Στον αέρα η φανταιζί ουκρανική εισβολή στο Κουρσκ

Ανεξαρτήτως του πως θα εξελιχθούν οι εν εξελίξει μάχες στο νέο αυτό μέτωπο, προκαλεί απορία ο ρωσικός πλήρης αιφνιδιασμός. Υπενθυμίζω ότι οι Ουκρανοί είχαν επιχειρήσει –κυρίως με Ρώσους αντικαθεστωτικούς– να εισβάλουν στη ρωσική επικράτεια και λίγο νοτιότερα, στην περιοχή του Μπέλγκοροντ. Η επιχείρηση εκείνη είχε τελικώς αποκρουστεί, προκαλώντας σημαντικές απώλειες στους εισβολείς.

Μάλιστα, ο ρωσικός στρατός είχε αργότερα εισβάλει στην ουκρανική επικράτεια, καταλαμβάνοντας και διατηρώντας μέχρι σήμερα τον έλεγχο σε μία ζώνη βόρεια και βορειοανατολικά του Χάρκοβο. Διακηρυγμένος στόχος του ήταν να απομακρύνει ουκρανικές δυνάμεις, οι οποίες ταλαιπωρούσαν με πυρά και επιδρομές την περιφέρεια του Μπέλγκοροντ. Παράλληλος στόχος ήταν και να υποχρεώσουν τους Ουκρανούς να μεταφέρουν δυνάμεις στο Χάρκοβο για να αναχαιτίσουν τη ρωσική επίθεση, αποδυναμώνοντας το μέτωπο του Ντονμπάς, το οποίο όλα δείχνουν πως είναι ο κύριος αντικειμενικός σκοπός της Μόσχας.

Είχαν, μάλιστα, κυκλοφορήσει και πληροφορίες ότι οι Ρώσοι θα πραγματοποιούσαν και επίθεση βορειότερα, στην περιοχή του Σούμι, για να αδυνατίσουν περαιτέρω την ουκρανική αμυντική διάταξη. Τελικώς, αντί να εισβάλουν από εκεί οι Ρώσοι στην Ουκρανία, εισέβαλαν οι Ουκρανοί στη Ρωσία! Προκαλεί απορία, μάλιστα, ότι η Μόσχα, παρόλα τα μέσα που διαθέτει, δεν είχε πληροφορίες για την ευρείας κλίμακας ουκρανική επιχείρηση, με αποτέλεσμα να πιαστεί στον ύπνο, όπως είχε αιφνιδιαστεί από την ουκρανική αντεπίθεση και στην περιοχή του Χάρκοβο το 2022.

Ποιος ο αντικειμενικός σκοπός;

Αναμφίβολα, η ουκρανική εισβολή συνιστά μεγάλη επιτυχία στο επίπεδο των εντυπώσεων διεθνώς, αλλά και στην τόνωση του ηθικού των Ουκρανών. Και αντιστρόφως συνιστά ρωσική ήττα στα αντίστοιχα επίπεδα. Ο πόλεμος, όμως, κρίνεται με άλλα κριτήρια από τις εντυπώσεις, αν κι αυτές παίζουν έναν κάποιο ρόλο. Ποιος άραγε είναι ο αντικειμενικός σκοπός αυτής της επιχείρησης σε αμιγώς στρατιωτικό επίπεδο;

Ο αντικειμενικός σκοπός των Ρώσων στο Ντονμπάς είναι προφανής: ξηλώνουν αργά και συστηματικά τις ουκρανικές αμυντικές γραμμές που είχαν δημιουργηθεί από το Κίεβο στο διάστημα 2014-21, καταλαμβάνοντας μετά από σκληρές μάχες οικισμό-οικισμό και πόλη-πόλη. Ουσιαστικά μεταθέτουν τη γραμμή του μετώπου ολοένα και περισσότερο δυτικότερα. Ό,τι, όμως, καταλαμβάνει ο ρωσικός στρατός έχει εκκαθαριστεί και δεν απειλείται πλέον από οποιαδήποτε ουκρανική αντεπίθεση.

Δεν ισχύει το ίδιο για τη μεθοριακή ζώνη που έχουν καταλάβει οι Ουκρανοί στην περιφέρεια του Κουρσκ. Μετά τον αρχικό αιφνιδιασμό –όπως ήταν αναμενόμενο– οι Ρώσοι αφενός ανασυντάσσονται, αφετέρου στέλνουν πρόσθετες δυνάμεις στην περιοχή. Δεν έχουν, άλλωστε, πρόβλημα εφεδρειών. Το αποτέλεσμα –σύμφωνα με τις τελευταίες ειδήσεις– είναι ότι η ουκρανική προέλαση συναντά σοβαρή αντίσταση, η οποία λογικό είναι να ενισχύεται με την πάροδο του χρόνου και την μεταφορά ρωσικών δυνάμεων. Εάν τελικώς αναχαιτιστεί, λογικά σύντομα θα αρχίσει η αντίστροφη κίνηση: οι ρωσικές δυνάμεις θα πιέσουν ασφυκτικά τις ουκρανικές να αποχωρήσουν.

Υπάρχουν, μάλιστα, πληροφορίες ότι οι Ρώσοι βομβαρδίζουν μαζικά την περιοχή του Σούμι προφανώς για να εμποδίσουν την ενίσχυση και στη συνέχεια την ασφαλή υποχώρηση των ουκρανικών δυνάμεων που βρίσκονται στο ρωσικό έδαφος. Στην περίπτωση που αυτές αποκοπούν, η επιχείρηση του Κιέβου, που ξεκίνησε εντυπωσιακά, θα μετατραπεί σε στρατιωτική ήττα. Αυτό, όμως, μένει να αποδειχθεί. Προς το παρόν, οι Ουκρανοί κερδίζουν έδαφος.

