Η ιστορική μνήμη της Άλωσης έχει διαποτίσει τον Ελληνισμό

Η Άλωση σηματοδότησε τη λήξη μιας άνισης μάχης μεταξύ των κατακτητών του Μωάμεθ (150.000 ανδρών άριστα εξοπλισμένων με βαριά και σύγχρονα όπλα της εποχής) και των υπερασπιστών της Πόλης οι οποίοι έφταναν τους 7.000 άνδρες. Άνδρες υποσιτισμένους όπως και οι κάτοικοί της, που αριθμούσαν τις 50.000. Έκτοτε μέχρι σήμερα η κραυγή της λαβωμένης θανάσιμα Βασιλεύουσας και του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, που εξέπεμψε κραυγή απόγνωσης έξω απ’ την Πύλη του Αγίου Ρωμανού («Ουκ έστι τις των χριστιανών του λαβείν την κεφαλήν μου απ’ εμού»), έγινε μόνιμος εφιάλτης του Ελληνισμού.

Εφιάλτης ταυτισμένος ιστορικά με την κραυγή ελευθερίας των υπόδουλων για 400 και 500 χρόνια στον Τούρκο κατακτητή Ελλήνων. Εφιάλτης που ξεπερνά τα ετήσια επετειακά στερεότυπα, γιατί η ελληνική παράδοση έχει οικοδομήσει μέσω αυτού εντός μας (συνειδητά ή ασυνείδητα) την ιστορική μνήμη και εξέλιξη του λαού μας. Η ψυχή του Βυζαντινού Ελληνισμού δεν πέθανε μέσα στις αιματοβαμμένες πέτρες και τα χαλάσματα που άφησαν πίσω τους οι στρατιές του Μωάμεθ.

Η ψυχή και η μοίρα της Βασιλεύουσας έμειναν άρρηκτα συνδεδεμένες με την ψυχή και τη μοίρα των Ελλήνων και των κοιτίδων του Ελληνισμού. Έμειναν άρρηκτα συνδεδεμένες με την μνήμη του τελευταίου αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, μεταγγίζοντας διαχρονικά το δράμα των κατοίκων της Πόλης και όλης της αυτοκρατορίας (πριν και μετά την Άλωση) στο DNA των επόμενων γενεών Ελλήνων, οι οποίοι δεν περιμένουν την 29η Μαῒου για να αναβιώσουν εντός τους την τραγωδία του 1453. Την νιώθουν καθημερινά με αφορμή τις τουρκικές προκλήσεις.

Με αφορμή τις τραγικές εμπειρίες της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο (Ιούλιος-Αύγουστος 1974), οι πρωτοβουλίες μνήμης των Ισαάκ-Σολωμού δεν πρέπει να εκλαμβάνονται σαν μνημόσυνο απώλειας στο όνομα της κατεχόμενης Κύπρου, αλλά σαν προτροπή για αντίσταση απέναντι στα τουρκικά τετελεσμένα και στην υπερβάλλουσα ανοχή των εκπροσώπων του Ελληνισμού στην τουρκική επιθετικότητα.

Η τουρκική απειλή αναβαθμίζεται συνεχώς σε Ελλάδα και Κύπρο, υπενθυμίζοντας ότι η αντίσταση και εάν χρειαστεί η θυσία δεν θα αποβεί μάταιη, όπως δεν ήταν μάταιη εκείνη του Παλαιολόγου. Διέσωσε την τιμή μιας μεγάλης αυτοκρατορίας με ελληνικό χαρακτήρα (βλ. εξελληνισμός της Ρωμανίας από και μετά τον Ηράκλειο: 610-641), η οποία έπαιξε ρόλο κιβωτού της αρχαίας ελληνικής γνώσης.

Αυτή αξιοποιήθηκε από την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία μέχρι την Άλωση, με το μάθημα αυταπάρνησης στο όνομα της πατρίδας το οποίο μας κληροδότησε σαν παρακαταθήκη ο τελευταίος Βυζαντινός αυτοκράτορας: Ο Κωνσταντίνος ΙΑ’ Δραγάσης Παλαιολόγος, η θυσία του οποίου τον μετέτρεψε σε θρύλο και σύμβολο του Ελληνισμού, που πολεμούσε απέναντι σ’ ένα πλήθος Οθωμανών, έχοντας πετάξει από πάνω του τη βασιλική πορφύρα και τα αυτοκρατορικά διακριτικά κρατώντας μόνο τις περικνημίδες με τον δικέφαλο χρυσαετό και τα πορφυρά του καμπάγια (σανδαλοειδή υποδήματα).

