“Εξοικονομώ”: Χρ. Παπαεμμανουήλ (ηλιοθερμικά) για το “Αλλάζω θερμοσίφωνα”

Η συνολική συνεισφορά της βιομηχανίας ηλιακών στην απασχόληση, υπολογίζεται σε περισσότερες από 12.000 άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας. Ο πρόεδρος της Ένωσης Βιομηχανιών Ηλιακής Ενέργειας (ΕΒΗΕ) Χρήστος Παπαεμμανουήλ, μιλά για την συμβολή του κλάδου στο ΑΕΠ, την εξοικονόμηση ενέργειας, προτείνει να επεκταθεί το “Αλλάζω Θερμοσίφωνα” και δίνει την εικόνα της τεχνολογικής εξέλιξης των ηλιοθερμικών, που κυριαρχούν παγκοσμίως, ως ένα καθαρά ελληνικό προϊόν.

-Σε τι βαθμό έχουν συμβάλλει στην προώθηση των ηλιοθερμικών συστημάτων (ηλιακοί θερμοσίφωνες) τα προγράμματα του ΥΠΕΝ “Eξοικονομώ” και τελευταία το “Ανακυκλώνω – αλλάζω θερμοσίφωνα”;

Μέσω των ενισχύσεων που προσφέρουν στους δικαιούχους, διευκολύνονται πολλοί συμπολίτες μας, ιδίως οι οικονομικά ασθενέστεροι εξ αυτών, να αποκτήσουν έναν ηλιακό θερμοσίφωνα και να καλύψουν με τον πλέον αποδοτικό τρόπο τις ανάγκες τους για ζεστό νερό χρήσης. Τα δύο αυτά προγράμματα συνέβαλλαν σε μια αύξηση των εγκαταστάσεων ηλιακών θερμοσιφώνων κατά περίπου 20% – 30%. (Σ.σ. Σε 103.310 ανέρχονται οι αιτήσεις που εγκρίνονται για την εξαργύρωση επιταγών (vouchers), στο πλαίσιο του προγράμματος: “Ανακυκλώνω – ΑλλάΖΩ Θερμοσίφωνα”, του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας).

-Δώστε μας μια εικόνα για: α) Πότε ξεκίνησε η βιομηχανία ηλιακών, β) πόσες ελληνικές βιομηχανίες υπάρχουν, γ) πόσες είναι οι μόνιμες θέσεις εργασίας και οι έμμεσες δ) πόσα νοικοκυριά έχουν τοποθετήσει ηλιακούς και ε) ποια η εξοικονόμηση σε χρήματα και σε εκπομπές ρύπων;

Η Ελλάδα παράγει ηλιακούς θερμοσίφωνες εδώ και περίπου 50 χρόνια. Το 1979 ιδρύθηκε η ΕΒΗΕ, η οποία και αποτέλεσε την πρώτη ένωση κατασκευαστών ΑΠΕ που ιδρύθηκε στην Ευρώπη, πρωτοστατώντας και στην ίδρυση της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Θερμικής Ηλιακής Ενέργειας (SolarHeatEurope). Σήμερα η ΕΒΗΕ εκπροσωπεί 25 bιομηχανίες παραγωγής θερμικών ηλιακών συστημάτων, ενώ εκτιμάται ότι στον ελλαδικό χώρο δραστηριοποιούνται και άλλες εταιρίες παραγωγής που βρίσκονται εκτός ΕΒΗΕ (κυρίως μικρές βιοτεχνίες με τοπικό χαρακτήρα).

Οι επιχειρήσεις του κλάδου απασχολούν περίπου 5.000 εργαζομένους πλήρους απασχόλησης. Η συνολική συνεισφορά του κλάδου στην απασχόληση υπολογίζετε σε περισσότερες από 12.000 θέσεις εργασίας, συμβάλλοντας κατά αυτόν τον τρόπο στην καταπολέμηση της ανεργίας. Σήμερα στην Ελλάδα περίπου 3 στα 10 νοικοκυριά έχουν εγκατεστημένο ηλιακό θερμοσίφωνα, την στιγμή που σε χώρες με παρόμοιες κλιματολογικές συνθήκες (πχ. Κύπρος, Ισραήλ) το ποσοστό αυτό φτάνει ή ξεπερνά το 80%.

