Έχει κόστος η ανυπαρξία πνευματικής ηγεσίας…

Οι πρώτοι ρέπουν προς την Αριστερά ή την εθνικολαϊκιστική Δεξιά, οι δεύτεροι και οι τρίτοι προς την Κεντροδεξιά ή την Κεντροαριστερά και οι τελευταίοι προς την Ακροδεξιά, που έχει σαρωτική παρουσία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.  Παρουσία υπονομευτική της δημοκρατίας, με στόχο να περάσει τη φασιστική προπαγάνδα της (που φτάνει στο βαθμό να δικαιολογεί και τις μαζικές θηριωδίες των Γερμανών Ναζί επιρρίπτοντας τις ευθύνες στους… αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης οι οποίοι τους έστηναν παγίδες θανάτου, προκαλώντας αντίποινα σε βάρος του άμαχου πληθυσμού στα χωριά και τις πόλεις μας…).

Ανατριχιάζω βαθιά, όταν τα ακούω αυτά, και αφήνω να με κατακλύσει ένα ζεστό κύμα θυμού που δύσκολα συγκρατώ κρυμμένο πίσω απ’ το όνομα της μυθιστορηματικής ηρωίδας μου, από το φόβο μήπως τους τρομάξει η αποστομωτική ορμή μου κι αρχίσουν να με αντιμετωπίζουν ”κουμπωμένοι”…

Η μεταβολή της ορμής σε παρόρμηση είναι έτοιμη να αποδώσει ευθύνες. Ευθύνες στον αστικό κόσμο, κυρίως, ο οποίος — ενώ αντιστάθηκε στον Άξονα και τις ηγεσίες του ΚΚΕ που σήκωσαν όπλα κατά του Εθνικού Στρατού το ’44 αμαυρώνοντας την προσφορά του ΕΑΜ ως βασικού κορμού Αντίστασης του λαού μας στον φασισμό και την γερμανική Κατοχή — δεν φρόντισε να οδηγήσει στη δικαιοσύνη τους δωσίλογους και μαυραγορίτες εκείνης της εποχής, με αποτέλεσμα οι απόγονοί τους σήμερα να ”κελαϊδάνε” ζητώντας τα ρέστα ως… ”γνήσιοι πατριώτες”…

Θύματα προπαγανδιστών… 

Για γέλια και για κλάματα η όλη κατάσταση, αλλά ψάχνω να βρω ψήγματα δικαιολογίας για τους ατυχείς απογόνους που κάνουν τα ξινά γλυκά επιλέγοντας την επίθεση από την άμυνα σε κάθε ιστορική υπενθύμισή μου. Σκέφτομαι ότι ίσως κάποιοι κομματάρχες και επαγγελματίες προπαγανδιστές από το στενό ή το ευρύτερο περιβάλλον τους ευθύνονται για την μεταπήδησή τους σε νεαρή ηλικία στον φασιστικό εθνικισμό-νεοναζισμό.

Εκμεταλλεύτηκαν προφανώς, τη ζωηράδα, την πλημμελή γνώση της ιστορίας και την ευπιστία τους, και τους έσπρωξαν να ”σφάξουν” και να ”σφαχτούν” στα Μέσα, να φαγωθούν με τους πολιτικούς αντιπάλους τους (τους αριστερούς του εθνομηδενισμού ή της ουδετεροπατρίας), χωρίς να μπορούν να αποφύγουν παράπλευρες απώλειες, με αποδέκτες τους κήρυκες συμφιλίωσης και αποτροπής νέου εθνικού διχασμού στην Ελλάδα.

Ο ”Ιαβέρης” μέσα μου ψάχνει να βρει δικαιολογίες για τον κατηφορικό δρόμο πολλών, που επιβεβαιώνει ότι οι μεταπολεμικές γενιές (ειδικά οι σύγχρονες) δεν έχουν τις αγωνιστικές αντοχές εκείνων που ανατράφηκαν στο καμίνι του πολέμου και των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων. Έτσι πέφτουν εύκολα θύματα πολιτικών προπαγανδιστών της μιας ή της άλλης πλευράς, που εκμεταλλεύονται δύο δυσμενείς πραγματικότητες, προϊόντα της πολύπλευρης κρίσης που μας μαστίζει από χρόνια: την απουσία ιστορικής γνώσης σε μεγάλες μάζες του πληθυσμού (με αντικατάστασή της συχνά απ’ την παρα-ιστορία, θεραπαινίδα των πάσης φύσεως κομματικών προπαγανδιστών) και την πνευματική μιζέρια της Ελλάδας.

Μιζέρια που μας κάνει να αναρωτιόμαστε για το πού είναι κρυμμένες οι πνευματικές δυνάμεις αυτού του τόπου. Και δεν αναφέρομαι στα ”ξόανα” τους (κακέκτυπα του δυτικού πολιτισμού), που κυνηγούν την εμπορικότητα δια των Μέσων και μετατρέπονται σε βολικά γρανάζια του ενός ή του άλλου συστήματος, προκειμένου να αποκτήσουν δημοσιότητα και κερδοφορία.

