Τί σηματοδοτούν οι επιθέσεις του Ιράν στο Πακιστάν

Τελευταία εξέλιξη της έντασης στις σχέσεις των δύο χωρών, είναι ο θάνατος ενός μέλους των Ιρανών Φρουρών της Επανάστασης από πυρά ενόπλων, στην επαρχία Σιστάν-Μπαλουχιστάν που συνορεύει με το Πακιστάν και το Αφγανιστάν, όπως μετέδωσε το επίσημο ειδησεογραφικό πρακτορείο IRNA. Προηγήθηκε η έντονη αντιπαράθεση Τεχεράνης-Ισλαμαμπάντ μετά τους ιρανικούς βομβαρδισμούς εντός της πακιστανικής επικράτειας, από τους οποίους (σύμφωνα με την πακιστανική κυβέρνηση) σκοτώθηκαν δύο παιδιά και τραυματίστηκαν δεκάδες άμαχοι. Το Ιράν ανακοίνωσε πως έπληξε με drones και πυραύλους ακριβείας στόχους της εξτρεμιστικής οργάνωσης Jaish al-Adl στο Μπαλουχιστάν.

Είχε προηγηθεί η επίθεση της οργάνωσης στις 15 Δεκεμβρίου εναντίον αστυνομικού σταθμού στην πόλη Ρασκ, όπου έχασαν την ζωή τους 11 Ιρανοί αστυνομικοί. Μετά την επίθεση, οι δράστες κατέφυγαν αμέσως στην πακιστανική επικράτεια. Όμως, δεν αποκλείεται το Ιράν να θεωρεί πιθανή και την εμπλοκή της εν λόγω τζιχαντιστικής οργάνωσης στο αιματηρό τρομοκρατικό χτύπημα στο μνημόσυνο του στρατηγού Σολεϊμανί. Χτύπημα, όπου την ευθύνη ανάλαβε το ISIS, το οποίο έχει ισχυρά ερείσματα στο εσωτερικό του Πακιστάν, ένα πραγματικό μωσαϊκό σουνιτικών-τζιχαντιστικών οργανώσεων, που αδυνατεί να ελέγξει το ίδιο το Ισλαμαμπάντ. To Ιράν είχε αποδώσει στην Jaish al-Adl την επίθεση αυτοκτονίας του 2019 σε παρέλαση των Φρουρών της Επανάστασης που είχε σκοτώσει 27 μέλη τους, μιλώντας ευθέως για εμπλοκή Πακιστανών από το Μπαλουχιστάν.

Το σιιτικό Ιράν παγίως κατηγορεί το Πακιστάν (αλλά και την Σαουδική Αραβία) ότι υποκινούν την τρομοκρατία στο εσωτερικό του, μέσω της σουνιτικής μειονότητας του. Όμως, σήμερα βρισκόμαστε ενώπιον της πιο σοβαρής κρίσης στις σχέσεις Ιράν-Πακιστάν, εδώ και δεκαετίες. Ουδέποτε η Τεχεράνη είχε αντιδράσει με ένοπλα πλήγματα στο εσωτερικό του Πακιστάν κατά θεωρούμενων τρομοκρατικών στόχων, ακριβώς στην λογική των αντίστοιχων πληγμάτων που πραγματοποιούσαν οι Αμερικανοί με drones στο Πακιστάν, επίσης κατά θεωρούμενων στόχων τρομοκρατών (με πολλά θύματα στις τάξεις των αμάχων).

Επιπλέον η ιρανική επίθεση εκδηλώθηκε σε μία περίοδο καλών σχέσεων μεταξύ Πακιστάν και Ιράν, εξ’ ού και ο αιφνιδιασμός του Ισλαμαμπάντ που επεσήμανε πως «είναι ακόμη πιο ανησυχητικό το γεγονός ότι αυτή η παράνομη πράξη έλαβε χώρα, παρά την ύπαρξη πολλών διαύλων επικοινωνίας μεταξύ του Πακιστάν και του Ιράν». Να σημειωθεί πως ο απερχόμενος πρωθυπουργός του Πακιστάν Ιμράν Χαν είχε αρνηθεί να συνδράμει τον συνασπισμό που είχε συγκροτήσει η Σαουδική Αραβία κατά των Χούτι στην Υεμένη, γεγονός που είχε κάνει τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα να μιλήσουν για «πισώπλατη μαχαιριά» από το Ισλαμαμπάντ!

