Το πλάνο της ΕΕ για την Ερυθρά και τις “Ασπίδες” έναντι των Χούθι – Αναλυτικά οι κατευθύνσεις

Σύμφωνα με το Συμβούλιο της ΕΕ, θα ληφθεί νεότερη απόφαση για την οριστικοποίηση της έναρξης της επιχείρησης, ενώ εκκρεμεί η έγκριση από το γερμανικό κοινοβούλιο της αποστολής της γερμανικής φρεγάτας. Αυτή έχει ήδη αποπλεύσει για Ερυθρά, αλλά αν το κοινοβούλιο στις 23 Φεβρουαρίου καταψηφίσει, η φρεγάτα θα επιστρέψει στη Γερμανία. Θα συμμετέχουν κατά συνέπεια με φρεγάτες Ελλάδα, Ιταλία, Γαλλία και, κατά πάσα πιθανότητα, Γερμανία.

Επιχειρησιακός διοικητής είναι γνωστό από χθες ότι ορίσθηκε ο αρχιπλοίαρχος Βασίλειος Γρυπάρης και το χερσαίο επιχειρησιακό στρατηγείο της επιχείρησης «Ασπίδες» θα βρίσκεται στη Λάρισα. Η ονομασία της επιχείρησης είναι «EUNAVFOR ASPIDES», με τον Ύπατο Εκπρόσωπο της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ, να έχει επισημάνει ότι η λέξη «Ασπίδες» προέρχεται από τα αρχαία ελληνικά, προφανώς αγνοώντας ότι η ίδια λέξη συνεχίζει να επιβιώνει και στα νέα ελληνικά ή ίσως στην προσπάθειά του να δώσει αίγλη αρχαιότητας.

Η περιοχή των επιχειρήσεων περιλαμβάνει τα στενά Μπααμ Αλ-Μαντάμπ και τα στενά του Ορμούζ, καθώς και διεθνή ύδατα στην Ερυθρά Θάλασσα, στον Κόλπο του Άντεν, στην Αραβική Θάλασσα, στον Κόλπο του Ομάν και στον Περσικό Κόλπο.

Ο στρατηγικός στόχος της ευρωπαϊκής επιχείρησης είναι να εξασφαλίσει την ναυτική παρουσία της Ένωσης στην περιοχή δράσης, «με στόχο τη διασφάλιση της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας για τα πλοία».

Αναφέρεται ότι «ο στόχος της επιχείρησης είναι η συνοδεία σκαφών στην περιοχή της επιχείρησης, η προστασία τους από επιθέσεις, με πλήρη σεβασμό του διεθνούς δικαίου, συμπεριλαμβανομένων των αρχών της αναγκαιότητας και και αναλογικότητας.

Πιο αναλυτικά, στο κείμενο αναφέρεται ότι το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης «υιοθέτησε την απόφαση 2624 (2022), καταδικάζοντας με τον πιο έντονο τρόπο τον αυξανόμενο αριθμό περιστατικών στα ανοικτά των ακτών της Υεμένης, συμπεριλαμβανομένων των επιθέσεων σε πολιτικά και εμπορικά πλοία καθώς και αυθαίρετες ή παράνομες κατασχέσεις και κράτηση εμπορικών σκαφών, η οποία ενέχει σημαντικό κίνδυνο για τη θαλάσσια ασφάλεια των πλοίων στον Κόλπο του Άντεν και στην Ερυθρά Θάλασσα κατά μήκος των ακτών της Υεμένης.

»Στις 12 Δεκεμβρίου 2022, το Συμβούλιο ενέκρινε συμπεράσματα που επιβεβαιώνουν ότι η εμπλοκή της ΕΕ με την Υεμένη συνδέεται με βασικά συμφέροντα και αξίες της Ένωσης, μεταξύ των οποίων η υποστήριξη της ειρήνης και μιας διεθνούς τάξης βασισμένης σε κανόνες, καθώς και με την ανθρωπιστική επιταγή για την υποστήριξη του λαού της Υεμένης, την μεγάλη σημασία της Υεμένης στις βασικές θαλάσσιες οδούς εφοδιασμού ενέργειας και άλλων εμπορευμάτων.

»Στόχος είναι να εξασφαλιστεί η ασφάλεια και η σταθερότητα της περιοχής του Κόλπου, καθώς και της Ερυθράς Θάλασσας και του Κέρατος της Αφρικής. Επίσης να αποτραπεί η περαιτέρω επικράτηση τρομοκρατικών οργανώσεων. Επιπλέον, η θαλάσσια ασφάλεια έχει ισχυρό αντίκτυπο στο διεθνές θαλάσσιο εμπόριο και η Ένωση είναι έτοιμη να εντείνει τις προσπάθειές της για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και την προώθηση της ασφάλειας της ναυσιπλοΐας στην ευρύτερη περιοχή του Κόλπου και στην Ερυθρά Θάλασσα.

»Από τον Οκτώβριο του 2023, πολυάριθμες επιθέσεις των Χούθι έχουν ως στόχο πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα, στον Κόλπο του Άντεν, στην Αραβική Θάλασσα και στον Κόλπο του Ομάν. Τέτοιες επιθέσεις θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή των ναυτικών και παραβιάζουν την ελευθερία της ναυσιπλοϊας, έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην εμπορική ναυτιλία και στις οικονομίες πολλών χωρών της Ένωσης και της περιοχής.

»Στις 10 Ιανουαρίου 2024,  εγκρίθηκε το ψήφισμα 2722 (2024), που καταδικάζει με τον πιο έντονο τρόπο τις επιθέσεις των Χούθι σε πλοία και απαιτήθηκε οι Χουθι να σταματήσουν αμέσως όλες αυτές τις επιθέσεις σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, καθώς πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το δικαίωμα των κρατών μελών να υπερασπίζονται τα σκάφη τους από επιθέσεις

»Στις 29 Ιανουαρίου το Συμβούλιο ενέκρινε ένα γενικό σχεδιασμό για τη διαχείριση της συγκεκριμένης κρίσης στο πλαίσιο μιας στρατιωτικής επιχείρησης για τη διασφάλιση της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας. Αυτή η επιχείρηση θα πρέπει να συμβάλλει στη ασφάλεια της ναυσιπλοΐας σε μια περιοχή που περιλαμβάνει την Ερυθρά Θάλασσα, την Αραβική Θάλασσα και τον Περσικό Κόλπο. Ο στρατηγικός στόχος της επιχείρησης θα πρέπει να είναι η εξασφάλιση ναυτικής παρουσίας της Ένωσης στην περιοχή όπου σημειώνονται επιθέσεις, σε στενή συνεργασία με άλλους φορείς που έχουν τους ίδιους στόχους.

»Για το σκοπό αυτό, η επιχείρηση θα πρέπει να συνοδεύει σκάφη, να τα ενημερώνει για την κατάσταση που επικρατεί και να τα προστατεύει από επιθέσεις. Θα πρέπει ο χαρακτήρας της επιχείρησης να παραμείνει αμυντικός.

»Οι δυνάμεις που αναπτύσσονται για την επιχείρηση θα πρέπει να ενεργούν σύμφωνα με το ισχύον διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένου του εθιμικού διεθνούς δικαίου, αλλά και της αυτοάμυνας όπου πληρούνται οι προϋποθέσεις, για να αμυνθούν έναντι επικείμενης ή συνεχιζόμενης επίθεσης σε δικά τους σκάφη ή σε σκάφη τρίτων.

»Οι λεπτομέρειες και οι προϋποθέσεις για τα παραπάνω θα αναφέρονται στο Επιχειρησιακό Σχέδιο, συμπεριλαμβανομένων των Κανόνων Εμπλοκής, που θα εγκριθεί από το Συμβούλιο.

» Η Επιτροπή Πολιτικής και Ασφάλειας θα πρέπει να ασκεί, υπό την ευθύνη του Συμβουλίου και του Ύπατου Εκπροσώπου για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, πολιτικό έλεγχο της επιχείρησης, να της παρέχει στρατηγική κατεύθυνση και να λαμβάνει τις σχετικές αποφάσεις σύμφωνα με την τρίτη παράγραφο του άρθρου 38 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση

»Προβλέπεται στενή συνεργασία με παρόχους ασφαλείας στη ναυσιπλοΐα και ανταλλαγή πληροφοριών σε βάση αμοιβαιότητας, όπως με την υπό την ηγεσία των ΗΠΑ επιχείρηση “Prosperity Guardian”

»Ως διοικητής ορίζεται ο Βασίλειος Γρυπάρης και ως επιχειρησιακό αρχηγείο το Αρχηγείο της Λάρισας στην Ελλάδα.

»Τον πολιτικό έλεγχο και τη στρατηγική ασκεί το Συμβούλιο και ο Ύπατος Εκπρόσωπος για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, καθώς και η Επιτροπή Πολιτικής και Ασφάλειας. Το Συμβούλιο εξουσιοδοτεί την Επιτροπή Πολιτικής και Ασφάλειας να λάβει τις σχετικές αποφάσεις. Η εξουσιοδότηση αυτή περιλαμβάνει τις εξουσίες τροποποίησης των εγγράφων σχεδιασμού, συμπεριλαμβανομένων του επιχειρησιακού σχεδίου, της ιεραρχίας της διοίκησης και των κανόνων εμπλοκής.

»Η λήψη αποφάσεων παραμένει στο Συμβούλιο και η Επιτροπή πρέπει να ενημερώνεται τακτικά για τις επιχειρήσεις, ο δε πρόεδρος της Στρατιωτικής Επιτροπής της ΕΕ (EUMC) πρέπει να υποβάλλει, σε τακτά χρονικά διαστήματα, έκθεση ανωτέρω Επιτροπή. Η Επιτροπή μπορεί να καλεί τον Διοικητή Επιχειρήσεων της ΕΕ ή τον Διοικητή Δυνάμεων της ΕΕ στις συνεδριάσεις της, ανάλογα με την περίπτωση.

»Ο Διοικητής Επιχειρήσεων της ΕΕ πρέπει να υποβάλλει στην Επιτροπή εκθέσεις για τις επιχειρήσεις ανά δίμηνο. Η Επιτροπή με τη σειρά της πρέπει να υποβάλλει επίσης εκθέσεις στο Συμβούλιο σε τακτά χρονικά διαστήματα. Ο Διοικητής Επιχειρήσεων της ΕΕ αναφέρεται, σε τακτά χρονικά διαστήματα στην Στρατιωτική Επιτροπή της ΕΕ (EUMC). Ο πρόεδρος του EUMC ενεργεί ως το κύριο σημείο επαφής του Διοικητή Επιχειρήσεων της ΕΕ.

»Η επιχείρηση EUNAVFOR ASPIDES θα συνεργάζεται με την Επιχείρηση Prosperity Guardian και με κράτη πρόθυμα να συμβάλουν στη θαλάσσια ασφάλεια στην περιοχή επιχειρήσεών της.

»Τρίτα κράτη μπορούν να κληθούν να συμμετάσχουν στο EUNAVFOR ASPIDES. Οι λεπτομερείς ρυθμίσεις για τη συμμετοχή τρίτων κρατών αποτελούν αντικείμενο συμφωνιών που συνάπτονται σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ και την Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

»Το κόστος για τις κοινές δαπάνες της EUNAVFOR ASPIDES ανέρχεται σε 8.000.000 ευρώ».