Τί είπε ο Ερντογάν για Eurofighter και Μητσοτάκη – Που τα “βρήκε” με τον Σολτς

O Ταγίπ Ερντογάν στο αεροπλάνο της επιστροφής από το Βερολίνο, όπου συναντήθηκε με τον Βάλτερ Στάινμαϊερ και τον Όλαφ Σολτς, προχώρησε σε δηλώσεις στους δημοσιογράφους. Δεν παρέλειψε να μιλήσει και για τις σχέσεις της χώρας του με την Ελλάδα – ενόψει και της επικείμενης επίσκεψής του στην Αθήνα – όσο και για το θέμα των μαχητικών αεροσκαφών Eurofigther, το οποίο σήκωσε αρκετό θόρυβο τις τελευταίες ημέρες.

Αφού μίλησε για το Ισραήλ, τη Χαμάς και τη Γάζα, ο Ερντογάν ρωτήθηκε για την Ελλάδα και τον Κυριάκο Μητσοτάκη. «Μετά τη συνάντησή του μαζί σας, ο Έλληνας πρωθυπουργός προέβη σε δήλωση λέγοντας: “Η συνεργασία με την Τουρκία είναι απαραίτητη”. Θα μεταβείτε στην Ελλάδα τις επόμενες ημέρες. Θα υπάρξουν εκπλήξεις στις κινήσεις σας για την επίλυση των προβλημάτων και τη συνεργασία με την Ελλάδα;» τον ρώτησε ο δημοσιογράφος.

Για να απαντήσει ο Τούρκος πρόεδρος: «Θα μιλήσουμε γι’ αυτά στη διάσκεψη που θα πραγματοποιήσουμε. Ελπίζω ότι τα πράγματα θα εξελιχθούν ακριβώς όπως είπε (ο κ. Μητσοτάκης) και οι σχέσεις μας με την Ελλάδα θα φτάσουν σε ένα καλύτερο σημείο. Η ελπίδα μου είναι ότι θα ξεκινήσουμε μια νέα διαδικασία. Θέλουμε να μειώσουμε τους εχθρούς και να αυξήσουμε τους φίλους, ελπίζω ότι θα κάνουμε αυτό το βήμα. Ως δύο σημαντικές και γειτονικές χώρες της περιοχής, είναι απολύτως φυσιολογικό τα συμφέροντά μας να είναι προς την ίδια κατεύθυνση. Μπορούμε να επιλύσουμε τις διαφωνίες μας σε ορισμένα θέματα δίνοντας προτεραιότητα στο διάλογο. Ως περιφερειακές χώρες, αν αποκλείσουμε από τη διαδικασία τρίτες χώρες, οι οποίες προσεγγίζουν το θέμα με τη λογική του κέρδους και της αγοράς, δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα που δεν μπορούμε να λύσουμε».

Σε ερώτηση για το θέμα των μαχητικών Eurofighter, είπε: «Είδατε τι μας είπε ο Γερμανός δημοσιογράφος για το θέμα αυτό στη διμερή συνέντευξη Τύπου στο Βερολίνο. Ο καγκελάριος δεν εμβάθυνε ποτέ σε αυτό το θέμα. Με άλλα λόγια, δεν σχολίασε αν θα μας δώσει τα Eurofighter ή όχι. Έχουμε ήδη δώσει την απάντησή μας με σαφήνεια. Αν μας δώσουν αυτά τα αεροπλάνα, καλώς, αλλά αν δεν τα δώσουν, τότε δεν υπάρχει κάποια άλλη πόρτα που μπορούμε να χτυπήσουμε; Υπάρχουν πολλές. Θυμάστε έγινε με τα συστήματα αεράμυνας πριν από τους S400; Η Αμερική δεν παρείχε τα συστήματα αεράμυνας που έπρεπε να παρέχει, οπότε αγοράσαμε S400 από τη Ρωσία. Αυτή τη στιγμή έχουμε S400. Ελπίζω ότι θα συνεχίσουμε την πορεία μας πολύ πιο δυνατοί. Είμαστε στο δρόμο μας για να γίνουμε μια χώρα που παράγει και χρησιμοποιεί τα δικά της όπλα. Λαμβάνουμε μέτρα για να καλύψουμε μόνιμα τις ανάγκες μας σε πολεμικά αεροσκάφη», ενώ σε άλλο σημείο επισήμανε πως αυτή τη στιγμή η χώρα του είναι ιδιαίτερα ισχυρή στον τομέα των μη επανδρωμένων αεροσκαφών.

Σχολιάζοντας τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, ο Ερντογάν στράφηκε ξανά εναντίον της Δύσης και της στήριξης που παρέχει στο Ισραήλ, λέγοντας: «Όλος ο δυτικός κόσμος και η σταυροφορική ιμπεριαλιστική δομή είναι μαζί. Δυστυχώς, το είδα κατά την επίσκεψή μου (στη Γερμανία) χθες το βράδυ. Το είδα και στον Πρόεδρο. Στηρίζουν το Ισραήλ, ακριβώς όπως κάνουν με την Ουκρανία. Στέλνουν όπλα, λέγοντας πως το Ισραήλ αμύνεται. Ωστόσο, δεν λένε τίποτα για την αντίσταση της Παλαιστίνης. Το Ισραήλ είναι, ξεκάθαρα, κράτος τρομοκράτης».

