Τι είναι τα ρωσικα άρματα-χελώνες

Οι Γερμανοί κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο χρησιμοποίησαν επιπλέον πλάκες θωράκισης κρεμασμένες στο πλάι, κυρίως σε άρματα Pzkw IV και πυροβόλα εφόδου. Τελευταία είδαμε άλλη μια πατέντα στην προσπάθεια να προστατευτούν άρματα από επιθέσεις drone-καμικάζι. Οι Ρώσοι επενδύουν τα άρματα με πλάκες χάλυβα και όχι απλά με χαλύβδινα πλέγματα ή “γρίλιες”. Άρματα με τη νέα αυτή πατέντα ονομάστηκαν από δυτικά στρατιωτικά ΜΜΕ άρματα-χελώνες.

Ο τύπος που εμφανίζεται σε ένα νέο βίντεο είναι μια ακόμη παραλλαγή του επεκτεινόμενου και ταχέως εξελισσόμενου στόλου ρωσικών αρμάτων-χελωνών, το πρώτο από τα οποία εμφανίστηκε στο πεδίο της μάχης, στις αρχές Απριλίου. Αυτά τα άρματα διαθέτουν χαρακτηριστικές τροποποιήσεις θωράκισης για προστασία από επιθέσεις, κυρίως από drone-καμικάζι.

Βίντεο που τραβήχτηκε από το εσωτερικό ενός άρματος-χελώνας, μαζί με ένα κλιπ που δείχνει το εξωτερικό του, εμφανίστηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πρόσφατα. Το πότε και πού ακριβώς καταγράφηκε το βίντεο δεν είναι γνωστό. Μέχρι στιγμής, η βάση για τις μετατροπές σε άρματα-χελώνες είναι οι παραλλαγές αρμάτων T-72. Παραμένει άγνωστο αν οι Ρώσοι το έχουν κάνει και σε άλλα άρματα. Το συγκεκριμένο άρμα-χελώνα που φαίνεται στο πρόσφατο βίντεο έχει σύστημα άρσης ναρκοπεδίων της σειράς KMT.

Όμως, όπως φαίνεται και από το βίντεο, οι χειριστές του έχουν τρομερά περιορισμένη ορατότητα. Η προσθήκη της χαλύβδινης συσκευής που μοιάζει με κέλυφος χελώνας (η οποία περιβάλει το άρμα) την περιορίζει. Πριν από την εμφάνιση των αρμάτων-χελωνών, ο ρωσικός στρατός βασιζόταν σε όλο και πιο περίτεχνα “κλουβιά αντιμετώπισης” για την προστασία τεθωρακισμένων οχημάτων και αρμάτων μάχης.

Και θωράκιση-κλουβιού

Ωστόσο έχει προστεθεί ένα επιπλέον βαρύ στρώμα προστασίας, με τη μορφή θωράκισης-κλουβιού. Αυτό μοιάζει με πρόσθετη θωράκιση από “πλέγμα” και “πηχάκια”, η οποία προσφέρει άμυνα ενάντια σε RPG και άλλα ελαφρά αντιαρματικά όπλα. Αυτού του τύπου η θωράκιση έχει σχεδιαστεί για να προστατεύει από βλήματα κοίλης γόμωσης, τα οποία πρέπει να εκραγούν σε ορισμένες αποστάσεις από τον στόχο για να είναι πιο αποτελεσματικά. Αυτή η νέα προσθήκη αλλάζει το εξωτερικό κέλυφος του άρματος-χελώνας, σε κάτι που μοιάζει περισσότερο με σκαντζόχοιρο.

Η θέα από το εσωτερικό του άρματος-χελώνας δείχνει επίσης ότι το μπροστινό του άκρο έχει κλείσει σε μεγάλο βαθμό από την πρόσθετη θωράκιση, επηρεάζοντας την περιστροφή του κύριου πυροβόλου του. Εξακολουθεί, όμως, να αφήνει χώρο για τα κατευθυνόμενα πυρομαχικά ακριβείας, όπως τα drone καμικάζι, να περάσουν προς το εσωτερικό του. Στο πρόσφατο παρελθόν έχουμε δει αλυσίδες και συρμάτινα πλέγματα να κρέμονται στα δύο άκρα των αρμάτων-χελωνών, προκειμένου να αποκτήσουν κάποια άμυνα ενάντια στα drone καμικάζι.

