Πύρρειος η νίκη του “Ναι” για την Ευρώπη στη Μολδαβία

Κι αυτό τη στιγμή που όλοι οι κρατικοί και εκλογικοί μηχανισμοί στη Μολδαβία ελέγχονται στενά από την ίδια και το κόμμα της, το οποίο διαθέτει απόλυτη κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Οι δηλώσεις δε της φον ντερ Λάιεν και του Μπορέλ, πίσω από τις ψευδοθριαμβευτικές κορώνες, έκρυβαν απογοήτευση και προβληματισμό για το μέλλον. Ο λόγος ήταν το απρόσμενο αποτέλεσμα κυρίως στο δημοψήφισμα για την τροποποίηση του Συντάγματος, που θα συμπεριλάβει διατάξεις οι οποίες υποτίθεται θα κάνουν αμετάκλητη την πορεία ένταξης της Μολδαβίας στην ΕΕ.

Παρά, λοιπόν, την εικόνα που είχε διαμορφωθεί στην εγχώρια και διεθνή γνώμη πως οι Μολδαβοί με ευρεία πλειοψηφία, τουλάχιστον κοντά στο 60%, θα υπερψηφίσουν την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας, οι κάλπες κατέδειξαν έναν βαθύτατο εσωτερικό διχασμό. Μάλιστα, όσοι ζουν εντός της Μολδαβίας αποδείχθηκε ότι είναι κατά αυτής της ευρωπαϊκής προοπτικής και μάλιστα με μεγάλο προβάδισμα. Η τελική επικράτηση του “Ναι” υπήρξε απότοκο της θετικής ψήφου των Μολδαβών της διασποράς στη Δύση, η οποία ωστόσο σκιάζεται από την απουσία εγγυήσεων εγκυρότητας, όπως συγκεκριμένα καταγγέλλεται.

Συγκεκριμένα, μέχρι και τη στιγμή που είχε καταμετρηθεί πάνω από το 90% των ψήφων, το “Όχι” στο δημοψήφισμα υπερίσχυε, σε ποσοστό σχεδόν 54%. Το “Όχι” ήταν πλειοψηφικό σχεδόν παντού σε όλη την Μολδαβία – πλην εννοείται της Υπερδνειστερίας όπου δεν στήθηκαν κάλπες. Μάλιστα σε επτά διοικητικές ενότητες της Μολδαβίας, το “Όχι” έλαβε πάνω 70%. Στη δε Αυτόνομη Περιφέρεια των Γκαγκαούζων έφθασε στο καθολικό 95%! Ακόμη και στην πρωτεύουσα Κισινάου, όπου θεωρείτο πως το ευρωπαϊκό όνειρο είναι απόλυτα πλειοψηφικό, το “Όχι” έλαβε 44%. Συνολικά, οι κάτοικοι της Μολδαβίας ψήφισαν στο δημοψήφισμα κατά της ένταξης στην ΕΕ σε ποσοστό 54,43%.

Οι ομογενείς ψήφισαν υπέρ της Ευρώπης

Με αυτά τα απρόσμενα αποτελέσματα μπροστά στα μάτια τους, η Σάντου και οι επιτελείς της ανέμεναν το θαύμα, το οποίο όντως ήρθε από την Εσπερία. Τότε, στο τελευταίο 10% άρχισαν να έρχονται τα αποτελέσματα από την καταμέτρηση στο εξωτερικό, κυρίως σε Ευρώπη, ΗΠΑ και Καναδά. Η νέα εισροή ήταν τέτοια που, πάνω στο νήμα, ανέτρεψε το τελικό αποτέλεσμα, καθώς το 76,96% των ψηφοφόρων του εξωτερικού (181.254 ψηφοφόροι) ψήφισαν “Ναι”, ενώ το 23,04% (54.249) ψήφισε “Όχι”.