Τί είπε για Νετανιάχου

Σε ερώτηση για τον Μπενιαμίν Νετανιάχου, απάντησε πως «πρέπει να φύγει για να σωθούμε. Το 60-70% των ανθρώπων στη χώρα του είναι εναντίον του Νετανιάχου. Επειδή προκαλεί σοβαρό κόστος τόσο στη χώρα του όσο και στον κόσμο. Αυτή τη στιγμή, όλοι τον τροφοδοτούν με όπλα και χρήματα, αλλά αυτή η κατάσταση κάνει τις χώρες που τον υποστηρίζουν να πληρώνουν ένα τίμημα. Υπάρχουν πολλά στοιχεία για να δικαστεί η ισραηλινή κυβέρνηση στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο. Αν μια μουσουλμανική χώρα είχε διαπράξει τα εγκλήματα πολέμου που διέπραξε το Ισραήλ, η διαδικασία θα είχε ξεκινήσει αυτεπάγγελτα. Θα κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε για να τιμωρηθούν αυτά τα εγκλήματα χωρίς προκατάληψη».

Ακόμη, τόνισε πως η Τουρκία θα καταβάλλει προσπάθειες για την αποκατάσταση των καταστραμμένων υποδομών, των νοσοκομείων και των σχολείων στη Γάζα αν επιτευχθεί κατάπαυση του πυρός. Παράλληλα, δήλωσε πως ότι η Τουρκία απευθύνει ένα κάλεσμα για την πραγματοποίηση επιθεωρήσεων πυρηνικών όπλων στο Ισραήλ, ώστε να μην υπάρχουν αμφιβολίες για το ζήτημα αυτό. Για το θέμα των ομήρων, ο Ερντογάν είπε πως ακόμα και «οι οικογένειές τους στράφηκαν σε εμάς, βλέποντας πως η κυβέρνησή τους δεν μπορεί να τους βοηθήσει», αποκαλύποτντας πως οι οικογένειες των Ισραηλινών αιχμαλώτων έστειλαν επιστολή στην τουρκική κυβέρνηση, ζητώντας τη συμβολή της για την απελευθέρωσή τους από τη Χαμάς.

Σημεία προσέγγισης με Σολτς

Παρά την επεισοδιακή συνέντευξη του με τον Γερμανό καγκελάριο, σύμφωνα με πληροφορίες του γερμανικού πρακτορείου ειδήσεων dpa, οι δύο ηγέτες συμφώνησαν στην αποφυγή περαιτέρω κλιμάκωσης, την απελευθέρωση ομήρων της Χαμάς και την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα. Επιπλέον,  σύμφωνα με γερμανικές κυβερνητικές πηγές, τις οποίες επικαλείται το dpa, στο μεταναστευτικό ο Όλαφ Σολτς ζήτησε από τον Ταγίπ Ερντογάν να δεχθεί πίσω στην Τουρκία απορριφθέντες αιτούντες άσυλο. Ταυτόχρονα τέθηκε στο τραπέζι των συζητήσεων η δημιουργία ενός «ανθεκτικού μηχανισμού» καθώς και μιας «κοινής ομάδας εργασίας» που θα δουλέψει στο πεδίο αυτό, με στόχο τη μείωση των μεταναστευτικών ροών και την αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης. Το μεταναστευτικό είχε βρεθεί στο προσκήνιο και κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στις αρχές της εβδομάδας στο Βερολίνο.

Κύκλοι της γερμανικής κυβέρνησης μιλώντας στο dpa κάνουν επίσης λόγο για συμφωνία ως προς την εκπαίδευση ιμάμηδων στη Γερμανία και όχι στη συνέχιση της αποστολής τους από την Τουρκία. Η Γερμανία προσέφερε επίσης στήριξη στην Τουρκία για την αποκατάσταση εκπαιδευτικών ιδρυμάτων στις πληγείσες από τον σεισμό του Φεβρουαρίου περιοχές. Ερντογάν-Σολτς συμφώνησαν μεταξύ άλλων να συνεχίσουν την άσκηση πίεσης στη Μόσχα για τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, ενώ σύμφωνα με το ίδιο ρεπορτάζ ο Όλαφ Σολτς φέρεται να ζήτησε ακόμη την επίσπευση της κοινοβουλευτικής διαδικασίας που εκκρεμεί στην Τουρκία για επικύρωση του αιτήματος της Σουηδίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ. Ταυτόχρονα όμως ο καγκελάριος Σολτς φέρεται επαίνεσε και τις προσπάθειες αποκλιμάκωσης της έντασης μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας, με φόντο την επικείμενη επίσκεψη Ερντογάν στην Αθήνα στις 7 Δεκεμβρίου, ως συνέχεια της πρόσφατης επίσκεψης Μητσοτάκη στο Βερολίνο.

