Πόσο λειτούργησε η αντιπυραυλική ομπρέλα Iron Dome

Την στιγμή που το Ισραήλ αντιμετώπισε την φονικότερη επίθεση στην ιστορία του (ακόμα και μετά τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ) τα διεθνή μέσα ενημέρωσης ασχολούνται εκτενώς με το πολυδιαφημισμένο σύστημα αεράμυνας του εβραϊκού κράτους “Iron Dome” (“Σιδερένιος Θόλος”) και το αν κατάφερε να προστατέψει το Ισραήλ από την φονική επίθεση της ισλαμικής Χαμάς.

Χιλιάδες ρουκέτες και πύραυλοι της Χαμάς έπληξαν όχι μόνο περιοχές και οικισμούς κοντά στα σύνορα με τη Γάζα, αλλά και μέχρι και την ίδια την πρωτεύουσα του Τελ Αβιβ και άλλες μεγάλες ισραηλινές πόλεις. Δύο είναι τα καίρια ερωτήματα που απασχολούν άπαντες: Πώς η Μοσάντ “πιάστηκε στον ύπνο” και γιατί το “Iron Dome” δεν λειτούργησε το ίδιο αποτελεσματικά με άλλες φορές.

Στις συγκρούσεις τον Μάιο του 2021 ο ισραηλινός στρατός είχε ανακοινώσει ότι το 90% των παλαιστινιακών ρουκετών είχε καταστραφεί από το  Iron Dome. Σύμφωνα με τις ένοπλες δυνάμεις του Ιράν μέσα σε 38 ώρες είχαν εκτοξευτεί από τη Λωρίδα της Γάζας περισσότερες από 1.000 ρουκέτες.

Τον Αύγουστο του 2022 η εφημερίδα Times of Israel ανέβασε το ποσοστό αποτελεσματικότητας του Iron Dome στο 97%! Το εν λόγω ποσοστό ωστόσο, έπεσε στο 60% στις επιθέσεις του περασμένου Μαΐου και πλέον σήμερα πολλοί είναι αυτοί που επισημαίνουν την αποτυχία του Iron Dome να αναχαιτίσει ικανό αριθμό πυραύλων της Χαμάς.

 

Το “Iron Dome”

Στο Ισραήλ το Iron Dome αποτελεί ένα μόνο σκέλος της αεράμυνας με σκοπό την προστασία από εισερχόμενες απειλές που δύσκολα ανιχνεύονται και αναχαιτίζονται. Σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε από τις εταιρείες Rafael Advanced Defense Systems και Israel Aerospace Industries με κάποια υποστήριξη από τις ΗΠΑ. Τέθηκε σε επιχειρησιακή λειτουργία το 2011 και θεωρείται από τα πιο προηγμένα αμυντικά συστήματα.

Χρησιμοποιεί ραντάρ για να εντοπίσει και να καταστρέψει εισερχόμενα βλήματα, ακόμη και πολύ μικρής διατομής, προτού αυτά πλήξουν στόχο. Είναι παντός καιρού και σχεδιάστηκε ειδικά για να βοηθήσει στην καταστροφή βλημάτων μικρότερης εμβέλειας, όπως οι πύραυλοι που συνηθίζει να εκτοξεύει η Χαμάς από τη Γάζα, ή η Χεζμπολάχ απ’ τον Λίβανο.

Οι κατασκευαστές λένε ότι το Iron Dome είναι οικονομικό, λόγω της τεχνολογίας που χρησιμοποιεί για να διαφοροποιεί τους πυραύλους που ενδέχεται να χτυπήσουν κατοικημένες περιοχές ή στόχους από εκείνους που θα πέσουν σε ανοιχτό πεδίο. Οι στατικές και κινητές μονάδες εκτοξεύουν πυραύλους αναχαίτισης μόνο για να καταρρίψουν βλήματα που θεωρούν άμεσο κίνδυνο για ανθρώπινες ζωές ή πολιτικές και στρατιωτικές υποδομές.

Σύμφωνα με τις ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις, ο αριθμός των Ισραηλινών που σκοτώθηκαν και τραυματίστηκαν όλα αυτά τα χρόνια από ρουκέτες θα ήταν πολύ μεγαλύτερος αν δεν υπήρχε το Iron Dome. Ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι στην τελευταία φονική της επίθεση η Χαμάς εξαπέλυσε χιλιάδες ρουκέτες από διαφορετικές θέσεις και σε διαφορετικά ύψη, προκαλώντας κορεσμό στο σύστημα αεράμυνας του Ισραήλ.