Το πρόβλημα είναι ότι η ψηφοφορία στο εξωτερικό, στην ουσία δεν διέπεται από διαφάνεια. Η εκλογική διαδικασία διεξάγεται σε χώρους των προξενείων της χώρας με υπαλλήλους του Υπουργείου Εξωτερικών, χωρίς εκλογικούς αντιπροσώπους και διεθνείς παρατηρητές. Επιπλέον, τα αποτελέσματα της καταμέτρησης στέλνονται μετά από αυτά των εκλογικών τμημάτων εντός της χώρας. Άρα, όπως καταγγέλλεται, μπορούν να διαμορφωθούν αναλόγως.

Αξίζει, επίσης να αναφερθεί ότι τα εκλογικά τμήματα εξωτερικού ήταν 60 στην Ιταλία, 28 στη Γερμανία, 17 στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ και μόνο 2 στη Ρωσία, στην οποία ζουν περί τους 400.000 Μολδαβοί. Τελευταία στην ενσωμάτωση ήρθαν τα αποτελέσματα από ΗΠΑ και Καναδά. Σε κάθε περίπτωση, τα τελικά αποτελέσματα του δημοψηφίσματος κατέγραψαν ότι το 50,46% (751.235) ψήφισαν υπέρ της προσθήκης στο Σύνταγμα διάταξης για το ευρωπαϊκό μέλλον της Μολδαβίας και το 49,54% (737.639) ψήφισαν κατά – διαφορά 13.596 ψήφοι.

Η Μολδαβία στο μεταίχμιο

Όλα τα παραπάνω ασφαλώς δεν δίνουν καμία δικαιολογία για πανηγυρικές δηλώσεις. Μάλλον συνιστούν αιτία για σκεπτικισμό σχετικά με τις πολιτικές που ακολουθήθηκαν και “κούμπωσαν” τους Μολδαβούς απέναντι στα αγαθά που τους αναμένουν από μια μελλοντική ένταξή τους στην ΕΕ. Αναμφίβολα, κυρίαρχο ρόλο στην επιφυλακτικότητα των ταλαιπωρημένων από την οικονομική κρίση κατοίκων της φτωχότερης χώρας της Ευρώπης, έπαιξε ο πόλεμος στην Ουκρανία.

Η Μολδαβία διατηρούσε ανέκαθεν μια πολιτική ίσων αποστάσεων από όλους τους εμπλεκόμενους, Ρωσία, Ουκρανία, Ρουμανία και Δύση. Έτσι ήλπιζε να μην διαταραχθεί η ασφάλειά της και να αναπτύσσει το εμπόριό της, που έχει πληγεί σε καταλυτικό βαθμό μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης. Η φιλοδυτική Σάντου, όμως, άλλαξε τις κατευθύνσεις της εξωτερικής πολιτικής του Κισινάου. Η ταύτιση με το ΝΑΤΟ, την ΕΕ και το Κίεβο, τρομοκράτησαν τους πολίτες, που ανήσυχοι βλέπουν να γίνονται μέρος του προβλήματος.

Ο δεύτερος βασικός λόγος της άρνησης προς την ΕΕ είναι η αποτυχημένη οικονομική πολιτική της Σάντου, σε συνδυασμό με την ογκούμενη διαφθορά. Τα ευρωπαϊκά κονδύλια δεν διοχετεύονται για την κοινωνική ευημερία, αλλά κατευθύνονται σε αλλότριους σκοπούς. Αυτή ήταν και η αιτία που αποφασίστηκε το δημοψήφισμα να διεξαχθεί μαζί με τις προεδρικές εκλογές. Πίστευαν οι εμπνευστές της ιδέας ότι το μεγάλο ποσοστό υπέρ της ΕΕ θα έδινε αέρα και στα πανιά της Σάντου. Τελικά, όμως, αφενός το δημοψήφισμα με το οριακό και αμφιλεγόμενο αποτέλεσμα χλωμιάζει την ευρωπαϊκή προοπτική της Μολδαβίας, αφετέρου η Σάντου δεν έχει σίγουρη την επανεκλογή της στις επαναληπτικές εκλογές της 3ης Νοεμβρίου.