Χάρη στους ήδη εγκατεστημένους ηλιακούς θερμοσίφωνες, τα ελληνικά νοικοκυριά εξοικονομούν ετησίως περίπου 940.000.000 ευρώ, τα οποία διοχετεύονται στην πραγματική οικονομία καλύπτοντας βασικές ανάγκες των πολιτών. Παράλληλα αποσοβείται η έκλυση στην ατμόσφαιρα περισσοτέρων από 3.700.000 τόνων CO2 σε ετήσια βάση, με το συνολικό όφελος από την εξοικονόμηση ρύπων να ανέρχεται σε περίπου 296.000.000 ευρώ, με βάση το τρέχον επίπεδο τιμών δικαιωμάτων ρύπων.

-Μιλάμε για ένα αμιγώς ελληνικό προϊόν ή εισάγουμε και πρώτες ύλες για την κατασκευή τους;

Τα θερμικά ηλιακά αποτελούν την μοναδική τεχνολογία ΑΠΕ, η οποία παράγεται εξ’ ολοκλήρου στην Ελλάδα και σε ένα ποσοστό της τάξης του 85% από εγχώριες πρώτες ύλες (πχ. xαλκός, αλουμίνιο, πετροβάμβακας, υαλοβάμβακας κτλ). Στην ΕΒΗΕ συμμετέχουν ως συνεργαζόμενα μέλη και πολλές εταιρίες παραγωγής πρώτων υλών.

-Ποιες είναι συνολικά οι εξαγωγές του κλάδου και ποια τα ποσοστά των εισαγωγών;

Σύμφωνα με διεθνή έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2022, τρεις ελληνικές βιομηχανίες συγκαταλέγονται στους 20 μεγαλύτερους κατασκευαστές θερμικών ηλιακών συλλεκτών παγκοσμίως. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Ελλάδα παραμένει σταθερά στην πρώτη τριάδα σε επίπεδο παραγωγής θερμικών ηλιακών, με την Γερμανία και την Αυστρία να είναι οι βασικοί ανταγωνιστές της. Περισσότερο από το 60% της εγχώριας παραγωγής εξάγεται σε περισσότερες από 45 χώρες του εξωτερικού, ενώ η διείσδυση εισαγόμενων θερμικών ηλιακών εκτιμάται σε λιγότερο από 10% της εγχώριας αγοράς.

-Ποια είναι η συνεισφορά στο ΑΕΠ της χώρας από τις πωλήσεις ηλιοθερμικών;

Σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ για το έτος 2017 η συνολική συνεισφορά του κλάδου σε όρους προστιθέμενης αξίας διαμορφώνεται σε 260,5 εκατ. ευρώ. Προσθέτοντας και τους φόρους επί των προϊόντων, η επίδραση σε όρους ΑΕΠ ανέρχεται σε 316 εκατ. ευρώ – περίπου το 27% της επίδρασης στο ΑΕΠ αντιστοιχεί σε φόρους και εισφορές που εισπράττει το κράτος. Πρακτικά (μελέτη ΙΟΒΕ) προκύπτει ότι για κάθε 1 ευρώ αξίας παραγωγής στον κλάδο των θερμικών ηλιακών το ΑΕΠ της χώρας αυξάνεται κατά περίπου 2 ευρώ. Αυτά όμως είναι μόνο τα άμεσα οφέλη των θερμικών ηλιακών. Σε αυτά έρχονται να προστεθούν επίσης:

• Περίπου 940 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση από την εξοικονόμηση χρημάτων, που κάνουν τα ελληνικά νοικοκυριά και διοχετεύονται στην ελληνική οικονομία.
• Περίπου 296 εκ. ευρώ σε ετήσια βάση από τα δικαιώματα ρύπων, που αντιστοιχούν στην εξοικονόμηση ρύπων που επιτυγχάνεται από την χρήση θερμικών ηλιακών.
• Το κόστος για την κατασκευή και συντήρηση δικτύων μεταφοράς ενέργειας, δεδομένου ότι η ενέργεια από τα θερμικά ηλιακά παράγεται και καταναλώνεται τοπικά.
• Το κόστος για την κατασκευή νέων μονάδων παραγωγής ενέργειας, που θα χρειαζόντουσαν για να καλύψουν τις ενεργειακές ανάγκες που καλύπτουν σήμερα τα θερμικά ηλιακά.

