Είναι αθώα τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα;

Πολλοί άνθρωποι κάνουν εμπειρική χρήση των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων άλλοτε περιστασιακά και άλλοτε σε πιο συστηματική βάση. Δεν είναι λίγες οι φορές που τα φαρμακεία “σπρώχνουν” αυτά τα φάρμακα από τον πάγκο στους πελάτες τους, συνοδευόμενα από συμβουλές που ξεστομίζονται όχι από φαρμακοποιούς αλλά από φαρμακοϋπαλλήλους. Όμως τα φάρμακα αυτά δεν είναι και τόσο αθώα.

Για να έχουν θεραπευτικό αποτέλεσμα θα πρέπει να λαμβάνονται στη σωστή ημερήσια δοσολογία διαιρεμένη στις κατάλληλες δόσεις. Εάν ληφθούν σε μικρότερη ποσότητα από την ενδεδειγμένη, δηλαδή σε υποδοσολογία δεν θα είναι αποτελεσματικά και θα ζημιώσουν την τσέπη του καταναλωτή. Εάν όμως ληφθούν σε μεγαλύτερη ποσότητα προκαλούν υπερδοσολογία με αυξημένη συγκέντρωση της δραστικής ουσίας στο αίμα του ασθενή που μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες.

Η απορρόφηση τους διαφέρει ανάλογα με τα γεύματα και πολύ συχνά προκαλούν ερεθισμό του στομάχου. Σε μια προϋπάρχουσα γαστρίτιδα ή ένα πεπτικό έλκος μπορεί τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη να προκαλέσουν επιπλοκές, κάποιες από τις οποίες συχνά είναι πολύ σοβαρές. Ο πόνος στο στομάχι μπορεί να είναι σύνηθες σε πολλούς, αλλά οι πιο επικίνδυνες παρενέργειες είναι η γαστρορραγία και η διάτρηση του στομάχου. Οι καταστάσεις αυτές χρήζουν νοσηλεία, κάποιες φορές μεταγγίσεις αίματος και ενίοτε χειρουργική επέμβαση.

Με άλλα λόγια, οι συνέπειες στις περιπτώσεις αυτές είναι πιο σοβαρές από την αρχική ενόχληση, για την οποία ο άνθρωπος κατέφυγε στη χρήση κάποιου μη στεροειδούς αντιφλεγμονώδους φαρμάκου. Ιδιαίτερα σε ασθενείς που λαμβάνουν αντιπηκτικά η κακή χρήση των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων εγκυμονεί τον κίνδυνο γαστρορραγίας. Το αλκοόλ ακόμα και σε μικρές ποσότητες είναι ακόμα ένας επιβαρυντικός παράγοντας.

Υπάρχει και η πιθανότητα της αλλεργικής αντίδρασης, η οποία μπορεί να συμβεί σε άτομα με προϋπάρχουσα ευαισθησία. Στις περιπτώσεις αυτές συνήθως το πρόβλημα δεν σχετίζεται με την ίδια τη δραστική ουσία, αλλά με κάποιο από τα έκδοχα του φαρμάκου, δηλαδή ουσίες που χρησιμοποιούνται για να μετατρέψουν τη δραστική ουσία σε κάψουλα, δισκίο ή εναιώρημα. Το ίδιο φάρμακο που για κάποιον ασθενή είναι ευλογία για έναν άλλο μπορεί να γίνει κατάρα. Ακόμα και στην περίπτωση αλλεργικής αντίδρασης, η επείγουσα ιατρική βοήθεια καθίσταται αναγκαία.

Ιδιαίτερη προσοχή

Η μακροχρόνια χρήση των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων μπορεί να βλάψει τη νεφρική λειτουργία και να απορυθμίσει την αρτηριακή πίεση. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται σε ασθενείς με αρτηριακή υπέρταση. Οι ηλικιωμένοι ασθενείς είναι από μόνοι τους μια ξεχωριστή κατηγορία όπου οι δόσεις των φαρμάκων γενικά είναι μικρότερες. Πάντως η αύξηση της πίεσης και οι χρόνιες βλάβες στα νεφρά έχουν οδηγήσει πολλούς ανθρώπους σε καταστάσεις πολύ θλιβερές και δαπανηρές.

Όσο μαγικό κι αν φαίνεται το αποτέλεσμα μετά τη λήψη μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων είναι γεγονός ότι μπορεί να προκαλέσουν καταστροφή των αρθρώσεων, όταν δεν συνδυάζονται με ανάπαυση. Καθώς ο ασθενής νοιώθει έστω και για λίγο θεραπευμένος αρχίζει να επιδίδεται σε δραστηριότητες που ο πόνος προηγουμένως τον εμπόδισε. Αυτό είναι πιο σύνηθες στην οστεοαρθρίτιδα των γονάτων και των ισχίων και λιγότερο στις παθήσεις του ώμου. Η διαφορά βρίσκεται στο ότι ο ώμος δεν είναι στηρικτική άρθρωση και ο πάσχων συνήθως περιορίζει τις κινήσεις του αποφεύγοντας εκείνες που τον ενοχλούν.

Αυτό όμως σημαίνει ότι μπορεί να δυσκολεύεται να φορέσει την πιτζάμα του ή μια ζακέτα και το χέρι του πρέπει να πάρει μια συγκεκριμένη τροχιά για να μην πονέσει. Η βάδιση όμως είναι κάτι το διαφορετικό. Ο πόνος μπορεί να καθηλώσει τον άνθρωπο σε μια πολυθρόνα ή ένα κρεβάτι και να περιορίσει τη ζωή του σε ένα δωμάτιο. Εκεί η χρήση αυτών των φαρμάκων μπορεί να αλλάξει προσωρινά την ποιότητα της ζωής. Η νοοτροπία ότι με ένα χάπι μπορεί κάποιος να κάνει κινητικά αυτό που θέλει οδηγεί το γόνατο ή το ισχίο σε περισσότερη καταπόνηση και φθορά, με συνέπεια να επισπεύδει χρονικά την αναγκαιότητα της χειρουργικής αντιμετώπισης με ολική αρθροπλαστική.

Για όλους αυτούς τους σοβαρούς λόγους η ευθύνη για τη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής που περιλαμβάνει μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη βαραίνει αποκλειστικά το θεράποντα ιατρό. Αυτός είναι ο μόνος κατάλληλος για να αποφασίσει εάν ο εξεταζόμενος που έχει απέναντι του θα πρέπει να λάβει κάποιο φάρμακο σε συγκεκριμένη δοσολογία και για καθορισμένο χρονικό διάστημα. Ο θεράπων ιατρός ανάλογα με την ηλικία, τα υπόλοιπα φάρμακα που λαμβάνει ο ασθενής και τις άλλες παθήσεις που μπορεί να συνυπάρχουν θα συστήσει ιατρικές οδηγίες που συνδυάζονται με τα γεύματα και την καθημερινότητα του πάσχοντος. Για να μη γίνει το φάρμακο φαρμάκι, μήπως θα πρέπει να αλλάξει το θεσμικό πλαίσιο της Πολιτείας κατά τα πρότυπα των αλλαγών που έγιναν με τα αντιβιοτικά;