Ο Sam Cranny-Evans του Royal United Services υποστηρίζει ότι «αυτή η πολύ καλά συντονισμένη επίθεση με σχεδόν 5000 επιδρομές από πυραύλους σήμαινε ότι αντί για 10 ή 20 ρουκέτες που εκτοξεύονταν από ένα σημείο στον ισραηλινό εναέριο χώρο, αυτό συνέβη από πολλές οπτικές γωνίες». Η άποψή του είναι ότι ο τεράστιος όγκος της επίθεσης κατέκλυσε τα ισραηλινά αμυντικά συστήματα.

Ανάπτυξη του Iron Dome

Η εκτόξευση ρουκετών από τη Χεζμπολάχ κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Λίβανο το 2006, οδήγησε στην ανάπτυξη του Iron Dome. Σχεδόν 4.000 ρουκέτες, κυρίως Katyusha (Grad 122mm) μικρού βεληνεκούς, εκτοξεύτηκαν εναντίον του βoρείου Ισραήλ, σκοτώνοντας 44 αμάχους και οδηγώντας στην προσωρινή απομάκρυνση περίπου 250.000 πολιτών.

Μεταξύ 2000 και 2008, περισσότερα από 4.000 βλήματα όλμων και 4.000 ρουκέτες (κυρίως Qassam) εκτοξεύτηκαν από τη Γάζα προς το νότιο Ισραήλ. Καθώς η εμβέλεια του Qassam έχει επεκταθεί, λόγω της εισαγωγής εκτοξευτών Grad των 122 mm, σχεδόν 1.000.000 Ισραηλινοί βρέθηκαν εντός εμβέλειας. Για να αντιμετωπίσει τις ρουκέτες το υπουργείο Άμυνας αποφάσισε, τον Φεβρουάριο 2007, να αναπτύξει κινητό σύστημα αεράμυνας, το οποίο δοκιμάστηκε επιτυχώς τον Μάρτιο 2009.

Τον Ιούλιο 2009, κατά τη διάρκεια μιας δοκιμής, το σύστημα αναχαίτισε με επιτυχία ταυτόχρονα αρκετές ρουκέτες. Πολλαπλοί βομβαρδισμοί με ρουκέτες που προσομοίαζαν με βολές Qassam και Katyusha αναχαιτίστηκαν με επιτυχία σε νέα δοκιμή τον Ιανουάριο 2010. Η τελική δοκιμή πραγματοποιήθηκε τον Ιούλιο 2010. Το σύστημα προσδιόρισε και αναχαίτισε με επιτυχία μόνο ρουκέτες που θα προκαλούσαν θύματα ή ζημιές, ενώ άλλες που κατευθύνονταν προς ανοιχτά πεδία δεν αναχαιτίστηκαν.

Στις 10 Μαΐου 2021, η παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ και η Χαμάς εκτόξευσαν εναντίον του Ισραήλ 4.350 ρουκέτες από τη Γάζα. Οι επιθέσεις καταλάγιασαν όταν το Ισραήλ αύξησε τις αεροπορικές επιδρομές του. Ωστόσο, ο αριθμός των ρουκετών που εκτοξεύθηκαν ταυτόχρονα ήταν άνευ προηγουμένου, προφανώς για να προκαλέσει κορεσμό. Το Iron Dome έχει την ικανότητα να εκτοξεύει περίπου 800 πυραύλους αναχαίτισης ανά πάσα στιγμή. Το Ισραήλ ανέφερε ότι περισσότεροι από 1.400 εισερχόμενες ρουκέτες που δεν θα έπεφταν σε χωράφια, αναχαιτίστηκαν κατά 90%.

Χαρακτηριστικά του Iron Dome

Το Iron Dome αποτελείται από τρία βασικά στοιχεία, ένα ραντάρ ανίχνευσης και παρακολούθησης, ένα σύστημα διαχείρισης μάχης και ελέγχου όπλων και μια μονάδα βολής πυραύλων. Το ραντάρ έχει αναπτυχθεί από την ισραηλινή εταιρεία Elta. Το σύστημα ελέγχου έχει κατασκευαστεί από την εταιρεία λογισμικού mPrest Systems, την οποία έχει αναλάβει ο Rafael. Οι πύραυλοι που εκτοξεύονται από το Iron Dome είναι πύραυλοι αναχαίτισης Tamir.

Το ραντάρ ELM 2084 MMR ανιχνεύει εισερχόμενους στόχους και παρέχει καθοδήγηση στη μέση της πορείας για τον πύραυλο Tamir. Αποτελείται από μια τρισδιάστατη ενεργή ηλεκτρονικά σαρωμένη συστοιχία (AESA) που λειτουργεί στη συχνότητα S. Σύμφωνα με τον κατασκευαστή του ραντάρ, το ELM 2084 μπορεί να παρακολουθεί έως και 1100 στόχους και να εγκλωβίσει στόχους σε απόσταση έως και 70 χλμ.