Το σύστημα άρσης ναρκοπεδίων με κυλίνδρους KMT-7 είναι ενδεικτικό της αποστολής αυτών των προσαρμοσμένων αρμάτων. Συγκεκριμένα, έχει σχεδιαστεί για να πυροδοτεί διάφορα είδη ναρκών πρόωρα, προστατεύοντας το όχημα και τους επιβάτες του, καθώς και ό,τι ακολουθεί πίσω τους. Δεν θα προκαλέσει έκπληξη αν τοποθετηθεί σχετικό σύστημα σε ρωσικά άρματα-χελώνες, καθώς είναι εξοπλισμένα με άροτρα διάσπασης ναρκοπεδίων. Υπάρχουν εκτιμήσεις ότι σχετικά τανκς επρόκειτο να χρησιμοποιηθούν ως “προπομπός” σε τεθωρακισμένες επιθέσεις, ανοίγοντας τον δρόμο για τις φάλαγγες.

Έκτοτε, άλλα βίντεο έδειξαν ότι αυτά τα άρματα μάχης χρησιμοποιούνται ακριβώς για να καθαρίσουν ένα μονοπάτι από τις νάρκες και να δημιουργήσουν προπετάσματα καπνού για άλλα θωρακισμένα που ακολουθούν. Οι επιχειρήσεις εκκαθάρισης ναρκών τείνουν να γίνονται όλο και πιο αργές, με τα οχήματα που προηγούνται να είναι όλο και περισσότερο πιθανό να στοχοποιηθούν από drone.

Προπομποί διάσπασης ναρκοπεδίων

Πρέπει να σημειωθεί ότι η Ρωσία έχει προσθέσει στο παρελθόν προηγμένους παρεμβολείς ηλεκτρονικού πολέμου σε ορισμένα από τα άρματα-χελώνες, προκειμένου να παρεμβάλει τα ουκρανικά drones. Αυτού του είδους οι παρεμβολείς –εμφανίζονται σε μια ποικιλία ρωσικών αρμάτων και τεθωρακισμένων οχημάτων– λειτουργούν με την αποκοπή της σύνδεσης δεδομένων και εντολών μεταξύ του χειριστή και του drone. Πριν μερικές μέρες, ένα άλλο ρωσικό τεθωρακισμένο με παρόμοια αυτοσχέδια-επιπλέον θωράκιση επιτέθηκε σε ουκρανικές θέσεις στην κατεύθυνση Krasnohorivka. Αναφέρθηκε ότι το άρμα έφερε και αριθμό εγκατεστημένων συστημάτων ηλεκτρονικού πολέμου.

Ο αντίκτυπος των drone κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία δεν πρέπει να υπερεκτιμηθεί. Έχουν γίνει, ίσως, το πιο χαρακτηριστικό όπλο της σύγκρουσης, αφού έχουν χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά στο πεδίο της μάχης ενάντια σε άρματα και στρατεύματα. Και οι δύο πλευρές προσπαθούν απεγνωσμένα να αναπτύξουν εναντίον τους διάφορες μορφές αντίμετρων. Είναι τέτοια η σημασία των φτηνών στην κατασκευή πυρομαχικών που –ειδικά για τις ουκρανικές δυνάμεις– θεωρούνται όλο και περισσότερο ισάξια με το πυροβολικό. Είναι χαρακτηριστικό πως η Ουκρανία επιδιώκει να αυξήσει την φετινή παραγωγή τους κατά περίπου ένα εκατομμύριο. Η Ρωσία αύξησε επίσης γρήγορα τα αποθέματά της, σε σημείο που θεωρείται ότι ανταγωνίζεται τους αριθμούς που έχει στη διάθεσή του το Κίεβο.

Υπό το πρίσμα αυτό, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η Ρωσία χρειάστηκε να αναζητήσει τρόπους για να αντιμετωπίσει επιδρομικά drone κατά τις επιθέσεις της με τεθωρακισμένα, ακόμα κι αν αυτό μειώνει σημαντικά την ορατότητα και την ευελιξία αρκετών οχημάτων της. Στην πραγματικότητα η δουλειά των αρμάτων-χελώνων είναι να αποτελούν “μαγνήτη” για επιθέσεις με drones και άλλα όπλα, προκειμένου να περάσουν άλλα άρματα για να ολοκληρώσουν την τεθωρακισμένη επίθεση.

Πολεμικές πατέντες

Όσο κι αν τα άρματα-χελώνες λειτουργούν σε πρακτικό επίπεδο, καμία καινοτομία δεν διαρκεί για πολύ σε καιρό πολέμου. Για παράδειγμα, οι Ουκρανοί κατάφεραν να καταστρέψουν ένα τέτοιο άρμα. Σύμφωνα με τον Αμερικανό ιστορικό και ειδικό στα εξοπλιστικά Μάθιου Μος το πιθανότερο είναι ότι θα γίνουμε μάρτυρες του πολλαπλασιασμού των αρμάτων-χελωνών τις επόμενες εβδομάδες, αν και επεσήμανε ότι με την πάροδο του χρόνου, το πιθανότερο είναι πως οι Ουκρανοί θα βρουν αποτελεσματικότερους τρόπους για να πλήξουν αυτά τα προστατευμένα άρματα.