Ο Χαν είχε αποπειραθεί να μεσολαβήσει για την εξομάλυνση των σχέσεων Ιράν και Σαουδικής Αραβίας, την περίοδο που ο πρίγκηπας διάδοχος Σαλμάν μετείχε στην στρατηγική “μέγιστης πίεσης” εις βάρος της Τεχεράνης, από κοινού με την κυβέρνηση Τραμπ και το Ισραήλ. Η επεισοδιακή καθαίρεση του δημοφιλούς Χαν και η μετέπειτα φυλάκιση του για διαφθορά έχει προκαλέσει πρωτοφανή πόλωση στο Πακιστάν, ένας λόγος που λειτουργεί αποτρεπτικά για περαιτέρω κλιμάκωση της σύγκρουσης με το Ιράν. Στην ανακοίνωση του το Πακιστάν μιλά για «μονομερείς ενέργειες που δεν συμμορφώνονται προς τις σχέσεις καλής γειτονίας και θα μπορούσαν να κλονίσουν τη διμερή εμπιστοσύνη», ένα ύφος που αφήνει περιθώρια για διπλωματική εκτόνωση. Εξάλλου, ούτε οι διάδοχοι του Χαν επεδίωξαν διάρρηξη των σχέσεων με το Ιράν: Οι δύο χώρες μετέχουν στον ευρασιατικό συνασπισμό Οργανισμό Συνεργασίας της Σανγκάης, από κοινού με Ρωσία και Κίνα και ασιατικές χώρες της πρώην ΕΣΣΔ.

Πακιστάν και τρομοκρατία

Στο Ιράν το Πολιτικό Ισλάμ επιβλήθηκε συνέπεια μιας επανάστασης το 1979, στο Πακιστάν συνέπεια ενός πραξικοπήματος του  στρατηγού Ζία Ουλ Χακ, που πραγματοποιήθηκε σχεδόν την ίδια περίοδο. Το Ιράν, υπό τον Χομεϊνί, μετατράπηκε σε σφοδρό πολέμιο των ΗΠΑ και του Ισραήλ (αλλά και της ΕΣΣΔ) το δε Πακιστάν υπό τον Ζία στον πιστό “χωροφύλακα” των ΗΠΑ στην περιοχή, τερματίζοντας τα ανοίγματα του προκατόχου του Μπούτο στην Σοβιετική Ένωση. Αν και το Πακιστάν, από τον Ζία και μετά, στήριξε ένα τρομοκρατικό σύμπλεγμα (το οποίο ευθύνεται για πολύ περισσότερες τρομοκρατικές επιθέσεις, από τον σιιτικό “άξονα αντίστασης” που υποστηρίζει από το 1979 το Ιράν) παρέμεινε στενός σύμμαχος των ΗΠΑ, παρά τις επιμέρους εντάσεις στις σχέσεις των δύο χωρών, ειδικά μετά την αμερικανική εισβολή και κατοχή του Αφγανιστάν.

Να σημειωθεί πως οι Ταλιμπάν υποστηρίχθηκαν εξαρχής από τις διαβόητες πακιστανικές υπηρεσίες ISI και στην λογική της ανάσχεσης της ιρανικής επιρροής στο Αφγανιστάν (η Τεχεράνη στήριζε τον σιίτη μουτζαχεντίν Ισμαήλ Χαν). Οι Ταλιμπάν ευθύνονται για αιματηρές επιθέσεις εις βάρος της σιιτικής μειονότητας στο Αφγανιστάν, αν και μετά την επιστροφή τους στην εξουσία έτειναν χείρα φιλίας στους σιίτες (τους οποίους πλέον πλήττει το αφγανικό παρακλάδι του ISIS που πολεμά και τους Ταλιμπάν).

Πάντως, όπως το τρομοκρατικό χτύπημα του ISIS στο Ιράν, αποπειράθηκε να διαρρήξει την ενότητα σουνιτών και σιιτών που επέφερε ο πόλεμος στην Γάζα, το σιιτικό Ιράν διακινδυνεύει την διάρρηξη των σχέσεων του με το σουνιτικό Πακιστάν, την περίοδο που το πρώτο έχει εξομαλύνει τις σχέσεις του με την επίσης σουνιτική Σαουδική Αραβία. Την ίδια στιγμή, είναι το Ιράν που εμφανίζεται ως υπερασπιστής των Παλαιστινίων και όχι τα αραβικά κράτη (να σημειωθεί πως η Χαμάς είναι σουνίτες)  υπό τον “Άξονα Αντίστασης” που έχει συγκροτήσει στην Μέση Ανατολή: Τις σιιτικές πολιτοφυλακές στο Ιράκ, τους Χούτι στην Υεμένη και την Χεζμπολάχ στον Λίβανο, που κλιμακώνουν την δράση τους, πάντα όμως στην λογική ενός “πολέμου φθοράς”, σαν αυτόν που είχε ακολουθήσει μετά την εκτέλεση του Σολεϊμανί από την κυβέρνηση Τραμπ. Μέσω αυτού του πολέμου, αλλά και των αιφνίδιων πληγμάτων του στο Πακιστάν, το Ιράν υπενθυμίζει τις πολεμικές δυνατότητες του, τις οποίες θα κάνουν λάθος αν υποτιμήσουν οι πολέμιοι του.