Ανυπαρξία πνευματικής ηγεσίας

Πού είναι οι Έλληνες διανοούμενοι; Οι διανοούμενοι που λείπουν τα πολλά τελευταία χρόνια απ’ την πνευματική ζωή της Ελλάδας και διαψεύδουν όσους ελπίζουν στην επιστροφή τους, για να εκπληρώσουν το χρέος τους, όπως το σκιαγραφεί με λιτές γραμμές ο Μάριος Πλωρίτης: «Κατέχοντας τη Γνώση, μπορεί και πρέπει να καταπολεμήσει την άγνοια και την αμάθεια. Κατέχοντας την Αλήθεια, μπορεί και πρέπει να εξοβελίσει το ψέμα και την απάτη. Κατέχοντας την ομορφιά, μπορεί και πρέπει ν’ αντισταθεί στην κακότητα, την αδικία, τη βία, το μίσος, τη χυδαιότητα»…

Φευ! Όλα αυτά τα κακά είναι δύσκολο να αντιμετωπιστούν στην εποχή μας σε πολιτικό επίπεδο, όταν λείπει η πνευματική ηγεσία ποιότητας. Και να φανταστεί κανείς ότι ο Γιώργος Θεοτοκάς (ένας από τους κορυφαίους διανοητές της Γενιάς του ’30) χαρακτήριζε ”φτωχή” και ”στείρα” την Ελλάδα της εποχής του… Εποχή που ανέδειξε τους Σεφέρη, Ελύτη, Γκάτσο, Εγγονόπουλο, Ρίτσο, Βρεττάκο, Καββαδία, Μυριβήλη, Καραγάτση, Τερζάκη και άλλους σπουδαίους εκπροσώπους των Γραμμάτων (Καραντώνη: Κριτική) και των Τεχνών: Φώτο Πολίτη (Νεοελληνικό Θέατρο), Θεόφιλο (Ζωγραφική), Πικιώνη (Αρχιτεκτονική) και Σκαλκώτα (Μουσική)…

Κάθε εποχή, αναμφίβολα, έχει τα δικά της προτάγματα και βάσει αυτών διαμορφώνονται οι ανάλογες απαιτήσεις στο επίπεδο της πνευματικής μας ζωής. Η Ελλάδα του 19ου- 20ου αιώνα, για παράδειγμα, επιχειρούσε να συνταιριάξει την Ορθοδοξία με την ελληνική παράδοση, την ανάμνηση του αρχαίου Ελληνισμού και τα μηνύματα της δυτικής Αναγέννησης και της Γαλλικής Επανάστασης, ώστε να οπλιστούν οι Έλληνες για τους εθνικοαπελευθερωτικούς τους αγώνες .

Η Ελλάδα του 20ου αιώνα ζητούσε να γίνει αξιοπρόσεκτη όχι μόνο για το μεγαλειώδες παρελθόν, αλλά και για το εξελικτικό παρόν της σε επίπεδο δημιουργικής πνοής, πνευματικών και εθνικών διακρίσεων, ιδεών και αξιών. Ζητούσε να προσθέσει νέους χυμούς ζωής στον παλιό κορμό της που είχε επιβαρυνθεί, σχεδόν γονατίσει, μετά την Μικρασιατική Καταστροφή. Βρήκε τη δύναμη, το κουράγιο να αναστηλώσει τα ερείπιά της, για να φτάσει στο μεγαλειώδες ”ΟΧΙ” του Έπους του ’40 και της Εθνικής Αντίστασης (’41-’44) απέναντι στους επιβουλείς της.

Η Γενιά του ’30

Από εκεί κι ύστερα πήραν τα σκήπτρα στα Γράμματα και τις Τέχνες οι επίγονοι της Γενιάς του ’30, που έβαλαν τον δικό τους βαρύ οπλισμό πολυεπίπεδα σε μια προσπάθεια να καλύψουν τις ανασφάλειες που γέννησαν ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και η πυρηνική απειλή, να αναβαπτισθούν στα δημοτικά κειμήλια της ελληνικής παράδοσης, να διευρύνουν την ελεύθερη σκέψη του Θεοτοκά, να πλατύνουν τους ορίζοντες της πνευματικής ανάπτυξης, του νου και της καρδιάς τους διαμορφώνοντας έναν νέο νεοελληνικό χαρακτήρα.

Έναν νεοελληνικό χαρακτήρα που γύρευε να αναστοχαστεί για την αποξένωση των ανθρώπων και να ανακαλύψει τις φυσικές κλίσεις του μέσα απ’ τα λάθη του, κάποια από τα οποία (πολιτικά και εθνικά) του άφησαν λαβωματιές ανεπούλωτες μέχρι τώρα (βλ. επταετή δικτατορία και τουρκική εισβολή στην Κύπρο το ’74).

Στον αναστοχασμό για την ανθρώπινη αποξένωση προστέθηκε, εντωμεταξύ — στην πρώτη εικοσαετία και βάλε του 21ου αι. — το πρόβλημα περιδίνησης της κλιματικής αλλαγής λόγω φυσικών καταστροφών και εκείνο το υπάρχον κενό της πνευματικής ηγεσίας που βάθαινε περαιτέρω λόγω απουσίας ανθρώπων της διανόησης με ηθικό εκτόπισμα και πνευματικό κύρος.

Παρά τις επίμονες προσπάθειες ωστόσο για κάλυψη του κενού, η αναζήτηση των πνευματικών ανθρώπων δεν αποδίδει καρπούς μέχρι τώρα. Ίσως γιατί δεν υπάρχουν ιδέες να τις υπηρετήσουν ή οι κατάλληλοι άνθρωποι για να επιβληθούν ηθικά και πνευματικά. Πλεονάζουν, ως φαίνεται, οι… πάσχοντες, είτε από συντριπτική ανία είτε από ματαιοδοξία και ιδιοτέλεια τεχνίτες του λόγου, οι οποίοι — ως μικροβιοφορείς του καλλιτεχνικού ναρκισσισμού — έχουν μετατραπεί, δυστυχώς, σε φωνασκούντες και θορυβοποιούς των Μέσων για χάρη της δημόσιας προβολής τους…