η υπόληψή του και δαιμονοποιήθηκε. Λυπάμαι βαθύτατα που τον βλέπω τόσο αναστατωμένο. Πρώτη φορά στη ζωή μου τον είδα να κλαίει».

Ο Πίτερ Χιγκς ζει σε ένα σχετικά συνηθισμένο πεντάρι, αντικειμενικής αξίας 215.000 λιρών στο Χάστινγκς, δηλαδή σε ένα μεσαίο σπίτι θα μπορούσε να πει κάποιος για τα δεδομένα της Αγγλίας. Για να τα βγάζει πέρα δούλευε και ως καθηγητής κάνοντας ιδιαίτερα, χρεώνοντας 19 λίρες την ώρα. Λογικά αν κάποιος είναι αρχαιοκάπηλος δεν κάθεται να βγάζει μεροκάματο με ιδιαίτερα σε φοιτητές, αλλά θα δείξει η πορεία των ερευνών τι έχει πραγματικά συμβεί.