Ενδεικτικά, τα ήδη εγκατεστημένα θερμικά ηλιακά απέτρεψαν να κατασκευαστούν τρεις λιγνιτικές μονάδες αντίστοιχης ισχύος με αυτήν του λιγνιτικού κέντρου της Μεγαλόπολης. Τα κεφάλαια αυτά μπόρεσαν να διατεθούν στην κατασκευή άλλων κρίσιμων υποδομών (λιμάνια, δρόμοι, νοσοκομεία κτλ).

-Ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας;

Η ελληνική βιομηχανία θερμικών ηλιακών προσφέρει υψηλή ποιότητα προϊόντων σε ιδιαίτερα ανταγωνιστικές τιμές, έχοντας έτσι έναν από τους καλύτερους δείκτες “ποιότητας τιμής” σε παγκόσμιο επίπεδο, διαμορφώνοντας ένα ισχυρό Brand Name που συνέβαλε στις εξαγωγές.
Βασική παράμετρος για την ποιότητα των ελληνικών προϊόντων αποτέλεσε η συνεργασία του κλάδου με το Ερευνητικό Κέντρο ΕΚΕΦΕ ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ και το Εργαστήριο Ηλιακών και Άλλων Ενεργειακών Συστημάτων, καθώς και με άλλα ερευνητικά και ακαδημαϊκά ιδρύματα.

Η από νωρίς υιοθέτηση των διεθνών προτύπων και οι συνεχείς δοκιμές των προϊόντων οδήγησαν τους κατασκευαστές, στην βελτίωση σχεδιασμού των προϊόντων τους, την επιλογή καινοτόμων υλικών και στην αξιοποίηση νέων τεχνολογιών παραγωγής. Επίσης ο κλάδος επέδειξε μια σημαντική εξωστρέφεια, με την ΕΒΗΕ να συμμετέχει ενεργά στην Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Θερμικής Ηλιακής Ενέργειας (SolarHeat Europe), σε τεχνικές επιτροπές κατάρτισης των διεθνών προτύπων και στην εξέλιξη των διεθνών σχημάτων πιστοποίησης.

-Ποια είναι η τεχνολογική εξέλιξη των ηλιακών (πάνελ και δεξαμενή )από τότε που πρωτοβγήκαν στην αγορά με τις σημερινές εκδόσεις τους;

Συνοπτικά είναι:

• Αντικατάσταση της μαύρης συλλεκτικής επιφάνειας , η οποία εμφάνιζε μικρό βαθμό εκμετάλλευσης της ηλιακής ακτινοβολίας με επιφάνεια επιλεκτικής βαφής, υψηλής απόδοσης.
• Αντικατάσταση του απλού τζαμιού του ηλιακού συλλέκτη με τζάμι υψηλής διαπερατότητας, το οποίο παράλληλα μειώνει τις θερμικές απώλειες.
• Βελτιστοποίηση του σχεδιασμού της απορροφητικής επιφάνειας.
• Χρήση νέων υλικών όπως Χαλκός και αλουμίνιο σε σχέση με τους πρώτους ηλιακούς συλλέκτες που είχαν σιδερένια μέρη.
• Καλύτερης ποιότητας και μεγαλύτερου πάχους θερμομονωτικά υλικά στην πλάτη και στα πλαϊνά του ηλιακού συλλέκτη.

Στις ηλιακές δεξαμενές:

• Εγκατάσταση εναλλάκτη θερμότητας τύπου μανδύα, γύρω από το δοχείο, αντί για την κλασσική σερπαντίνα που υπήρχε στο παρελθόν.
• Χρήση καλύτερων θερμομονωτικών υλικών (ποιότητα και πάχος μόνωσης) σε σχέση με τα παλαιά δοχεία, άρα μειωμένες θερμικές απώλειες.
• Βελτιστοποίηση του σχεδιασμού της εισόδου κρύου νερού και εξόδου του ζεστού νερού του δοχείου με αποτέλεσμα την μικρότερη ανάμιξη του νερού (πρακτικά την παροχή περισσότερου νερού σε υψηλή θερμοκρασία).
• Χρήση νέων υλικών κατασκευής και επισμάλτωσης.
• Βελτιστοποίηση του σχεδιασμού των ηλεκτρικών αντιστάσεων για ομοιόμορφη και ταχύτερη θέρμανση του νερού τις ημέρες δίχως ηλιοφάνεια. Χρήση έξυπνων θερμοστατών.
• Κατασκευή κάθετων δοχείων μεγάλης χωρητικότητας για συνδυασμό με άλλες πηγές ενέργειας.