Ο πύραυλος Tamir

Άλλα χαρακτηριστικά του Iron Dome περιλαμβάνουν εκτοξευτή κάθετης εκτόξευσης, ο οποίος φέρει έως και 20 πυραύλους Tamir. Ο πύραυλος Tamir έχει μήκος 3 μέτρα, διάμετρο 0,16 m και ζυγίζει 90 κιλά. Χρησιμοποιεί μια σύνδεση δεδομένων εντολών και φέρει ενεργό σαρωτή ραντάρ για καθοδήγηση και χρησιμοποιεί μια κεφαλή εκρήξεως κατακερματισμού υψηλής εκρηκτικότητας. Το κόστος κάθε Tamir κυμαίνεται στα 40.000-50.000 δολάρια. Από το 2012-13, μια πλήρης πυροβολαρχία κοστίζει περίπου 100.000.000 δολάρια.

Ο πύραυλος Tamir διαθέτει πτερύγια διεύθυνσης για υψηλή ευελιξία και είναι εξοπλισμένος με ηλεκτροοπτικούς αισθητήρες. Το σύστημα λειτουργεί ημέρα και νύχτα και ανεξαρτήτως καιρού, έχει ταχύ χρόνο αντίδρασης και δυνατότητα αναχαίτισης ομοβροντίας (μπαράζ). Μπορεί επίσης να χειριστεί πολλαπλές απειλές ταυτόχρονα. Αφού εντοπίσει και αναγνωρίσει τον πύραυλο, το ραντάρ παρακολουθεί την τροχιά του και με βάση τις πληροφορίες, το Iron Dome υπολογίζει το αναμενόμενο σημείο πρόσκρουσης. Εάν ο εισερχόμενος κατευθύνεται σε κατοικημένη περιοχή ή σε υποδομή εκτοξεύεται πύραυλος αναχαίτισης της απειλής.

Το Iron Dome έχει αναβαθμιστεί για να καταρρίπτει ταυτόχρονα πολλαπλές σύνθετες απειλές, όπως ρουκέτες, drones και πυραύλους. Το Iron Dome αναχαίτισε και κατέστρεψε με επιτυχία στόχους που προσομοίωσαν υπάρχουσες και αναδυόμενες απειλές. Το Ισραήλ πραγματοποίησε επίσης σειρά ασκήσεων με πραγματικά πυρά ενός πολυεπίπεδου συστήματος αεράμυνας, χρησιμοποιώντας τα συστήματα Iron Dome, David’s Sling και Arrow, τον Δεκέμβριο του 2020.

Ποιοι το προμηθεύτηκαν

Ινδία, Ρουμανία, Αζερμπαϊτζάν και ΗΠΑ έχουν αγοράσει το σύστημα, ενώ οι ενδιαφερόμενοι πελάτες είναι περισσότεροι. Ανάμεσα τους η κυπριακή Εθνική Φρουρά, το ενδιαφέρον της οποίας για οπλικά συστήματα ισραηλινής προέλευσης έχει ενταθεί τα τελευταία χρόνια, μετά την αναθέρμανση των διμερών σχέσεων. Το περασμένο καλοκαίρι συμφώνησε να το προμηθευτεί και η Γερμανία.

Όπως προαναφέραμε, το σύστημα σχεδιάστηκε για να προστατεύει κυρίως τους πολίτες στο Ισραήλ από επιθέσεις πυραύλων και πυροβολικού. Μπορεί, όμως, να καταρρίψει και αεροσκάφη, ενώ έχει επιδείξει και άριστες ικανότητες κατάρριψης drones. Σε περίπτωση τουρκικής επίθεσης στην Κύπρο, θα προηγηθεί μαζικός βομβαρδισμός με πυροβολικό και πυραύλους. Είναι απίθανο το Iron Dome να αναχαιτίσει όλα αυτά τα βλήματα, πόσο μάλλον όταν δεν το κατάφερε με την τελευταία επίθεση της Χαμάς. Με το Iron Dome μπορεί να προστατευτούν σε σημαντικό βαθμό κρίσιμες υποδομές και στρατιωτικές μονάδες, αλλά μέχρι εκεί.

Σε ό,τι αφορά το συγκεκριμένο σύστημα αεράμυνας, η συνεισφορά του φάνηκε και τις επόμενες μέρες της επίθεσης της Χαμάς, καθώς η οργάνωση εξακολουθεί να εκτοξεύει ρουκέτες προς ισραηλινές πόλεις. Χωρίς το συγκεκριμένο σύστημα, με βεβαιότητα οι ισραηλινές απώλειες θα ήταν περισσότερες. Εξάλλου, τέλειο πολεμικό σύστημα δεν υπάρχει, όλα έχουν τα τρωτά τους σημεία…