Τρεις αβάσιμες υποθέσεις

Εάν επρόκειτο απλώς για μία επιδρομή στο ρωσικό έδαφος με σκοπό τη δημιουργία εντυπώσεων και την ανύψωση του ηθικού, οι ουκρανικές δυνάμεις θα έπρεπε να είχαν ήδη αποχωρήσει. Προφανώς, είναι κάτι πολύ περισσότερο από επιδρομή. Εάν σκοπός του Κιέβου ήταν να υποχρεώσει τη Μόσχα να αποσύρει δυνάμεις από το Ντονμπάς για να τις στείλει στο Κουρσκ και έτσι να αποδυναμώσει την ασφυκτική πίεση που ασκεί εκεί στους αμυνόμενους Ουκρανούς, δεν το πέτυχε. Οι Ρώσοι στέλνουν εφεδρείες στο Κουρσκ, συνεχίζοντας την επίθεση τους στο Ντονμπάς, όπου πλησιάζουν πολύ στην πόλη-κλειδί του Ποκρόφσκ.

Γράφτηκε ότι σκοπός της εισβολής ήταν η κατάληψη ενός σταθμού, ο οποίος ρυθμίζει τη ροή του ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη δεν είναι ισχυρός λόγος. Εάν οι Ουκρανοί τον καταστρέψουν ναι μεν θα προκαλέσουν οικονομική ζημιά στη Ρωσία, αλλά ταυτοχρόνως θα προκαλέσουν την ισχυρή αντίδραση της διψασμένης για ενέργεια Ευρώπης, η οποία στηρίζει το Κίεβο. Εάν, άλλωστε, αυτό ήθελαν μπορούσαν να σταματήσουν τη ροή του ρωσικού αερίου στους αγωγούς που διέρχονται από το ουκρανικό έδαφος, δεν χρειαζόταν αυτή η επιχείρηση.

Γράφτηκε επίσης ότι οι Ουκρανοί επεδίωκαν να θέσουν υπό τον έλεγχό τους τον ρωσικό πυρηνικό σταθμό που βρίσκεται στην περιφέρεια του Κουρσκ με σκοπό να τον ανταλλάξουν με τον πυρηνικό σταθμό στη Ζαπορίζια, ο οποίος βρίσκεται υπό ρωσικό έλεγχο. Δεν έχουν, όμως, προσεγγίσει τον ρωσικό σταθμό και είναι αμφίβολο εάν μπορέσουν να τον προσεγγίσουν, επειδή η ρωσική κινητοποίηση εκ των πραγμάτων θα προκαλέσει ανάσχεση της ουκρανικής προέλασης.

Φανταιζί επιχείρηση αλλά στρατηγική;

Κατόπιν όλων των παραπάνω, η ουκρανική εισβολή μπορεί να είναι φανταιζί, αλλά δεν φαίνεται να εντάσσεται σε κάποια βιώσιμη στρατιωτική στρατηγική. Το Κίεβο κατάφερε να αλλάξει την ατζέντα διεθνώς, που είχε διαμορφωθεί από τις αλλεπάλληλες καταλήψεις ουκρανικών χωριών και πόλεων, αλλά μόνο πρόσκαιρα. Θα είχε στρατηγικό νόημα εάν ο ουκρανικός στρατός μπορεί να εδραιώσει τις θέσεις που κατέλαβε με την εισβολή του στο ρωσικό έδαφος και πολύ περισσότερο εάν είχε τις προϋποθέσεις να τις διευρύνει. Κάτι τέτοιο, όμως, ήταν εξαρχής προφανές πως είναι δύσκολο να συμβεί, επειδή –σε αντίθεση με τους Ουκρανούς– οι Ρώσοι έχουν διαθέσιμες σημαντικές εφεδρείες, οι οποίες ήταν δεδομένο πως έστω και με καθυστέρηση θα έσπευδαν στην περιοχή που διεξάγονται μάχες.

Όπως είχε φανεί και με την πολυδιαφημισμένη, αλλά πλήρως αποτυχημένη ουκρανική αντεπίθεση στην περιοχή της Ζαπορίζια πριν ένα χρόνο ακριβώς, δεν μπορεί να είναι κριτήριο στον σχεδιασμό των στρατιωτικών επιχειρήσεων η δημιουργία θετικών εντυπώσεων στη Δύση με σκοπό την απόσπαση μεγαλύτερης οικονομικής και στρατιωτικής βοήθειας. Τα πρώτα δυτικά F-16 έχουν παραδοθεί στην Ουκρανία, αλλά κανείς σοβαρός στρατιωτικός εμπειρογνώμονας δεν πιστεύει ότι μπορούν να επηρεάσουν καθοριστικά την πορεία του πολέμου.

Είναι κοινό μυστικό ότι ο Ζελένσκι υφίσταται πιέσεις από τη Δύση να διαπραγματευτεί με το Κρεμλίνο, ενώ και οι Ουκρανοί μετατοπίζονται –σύμφωνα με ουκρανικές δημοσκοπήσεις– προς την ίδια κατεύθυνση. Η κατάληψη ρωσικού εδάφους με σκοπό το Κίεβο να έχει ένα διαπραγματευτικό χαρτί απέναντι στη Μόσχα έχει νόημα μόνο εάν οι ουκρανικές δυνάμεις εδραιωθούν εκεί. Όπως, όμως, προανέφερα, αυτό μοιάζει δύσκολο, λόγω της κλιμακούμενης ρωσικής στρατιωτικής πίεσης που αναπόφευκτα θα δεχθούν. Επιπροσθέτως, η Μόσχα είναι απίθανο να κάτσει στο τραπέζι εάν δεν έχει εκδιώξει τους Ουκρανούς από το Κουρσκ.