Εκλογές: Ο δύσκολος δρόμος για τον δεύτερο γύρο

Η νυν πρόεδρος στις εκλογές της Κυριακής ήρθε πρώτη, λαμβάνοντας 42,45% (656.354 ψήφους). Ωστόσο, στον δεύτερο γύρο έχει να αναμετρηθεί με τον πρώην Γενικό Εισαγγελέα Αλεξάντερ Στογιάνογλο, ο οποίος κατάφερε να πάρει 25,98% (401.726 ψήφους), τη στιγμή που οι εταιρείες δημοσκοπήσεων του έδιναν το πολύ 12%. Παρά τη φαινομενική διαφορά στα ποσοστά πρώτης με δεύτερο, ο Στογιάνογλο ξεκινά από πολύ υψηλότερη αφετηρία, γιατί όλοι οι υπόλοιποι υποψήφιοι που ακολουθούν και έλαβαν κάποιο σοβαρό ποσοστό ανήκουν στο αντι-Σάντου μέτωπο.

Κατ’ αρχάς ο πρώην δήμαρχος της πόλης Μπάλτι, Ρενάτο Ουσάτι, που και σε αυτές τις εκλογές ήρθε τρίτος, με ποσοστό 13,79% (213.168), και εν συνεχεία η πρώην επικεφαλής της αυτόνομης περιοχής των Γκαγκαούζων, Ιρίνε Βλάχ με 5,38% (83.226), η πρώην εισαγγελέας Βικτώρια Φουρτούνε με 4,45% (68.779), και ο πρώην πρωθυπουργός Βασίλι Τάρλεφ με 3,19% και 49.317 ψήφους.

Η Σάντου, επομένως, ως η μοναδική υποψήφια του φιλο-δυτικού μπλοκ δεν έχει να περιμένει από καμία νέα δεξαμενή ψήφους, και όλα θα εξαρτηθούν από τη συμμετοχή στην εκλογική διαδικασία. Ασφαλώς, υπάρχουν και οι ψηφοφόροι του εξωτερικού, που θα ψηφίσουν σχεδόν μονοκούκι Σάντου. Ωστόσο, έχοντας υπόψη τα ποσοστά της πρώτης Κυριακής και του δημοψηφίσματος, οι υπερβάσεις θεωρητικά έχουν έναν όριο. Υπάρχει και το εθνικιστικό επιχείρημα της καταγωγής του Στογιάνογλο, ότι δεν μπορεί ένας Γκαγκαούζος να γίνει πρόεδρος των Μολδαβών. Η φιλοευρωπαϊκή δημοκρατική πτέρυγα δεν έχει κανένα πρόβλημα να το ρίξει κι αυτό στο στίβο της πολιτικής αντιπαράθεσης, προκειμένου να μην χάσει κι ας μυρίζει ρατσισμό.

Αλλά ακόμη και στην περίπτωση που η Σάντου κερδίσει τις εκλογές, σε λίγους μήνες θα διεξαχθούν κοινοβουλευτικές εκλογές, και το κλίμα για το κόμμα της προέδρου είναι λίαν αρνητικό. Όλοι οι σχεδιασμοί, εφόσον η κοινοβουλευτική πλειοψηφία χαθεί για το φιλοδυτικό στρατόπεδο, μπορεί να ανατραπούν. Δεν ήταν τυχαίος λοιπόν ο τίτλος σε άρθρο της ουκρανικής “Yevropeysʹka pravda: «Μολδαβία εναντίον Ευρώπης. Πώς η “νίκη” της Σάντου στις εκλογές μετατράπηκε σε καταστροφή».

Το αφήγημα που παρουσιάστηκε ως μοναδική πραγματικότητα υφίσταται βαθιές ρωγμές δίπλα ακριβώς στο καμίνι του ουκρανικού πολέμου. Κάτι επομένως πήγε λάθος. Μάλλον, όμως, είναι αδύνατον αυτή τη στιγμή οι ιθύνοντες να είναι σε θέση να το αναζητήσουν και να το διορθώσουν, Το πιθανότερο είναι ότι θα αυξήσουν την πίεση για να αποτρέψουν τις δυσάρεστες εξελίξεις που διαγράφονται καθαρά πλέον στον ορίζοντα. Με θύμα την ίδια την Μολδαβία και τους κατοίκους της.