Ο γερμανικός Τύπος για την επίσκεψη

Η επίσκεψη απασχόλησε εκτενώς τον γερμανικό Τύπο. Η Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ) επισημαίνει ότι «υπό την ηγεσία του Ερντογάν η Τουρκία έχει εξελιχθεί στον δυσκολότερο, ίσως, σύμμαχο της Γερμανίας. Οι περίοδοι συνεργασίας εναλλάσσονται με εκείνες της αποξένωσης ή και της ανοιχτής αντιπαράθεσης. Ο ίδιος Ερντογάν που συνάπτει μία συμφωνία για τη μετανάστευση με την ΕΕ, αργότερα στέλνει αιτούντες άσυλο στα ελληνικά σύνορα. Δεν αποδέχεται τις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας, αλλά διαμεσολαβεί στην συμφωνία για τα σιτηρά και στέλνει όπλα στην Ουκρανία».

Η εφημερίδα της Φρανκφούρτης εκτιμά ωστόσο ότι η επιθυμία του Ερντογάν να αγοράσει μαχητικά αεροσκάφη Eurofighter, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μοχλός πίεσης κατά της Άγκυρας. «Το ότι η Τουρκία θέλει τώρα να αγοράσει Eurofighter, είναι μία ενδιαφέρουσα τροπή. Προφανώς αναζητεί διέξοδο, καθώς παραμένουν στάσιμες οι διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ για τα F-16. Αυτό προσφέρει στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση έναν μοχλό πίεσης για παραχωρήσεις σε πολλά ζητήματα, από την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ μέχρι την επιστροφή αιτούντων άσυλο στην Τουρκία. Θα πρέπει όμως να ληφθούν υπόψη και τα ελληνικά συμφέροντα, καθώς επί του παρόντος η Αθήνα δεν είναι δύσκολος σύμμαχος».

Για μία «ντροπιαστική επίσκεψη» κάνει λόγο η ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας Die Zeit: «Στο Βερολίνο ο Τούρκος πρόεδρος εκφράζει αναλυτικά τις απόψεις του για τη Χαμάς. Και ο καγκελάριος Σολτς; Δεν εκφράζει αντιρρήσεις. Αυτό δεν είναι διπλωματία, αυτό είναι δειλία». Στο ίδιος μήκος κύματος η ελβετική Neue Zürcher Zeitung (ΝΖΖ): «Για τον καγκελάριο Όλαφ Σολτς η επίσκεψη του Τούρκου προέδρου ήταν μία δύσκολη δοκιμασία, στην οποία δεν ανταποκρίθηκε με επιτυχία».

Θετική, αντιθέτως, η αποτίμηση της Berliner Morgenpost: «Είδαμε έναν κακόκεφο, ελαφρώς ευέξαπτο πρόεδρο, ο οποίος όμως απέφυγε τις πολύ προκλητικές δηλώσεις. Ο καγκελάριος και οι συνεργάτες του θα πρέπει να αισθάνθηκαν κάποια ανακούφιση (…) Την Παρασκευή και οι δύο ηγέτες έδωσαν την εντύπωση ότι, παρά τις όποιες διαφορές, έχουν τη βούληση να αναζητήσουν λύσεις σε σημαντικά πολιτικά ζητήματα. Κάτι περισσότερο δεν μπορούμε να περιμένουμε αυτή τη στιγμή».

Προέχει λοιπόν ο ρεαλισμός; Η Tagesspiegel του Βερολίνου παρατηρεί: «Λόγω της γεωστρατηγικής της θέσης, η Τουρκία είναι απαραίτητος σύμμαχος για τη Δύση. Η απομόνωση του Ερντογάν θα οδηγούσε σε αδιέξοδο». Και η Rhein-Neckar-Zeitung της Χαϊδελβέργης συμπληρώνει: «Η Ευρώπη θέλει να κρατήσει μακριά τους πρόσφυγες και να εντάξει τη Σουηδία στο ΝΑΤΟ. Ο Ερντογάν θέλει Eurofighter και πολλά χρήματα. Και οι δύο πλευρές είναι πρόθυμες να διαπραγματευθούν, όπως δείχνει η επίσκεψη στο Βερολίνο».

Προς τί όμως ο φόβος για το τι θα πει και αν θα το πει ο Ερντογάν ή οποιοσδήποτε άλλος, διερωτάται η Süddeutsche Zeitung, στο σχόλιό της: «Μία ανοιχτή κοινωνία θα πρέπει να ανέχεται το γεγονός ότι υπάρχουν και διαφορετικές απόψεις, υπάρχουν διαφορετικά κοινωνικά και εθνικά συμφραζόμενα. Κανείς δεν είναι λιγότερο ‘Γερμανός’ επειδή έχει αδυναμία στον Ερντογάν. Ή επειδή κυκλοφορεί στο Βερολίνο με παλαιστινιακή σημαία. Για τα ποινικά αδικήματα υπάρχει η Δικαιοσύνη. Σε αυτό ακριβώς οφείλει να διαφέρει η γερμανική Δημοκρατία από το περιορισμένης εμβέλειας κοσμοείδωλο ενός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν».