Χωρίς ελληνοκεντρική στρατηγική ανάπτυξης δεν αλλάζει το παραγωγικό μοντέλο

Μια Ξένη Άμεση Επένδυση προκύπτει όταν αλλοδαπός επενδυτής (φυσικό ή νομικό πρόσωπο) επενδύει στο επιχειρηματικό περιβάλλον της χώρας φιλοξενίας δημιουργώντας «εκ βάθρων» μια επιχείρηση (Greenfield) ή αποκτώντας ποσοστό (10%, τουλάχιστον) αν όχι το σύνολο υφιστάμενης (πχ. η πρόσφατη εξαγορά της BETA CAE Systems με έδρα στη Θεσσαλονίκη, από την Cadence Design Systems των ΗΠΑ), ή αγοράζοντας διάφορα περιουσιακά στοιχεία (τίτλους, κτήρια, οικόπεδα, αγροτικές εκτάσεις κλπ.) με κεφάλαια των οποίων η προέλευση δεν ενδιαφέρει, συνήθως.

Πώς οι ΞΑΕ μπορούν να αλλάξουν το παραγωγικό μας μοντέλο;

Όταν ο επενδυτής αυτός αποκτά επιχειρήσεις ή άλλα περιουσιακά στοιχεία αντλώντας κεφάλαια από το χρηματοπιστωτικό σύστημα της χώρας-ξενιστή στερώντας τα από τις δικές της επιχειρήσεις, αποτελεί Αποικιοκρατική Ξένη Επένδυση από την οποία ωφελείται μόνο ο αποικιοκράτης. Είδος το οποίο παρεπιδημεί στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια επιδεινώνοντας τις συνθήκες διαβίωσής μας καθώς μαζί με τις επενδύσεις τύπου real estate για τη χορήγηση βίζας ή την εκποίηση κρατικής ιδιοκτησίας περιουσιακών στοιχείων για την «αποπληρωμή» των έξωθεν επιβεβλημένων χρεών, όχι μόνο δεν συμβάλλουν στην αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της αλλά, τουναντίον, στην πλήρη της υποδούλωση.

Σημαντικό ρόλο στη λήψη απόφασης πραγματοποίησης των ΞΑΕ διαδραματίζει η αξιοπιστία της χώρας που τις επιδιώκει (πχ. πολιτική σταθερότητα, προστασία δικαιωμάτων και ασφάλεια των συναλλαγών, έγκλημα και διαφθορά κλπ.), η γεωστρατηγική της θέση (πχ. πύλη εισόδου σε μια μεγάλη αγορά), η ύπαρξη ανθρώπινου δυναμικού υψηλών προσόντων και οι διευκολύνσεις προς τον επενδυτή (επιχορηγήσεις, φοροαπαλλαγές, εξαγωγή κερδών κλπ.).

Η χώρα μας καλύπτει αρκετά εξ αυτών για να προτιμάται από τους ξένους επενδυτές αρκεί αυτοί να μη θίγουν κατεστημένα συμφέροντα –οικονομικά, γεωπολιτικά, ή τη «σωστή πλευρά της ιστορίας»- τα οποία «στειρώνουν» το επιχειρηματικό περιβάλλον αίροντας το σημαντικότερο πλεονέκτημά τους το οποίο θεωρώ πως είναι η μεταφορά τεχνολογίας (τεχνογνωσία, νέες μορφές οργάνωσης/διοίκησης, εξοπλισμός κλπ.). Μεταφορά που αφορά σε ό,τι διαχέεται και επηρεάζει άμεσα την αγορά, ή αυτό που μένει μετά την αποχώρηση του επενδυτή και το οποίο αποτυπώνεται υπό μορφή τεχνογνωσίας και δεξιοτήτων στο εγχώριο ανθρώπινο δυναμικό που απασχολήθηκε στην επιχείρησή του, αλλά και στις εγχώριες επιχειρήσεις (νέο-ιδρυθείσες και υφιστάμενες) με δυνατότητα να καλύπτουν τις ανάγκες της σε ενδιάμεσα ή και τελικά προϊόντα για την πραγματοποίηση της δικής της παραγωγής.

Απουσία προωθητικού θεσμικού πλαισίου

Το ικανό ανθρώπινο δυναμικό λειτουργώντας υπό συνθήκες αποτελεσματικού μάνατζμεντ το οποίο ενθαρρύνει την πρωτοβουλία και την ανάδειξη ιδεών, μπορεί να αναδείξει την ενδοεταιρική επιχειρηματικότητα από την οποία προκύπτουν νέες μορφές επιχειρηματικής δράσης (spinoffs/ spinouts) οι οποίες, συνήθως, αυτονομούνται ως θυγατρικές ή και εντελώς ανεξάρτητες από τη μητρική επιχείρηση· είναι και εκείνο με τις περισσότερες πιθανότητες να προχωρήσει στη δική του startup. Αυτές οι επιχειρήσεις πρέπει να τύχουν καλύτερης αντιμετώπισης από την πολιτεία προκειμένου να ενισχυθούν για να παραμείνουν στη χώρα προσελκύοντας ικανά στελέχη και νέες επιχειρηματικές δομές, συνδράμοντας στη μετάβαση προς ένα πιο ανταγωνιστικό παραγωγικό υπόδειγμα.

Η ΞΑΕ έχοντας ανάγκη ενδιάμεσων προϊόντων σε τιμή ανταγωνιστικότερη εκείνης των εισαγωγών είναι αναμενόμενο, αν όχι επιβεβλημένο, να επιδιώξει την προμήθειά τους από την εγχώρια αγορά. Επ’ αυτού δεν είναι καθόλου ασύνηθες να προσφύγει σε συνέργειες για την παραγωγή τους με τεχνική υποστήριξη χρηματοδοτώντας ακόμη και αυτή την αγορά του απαραίτητου εξοπλισμού προκειμένου να διασφαλιστεί το επίπεδο της σχεδιαζόμενης ποιότητάς τους.

Το πρόβλημα που συνήθως ενσκήπτει είναι το κόστος παραγωγής το οποίο για τους εγχώριους εργολάβους μπορεί να αποδειχθεί απαγορευτικό λόγω των μεγάλων και συχνά αιφνιδιαστικών επιβαρύνσεων οι οποίες εξυφαίνονται από κυβερνήσεις στοχεύουσες στην κάλυψη της αδυναμίας τους να διαχειριστούν τα οικονομικά μεγέθη της χώρας επ’ ωφελεία της. Θέτοντάς το διαφορετικά, οι εγχώριοι προμηθευτές της ξένης επιχείρησης πρέπει να τύχουν κάποιου ειδικού καθεστώτος (πχ. ένταξη σε ειδική οικονομική ζώνη;) για να γίνουν και παραμείνουν ανταγωνιστικοί απέναντι σε πιθανές εισαγωγές, αλλά και να συστήσουν την κρίσιμη μάζα μετάλλαξης του υπερευαίσθητου τουριστικού μοντέλου σε κάτι περισσότερο ανθεκτικό και επαρκές.

Αναγκαία η ουσιαστική στρατηγική για το παραγωγικό μοντέλο της χώρας

Η απουσία ενός πρόσφορου θεσμικού πλαισίου μειώνει το ενδιαφέρον των Ελλήνων επιχειρηματιών να επενδύσουν βλέποντας διευκολύνσεις μόνο προς τις ΞΑΕ, αλλά και νοιώθοντας ανασφαλείς απέναντι σε αποφάσεις τις κεντρικής διοίκησης η οποία καθιστά στείρο το επιχειρηματικό περιβάλλον ακολουθώντας χρόνια στρατηγική υποτέλειας λειτουργώντας στο περιθώριο των οικονομιών «φίλα προσκείμενων χωρών». Στάση η οποία δικαιολογεί και το κενό το οποίο αφήνει μια ΞΑΕ όταν εγκαταλείπει τη χώρα μας καθώς, εκτός από τις χαμένες θέσεις εργασίας, δεν απομένει κάποια υποκατάστατη παραγωγή κάλυψης των αναγκών της οι οποίες, πλέον, ικανοποιούνται με εισαγωγές από ομοτράπεζους της εκάστοτε εξουσίας.

Προσθέτοντας, στα προηγούμενα, τη χρηματοδοτική ανομβρία που μας μαστίζει, τον κρατικομματικό μηχανισμό σε ετοιμότητα ανάσχεσης κάθε επιχειρηματικής πρωτοβουλίας θίγουσας κατεστημένα συμφέροντα και τον εντεινόμενο διεθνή ανταγωνισμό προσέλκυσης ΞΑΕ από χώρες με καλύτερη διαβάθμιση στη λίστα Doing Business της Παγκόσμιας Τράπεζας, αλλά και εκείνες που προσφέρουν «γη και ύδωρ» για να τις προσελκύσουν, εξηγείται η ισχνότητά τους στη χώρα μας η οποία εξακολουθεί να «περιμένει τον Γκοντό» αναδεικνύοντας κοντούς πολιτικούς.