Γιατί ξεχωρίζει το βιβλίο του Σταύρου Λυγερού για το Πολυτεχνείο

Το έκανε για δεύτερη φορά τώρα με την ευκαιρία της επετείου των 50 χρόνων από την εξέγερση, καθώς λίγο μετά την κατάρρευση της χούντας είχε γράψει το πρώτο βιβλίο για την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Στο νέο έργο του ο συγγραφέας περιγράφει λεπτομερώς τις προετοιμασίες και την κατάληψη του Πολυτεχνείου από τους φοιτητές, την έντονη αγωνιστική ατμόσφαιρα των πρώτων ημερών, καθώς και την ένταση και τον πόνο που ζήσανε οι εξεγερμένοι μετά την άγρια καταστολή.

Η αφήγηση του Λυγερού είναι έντονη και συγκινητική, καθώς αποκαλύπτει τις προσωπικές του ανησυχίες, τους φόβους του και τη φρίκη απέναντι στην ανεξέλεγκτη βία της αστυνομίας και των ειδικών δυνάμεων του στρατού που ανέλαβαν τη βάρβαρη καταστολή της κατάληψης. Επιπροσθέτως, ο Σταύρος Λυγερός περιγράφει και την επίπτωση που είχε η αγριότατη καταστολή της εξέγερσης στην μετέπειτα προσωπική του ζωή και την πολιτική του πορεία. Προσφέρει έτσι μια πλήρη εικόνα για την αίσθηση της απώλειας και της απογοήτευσης που ακολούθησε τη σφαγή των θαρραλέων φοιτητών.

Η αφήγηση είναι λεπτομερής και ιδιαίτερα επιμελής και προσεκτική στις πολιτικές ισορροπίες τόσο γενικότερα στη χώρα όσο και εντός του αντιδικτατορικού κινήματος. Στην ανάλυσή του, ο συγγραφέας καταγράφει με μεγάλη προσοχή και δημοσιογραφική αποστασιοποίηση την αβεβαιότητα και τη σύγχυση που είχε προκαλέσει στο χώρο των αντιδικτατορικών δημοκρατικών δυνάμεων το δήθεν φιλελεύθερο άνοιγμα της χούντας με την κυβέρνηση Μαρκεζίνη. Και το τελικό του συμπέρασμα είναι πως η πολιτική σημασία της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, ως απάντηση επίσης και στη γελοία κριτική της Δεξιάς πως «το Πολυτεχνείο δεν έριξε τη χούντα», είναι πως η εξέγερση του Πολυτεχνείου εξευτέλισε και διέλυσε το δήθεν φιλελεύθερο άνοιγμα της χούντας.

Με άλλα λόγια, ο Λυγερός αποδεικνύει πως, αυτή η ουσιαστικά αυθόρμητη φοιτητική εξέγερση κατάφερε ό,τι δεν είχαν καταφέρει όλα τα προηγούμενα χρόνια οι αντιδικτατορικές δυνάμεις: να επέμβει δηλαδή πολιτικά και να ανατρέψει τα όποια σχέδια της χούντας. Καμία δημοκρατική δύναμη της εποχής, ούτε ο εξόριστος Καραμανλής, ούτε ο αμήχανος και κοντόφθαλμός τέως βασιλιάς, ούτε τα δύο ΚΚΕ, ούτε το ΠΑΚ του Ανδρέα Παπανδρέου δεν είχαν καταφέρει κάτι τέτοιο.

Όσο για τα δυο ΚΚΕ, ο συγγραφέας επικεντρώνει την προσοχή του σε αυτά, καθώς άργησαν πολύ να καταλάβουν τι ακριβώς συνέβαινε στο Πολυτεχνείο, διότι (οποία έκπληξις!) και επέμεναν στη θεωρία πως μόνον τα «συνδικαλιστικά συνθήματα και αιτήματα» θα κινητοποιούσαν τη λαϊκή μάζα. Αυτό έλεγαν τα θεωρητικά εγχειρίδια του μαρξισμού-λενινισμού και αν η πραγματικότητα έλεγε άλλα, τόσο το χειρότερη γι’ αυτήν!

Ιδιαίτερα το ΚΚΕ κατηγορείται όχι μόνον για το περιβόητο δημοσίευμα της ελεγχόμενης από το ΚΚΕ παράνομης εφημερίδας “Πανσπουδαστική” (που ακόμη προκαλεί εντάσεις), αλλά και για τη συκοφαντική κατηγορία πως δήθεν ήταν χαφιές της ασφάλειας ένας εντιμότατος και γενναίος αγωνιστής του Πολυτεχνείου, τον οποίο δεν ονομάζουμε για να μην συνεισφέρουμε στη συκοφαντία.

Οι πολιτικές συνέπειες

Αυτή η λεπτομερής εξέταση που κάνει ο Λυγερός για τα αίτια και το πλαίσιο, στο οποίο διαδραματίστηκαν τα γεγονότα –προσφέροντας έτσι μια πιο πλήρη κατανόηση του πώς και γιατί συνέβη η εξέγερση– αποτελεί και μια από τις πιο σημαντικές διαφορές σε σχέση με άλλα επίσης σημαντικά βιβλία που μιλούν για το Πολυτεχνείο. Ο Λυγερός συνδυάζει τις δικές του εμπειρίες με αναφορές από αυθεντικές πηγές και με συνεντεύξεις και μαρτυρίες από άλλους πρωταγωνιστές ή φοιτητές που έζησαν την εξέγερση.

Αυτό προσδίδει μια αίσθηση αυθεντικότητας και επαλήθευσης στο βιβλίο. Επιπλέον, το γεγονός πως το βιβλίο εξετάζει τις κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες της εξέγερσης, καθώς και τον αντίκτυπό της στην πορεία της ελληνικής ιστορίας είναι μια προοπτική που δίνει μια ευρύτερη εικόνα της σημασίας και της επιρροής του Πολυτεχνείου στην κοινωνία και την πολιτική της χώρας.

Συνολικά, το βιβλίο του Σταύρου Λυγερού ξεχωρίζει για την πληρέστερη, αναλυτική και πολυδιάστατη προσέγγισή του στην εξέγερση του Πολυτεχνείου και τις επιπτώσεις της στην ελληνική κοινωνία. Το βιβλίο είναι γραμμένο με ποιητικό τρόπο και εξερευνά τα εσωτερικά συναισθήματα και σκέψεις του Λυγερού. Ο συγγραφέας καταφέρνει να μας μεταφέρει στο πνεύμα της εποχής και να μας καθοδηγήσει μέσα από τον πόνο των φοιτητών. Γενικά, το “Η εξέγερση του Πολυτεχνείου – Μια ξεχασμένη κατάθεση” του Σταύρου Λυγερού είναι ένα συγκινητικό και σημαντικό βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί από όλους όσους ενδιαφέρονται για την ιστορία και την κοινωνία της εποχής.