Σύμβολα ηρωισμού ήταν και οι άγνωστοι (στους περισσότερους σύγχρονους Έλληνες) άνδρες της φρουράς του αυτοκράτορα: ο ξάδερφός του Θεόφιλος Παλαιολόγος (σπουδαίος λόγιος της χριστιανικής αυτοκρατορίας του Ελληνικού Έθνους), ο Δημήτριος Καντακουζηνός, ο Ιωάννης Δαμάτης, οι Μετοχίτες, ο δον Φραγκίσκο από το Τολέδο κι άλλοι αξιωματούχοι.

Οι μόνοι που σώθηκαν τελικά απ’ τους τελευταίους της αυτοκρατορικής φρουράς και συνοδείας ήταν ο μέγας δούκας Λουκάς Νοταράς, ο γραμματικός και φίλος του αυτοκράτορα Γεώργιος (Σ)Φραντζής και ο ανώτατος αξιωματούχος του δεσποτάτου του Μυστρά (και ιδρυτής της Μονής της Παντάνασσας) Ιωάννης Φραγγόπουλος. Και σώθηκαν γιατί, με διαταγή του Παλαιολόγου, είχαν αποχωρήσει νωρίτερα από την Πύλη του Ρωμανού για να επιθεωρήσουν τα θαλάσσια τείχη, αφήνοντας τον αυτοκράτορα μόνο με τη φρουρά του να δώσει τον ύστατο αγώνα τιμής.

Ο θάνατος του Κωνταντίνου Παλαιολόγου

Αγώνα που κατέληξε στο «Η Πόλις αλίσκεται και εγώ ζω έτι;», το οποίο εκστόμησε σε κατάσταση αλλοφροσύνης υψώνοντας το βλέμμα του με οδύνη στον ουρανό και με το σπαθί του να αχνίζει απ’ το αίμα των αντιπάλων του. Ένας κούφιος ήχος ακούστηκε ξαφνικά και το βασιλικό σπαθί έσπασε μένοντας μετέωρο. Σχεδόν αμέσως το βασιλικό άτι έπεφτε χτυπημένο συμπαρασύροντας τον υψηλό αναβάτη του. Ήταν η ώρα που η κοφτερή λεπίδα μιας τουρκικής χαντζάρας κατέβηκε με δύναμη και καρφώθηκε στην πλάτη του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου τραυματίζοντάς τον θανάσιμα.

Έκτοτε πέρασαν 571 χρόνια, μα η ψυχή του Βυζαντινού Ελληνισμού δεν πέθανε μέσα στις αιματοβαμμένες πέτρες και τα χαλάσματα που άφησαν πίσω τους οι Οθωμανοί του Μωάμεθ. Έγινε άνεμος ηρωισμού, περηφάνιας και φιλοπατρίας, που γεννάει ήρωες ακόμα και έφτασε (με ατομικά ξεπετάγματα) μέχρι την ομιχλώδη εποχή μας, που κυοφορεί ανίερους συμβιβασμούς σε τόνο ουδετεροπατρίας.

Κόντρα σ’ αυτό το τελευταίο, ωστόσο, το πνεύμα παλικαριάς περιοδικά εξακολουθεί να δηλώνει εκκωφαντικά την ηρωική παρουσία του. Το απέδειξαν (11 και 14 Αυγούστου 1996) οι Ελληνοκύπριοι Τάσος Ισαάκ και Σολωμός Σολωμού (θύματα Τούρκων παραστρατιωτικών και ενός Τούρκου εποίκου υπουργού του ψευδοκράτους, αντίστοιχα). Μέρες βεβαρημένες για τον Ελληνισμό αυτές που ζήσαμε και ζούμε. Βεβαρημένες συναισθηματικά, πολιτικά και γεωπολιτικά, καθώς τις δυναμιτίζει η τουρκική διεκδικητικότητα ελληνικών εδαφών, ο εποικισμός των Κατεχομένων και η εδραίωση του τουρκικού στρατού κατοχής.

Κι αυτό σε συνδυασμό με τους πολιτικούς δισταγμούς των εκπροσώπων του Ελληνισμού (το έλλειμμα ηγεσίας πυγμής σε Ελλάδα και Κύπρο είναι εξόφθαλμο) και τα ξεκάθαρα μηνύματα επιθετικότητας της Άγκυρας στο τόξο Θράκη-Αιγαίο-Κύπρος, τα οποία εκμεταλλεύονται την υποχωρητικότητα της δικής μας πολιτικής ηγεσίας στο όνομα της προσέγγισης με την Τουρκία!