-Ποιες οι διαφορές ηλιακών συστημάτων;

Υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες θερμικών ηλιακών συστημάτων:

-Τα θερμοσιφωνικά συστήματα, τα οποία αποτελούν την πιο διαδεδομένη εφαρμογή των θερμικών ηλιακών και πρακτικά είναι οι ηλιακοί θερμοσίφωνες που γνωρίζουμε όλοι. Σε αυτήν την περίπτωση η μεταφορά θερμότητας από τους ηλιακούς συλλέκτες στο δοχείο πραγματοποιείται με φυσικό τρόπο χωρίς να υπάρχει κάποια αντλία (θερμοσιφωνικό φαινόμενο). Για να λειτουργήσουν θα πρέπει το δοχείο να είναι τοποθετημένο πάνω από τους ηλιακούς συλλέκτες.

-Τα συστήματα βεβιασμένης κυκλοφορίας, τα οποία αποτελούν την νέα τάση στα θερμικά ηλιακά, κυρίως στο εξωτερικό. Σε αυτήν την περίπτωση η μεταφορά θερμότητας από τους ηλιακούς συλλέκτες πραγματοποιείται μέσω μιας αντλίας και ελέγχεται από μια ηλεκτρονική μονάδα που διαθέτει αισθητήρες μέτρησης. Το πλεονέκτημα αυτών των συστημάτων είναι ότι το δοχείο μπορεί να εγκατασταθεί σε μεγάλη απόσταση από τους συλλέκτες (πχ στο λεβητοστάσιο). Συνήθως πρόκειται για συστήματα με μεγαλύτερη χωρητικότητα δοχείου (πάνω από 300 λίτρα) και χρησιμοποιούνται για μεγάλες εγκαταστάσεις ή σε συνδυασμό με μια άλλη πηγή ενέργειας (πχ. Αντλία θερμότητας, λέβητας κτλ).

Το πρόγραμμα “Αλλάζω θερμοσίφωνα”

-Έχετε κάποιες προτάσεις προς την πολιτεία;

Έχουμε και είναι οι εξής:

-H καθιέρωση του προγράμματος “Αλλάζω Θερμοσίφωνα”, με έναν μόνιμο χαρακτήρα, το οποίο θα πρέπει να υλοποιείται σε τακτικά χρονικά διαστήματα, προκειμένου να διευκολυνθούν όλοι οι πολίτες που επιθυμούν να αποκτήσουν έναν ηλιακό θερμοσίφωνα, αλλά και να διευκολύνεται η ομαλή λειτουργία της αγοράς

-H ενίσχυση εγκατάστασης θερμικών ηλιακών και σε άλλους τομείς πλην του ηλιακού θερμοσίφωνα σε κατοικίες (πχ σε τουριστικές μονάδες, βιομηχανίες, αγροτική παραγωγή, εφαρμογές ηλιακής ψύξης και ηλιακού κλιματισμού κτλ). Η ενίσχυση θα μπορεί να δίνεται και σε συνδυασμό με άλλες τεχνολογίες ΑΠΕ αλλά με βάση την πραγματική απόδοση του συστήματος (πιο αποδοτικές εφαρμογές – μεγαλύτερη ενίσχυση).

-H προτεραιοποίηση εγκαταστάσεων ΑΠΕ με βάση την πραγματική τους απόδοση. Για κάθε εφαρμογή θα πρέπει να προωθούνται οι πιο αποδοτικές τεχνολογίες.

-H Ένταξη των θερμικών ηλιακών σε κατηγορία μειωμένου ή και μηδενικού ΦΠΑ (όπως συμβαίνει και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες), προκειμένου να αντιμετωπιστεί η στρέβλωση της αγοράς που οφείλεται στο μειωμένο ΦΠΑ άλλων πηγών ενέργειας (πχ ηλεκτρισμός, Φυσικό Αέριο).

-H χρηματοδότηση της έρευνας για καινοτόμες εφαρμογές θερμικών ηλιακών και η χρηματοδότηση της εκπαίδευσης τεχνιτών για εφαρμογές θερμικών ηλιακών.