Το πρόβλημα για τους Ρώσους είναι ότι τα άρματα-χελώνες είναι μια προσωρινή λύση σε ένα συγκεκριμένο τεχνολογικό πρόβλημα. Εκτιμάται ότι ένας αριθμός από τα 100.000 εκρηκτικά drone που εκτοξεύουν κάθε μήνα τα ουκρανικά στρατεύματα εναντίον των Ρώσων, βρίσκει τελικά τον στόχο. Οι συγκολλημένες πλάκες μπλοκάρουν τα drone-καμικάζι από τις περισσότερες κατευθύνσεις, ενώ οι παρεμβολές ραδιοσυχνοτήτων που προστίθενται μπορεί να παρεμποδίσουν τα σήματα ελέγχου του drone.

Όντας προστατευμένα για καιρό από τα πιο σημαντικά όπλα της Ουκρανίας, τα άρματα-χελώνες μπορούσαν να προωθηθούν προς τις ουκρανικές θέσεις με σχετική ευκολία, προχωρώντας σε αποναρκοθέτηση με τοποθετημένους κυλίνδρους, ώστε άλλα οχήματα να μπορούν να πλησιάζουν για να πλήξουν τα ουκρανικά στρατεύματα. Όμως, τα drones των 500 δολαρίων, που παράγονται σε μικρά εργαστήρια σε όλη την Ουκρανία, ήταν πάντα ένας τρόπος για τις ουκρανικές δυνάμεις να αντισταθμίσουν την έλλειψη βλημάτων πυροβολικού και πυραύλων.

Το ουκρανικό πυροβολικό

Στα τέλη του περασμένου μήνα και έπειτα από τις εξελίξεις στο Κογκρέσο, το Πεντάγωνο έστειλε τελικώς και με ταχύτητα μία ποσότητα νέου οπλισμού στην Ουκρανία, συνολικής αξίας 1,4 δισ. δολαρίων. Ο οπλισμός αυτός περιλαμβάνει οβίδες και πυραύλους, που σε συνδυασμό με μια σημαντική παρτίδα πυρομαχικών από την Τσεχία, μεταβάλλουν μερικώς τη δυναμική στην πρώτη γραμμή του μετώπου, μήκους στα 600 μιλίων περίπου. Όταν τα ρωσικά συντάγματα επιτίθενται, οι ουκρανικές ταξιαρχίες μπορούν πλέον να εκτοξεύουν, σε μεγαλύτερο αριθμό, βλήματα και πυραύλους, πέρα από την εκτόξευση δεκάδων drones. Μια λεπτή μεταλλική οροφή μπορεί να εκτρέψει ένα εύθραυστο drone που μεταφέρει 500 γραμμάρια εκρηκτικών, αλλά δεν προσφέρει προστασία έναντι των βλημάτων πυροβολικού.

Η προσθήκη του μεταλλικού περιβλήματος δεν υποχρεώνει μόνο το πλήρωμα να δρα σε ένα πολύ περιορισμένο οπτικό πεδίο, αλλά περιορίζει σημαντικά και την δυνατότητα εκκένωσης του οχήματος. Μέχρι πρότινος αυτό δεν ήταν πρόβλημα, γιατί η πιθανότητα να καταστραφεί η πρόσθετη προστασία ήταν πολύ μικρή από τα βλήματα που χρησιμοποιούσαν οι Ουκρανοί. Όμως τώρα που θα πλήττονται από ισχυρότερα πυρομαχικά, τα πληρώματα των αρμάτων-χελωνών θα είναι και “τυφλά” και παγιδευμένα.

Καθώς το επόμενο διάστημα οι Ουκρανοί θα επανεξοπλίζονται, ενδέχεται να μπορούν πιο εύκολα να εξουδετερώσουν επιτιθέμενα άρματα-χελώνες. Αυτό ίσως υποχρεώσει  τους Ρώσους να εγκαταλείψουν τον υποτυπώδη σχεδιασμό του οχήματος, ή τουλάχιστον να τον τροποποιήσουν. Από την άλλη, η ελάττωση των πλεγμάτων θωράκισης για την βελτίωση της κινητικότητας του οχήματος και της ορατότητας του πληρώματος, θα αφήσει τα άρματα έκθετα στα drone.

Σε καιρό πολέμου, η καινοτομία επηρεάζει τόσο την επίθεση, όσο και την άμυνα. Ως εκ τούτου, μπορούμε να περιμένουμε νέες καινοτομίες που θα είναι περισσότερο ή λιγότερο αποτελεσματικές μπροστά σε αυτούς τους νέους περιορισμούς που επιβάλλονται επί του πεδίου. Λαμβάνοντας υπόψη το πόσο γρήγορα εξελίσσονται αυτά τα αυτοσχέδια οχήματα, μένει να δούμε ποια χαρακτηριστικά θα έχουν στη συνέχεια.