Η κρίση στην ισραηλινή οικονομία φέρνει πιο κοντά την ειρήνη;

Από την έναρξη του πολέμου με τη Χαμάς, 200.000 με 250.000 Ισραηλινοί έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους, προκειμένου να μετεγκατασταθούν σε πιο ασφαλείς περιοχές της χώρας – μακριά από τα τμήματα της χώρας που βρίσκονται σε κίνδυνο. Ως αποτέλεσμα στις περιοχές που έχουν εκκενωθεί δεν υπάρχει οικονομική ζωή. Την ίδια στιγμή περίπου 360.000 έφεδροι έχουν κληθεί στον ισραηλινό στρατό.

Οι επιπτώσεις των εκκενώσεων των περιοχών, όπως και της στρατολόγησης, είναι πολλές, όπως εξηγεί ο Νταν Μπεν-Ντέιβιντ, οικονομολόγος στο Ίδρυμα Shoresh και στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ. Πολλοί απ’ αυτούς που έχουν εγκαταλείψει τις εστίες τους μένουν σε ξενοδοχεία, υπό την κρατική αρωγή. Παρ’ όλα αυτά περίπου το 70% των ισραηλινών εποίκων που απομακρύνθηκαν από βόρειους οικισμούς κοντά στα σύνορα με τον Λίβανο έχουν εκφράσει την άρνησή τους να επιστρέψουν στα σπίτια τους, σύμφωνα με δημοσκόπηση που δημοσιεύθηκε από την εβραϊκή εφημερίδα Maariv στις 22 Οκτωβρίου.

Η απροθυμία για επιστροφή έρχεται παρά τις χερσαίες επιχειρήσεις του ισραηλινού στρατού στο νότιο Λίβανο, οι οποίες υποτίθεται θα ωθήσουν τη Χεζμπολάχ μακριά από τα σύνορα και θα εξασφαλίσουν την επιστροφή των δεκάδων χιλιάδων εποίκων που εγκατέλειψαν το βορρά, στην αρχή του πολέμου. Μάλιστα, το Σάββατο η σιιτική οργάνωση κάλεσε τους κατοίκους 25 κοινοτήτων στο βόρειο Ισραήλ να τους εκκενώσουν.

Οι επιπτώσεις του πολέμου στην οικονομία

Σύμφωνα με το Bloomberg, ο πόλεμος κοστίζει στο Ισραήλ περίπου 260 εκατομμύρια δολάρια ημερησίως. Το δημοσιονομικό έλλειμμα επταπλασιάστηκε τον Οκτώβριο, ενώ στα τέλη του μήνα η ισοτιμία σεκέλ-δολαρίου έπεσε σε χαμηλό 11ετίας. Το υπουργείο Οικονομικών ανακοίνωσε πως ο κρατικός δανεισμός αυξήθηκε κατά 75%.

Επιπρόσθετα, περισσότερες από 46.000 επιχειρήσεις έχουν χρεοκοπήσει, ο τουρισμός έχει σταματήσει, η πιστοληπτική ικανότητα του Ισραήλ έχει μειωθεί, με τις ξένες επενδύσεις να έχουν επίσης μειωθεί κατά 60% τους πρώτους μήνες του έτους. ενώ δεν δείχνουν σημάδια ανάκαμψης. Η πλειονότητα των επενδυτικών κεφαλαίων εκτρέπονται σε επενδύσεις στο εξωτερικό, επειδή οι Ισραηλινοί επιζητούν την ασφάλεια κα την αποσύνδεσή τους από τη μοίρα του Ισραήλ. Με τη σειρά της η Intel ακύρωσε ένα επενδυτικό σχέδιο 25 δισεκατομμυρίων δολαρίων στο Ισραήλ.

Στην εξίσωση πρέπει να μπουν και δευτερογενείς επιπτώσεις. Το Ισραήλ φημίζεται για τον τεχνολογικό του τομέα, ο οποίος, βασίζεται στους υψηλά καταρτισμένους υπαλλήλους του. Σύμφωνα με Ισραηλινούς ακαδημαϊκούς η κοινή έρευνα με ξένα πανεπιστήμια έχει μειωθεί απότομα λόγω της πίεσης των φοιτητικών κινημάτων, ενώ οι ισραηλινές εφημερίδες αναφέρονται στην μεταάστευση των μορφωμένων Ισραηλινών. Ο καθηγητής Νταν Μπεν-Ντέιβιντ, υποστήριξε ότι η ισραηλινή οικονομία βασίζεται σε 300.000 άτομα (το ανώτερο προσωπικό πανεπιστημίων, εταιρειών τεχνολογίας και νοσοκομείων). Επεσήμανε, ότι μόλις ένα σημαντικό μέρος αυτών των ανθρώπων φύγει στο εξωτερικό, «δεν θα γίνουμε μια τριτοκοσμική χώρα, απλώς θα πάψουμε να υπάρχουμε».

Οι διαφαινόμενοι κίνδυνοι για την ισραηλινή οικονομία, είχαν σαν αποτέλεσμα, μετά τη Moody’s και η Standard and Poor’s να υποβαθμίσει το μακροπρόθεσμο αξιόχρεο του κράτους του Ισραήλ, από τη βαθμίδα “A+” στο “A”, με αρνητικό outlook, με αιτιολογία πέραν των οικονομικών μεγεθών, τους αυξανόμενους κίνδυνους για την ασφάλειά του που συνδέονται με τους πολέμους εναντίον της Χεζμπολάχ στον Λίβανο και της Hamas στη Λωρίδα της Γάζας. Οι αναλυτές του αμερικανικού οίκου πιστοληπτικής αξιολόγησης κάνουν λόγο για «αυξανόμενη πιθανότητα η σύγκρουση του Ισραήλ με τη Χεζμπολάχ, με δεδομένη την πρόσφατη κλιμάκωση των μαχών, να παραταθεί και να ενταθεί, οδηγώντας σε κινδύνους ακόμη και για την ασφάλεια του Ισραήλ».

Ανάγκη αλλαγής πολιτικής

Για να αντιμετωπιστεί η κρίση απαιτείται η ισραηλινή κυβέρνηση να λάβει επείγοντα μέτρα. Να τερματίσει τον πόλεμο, να μειώσει τις δημόσιες δαπάνες, να αυξήσει τους φόρους, να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη του κοινού στους ισραηλινούς δημόσιους θεσμούς και να βελτιώσει τις εξωτερικές σχέσεις του Ισραήλ.

Την ανησυχία τους εξέφρασαν τρεις Ισραηλινοί ιστορικοί, δύο Σιωνιστές και ένας αντισιωνιστής, δηλώνοντας ότι το Σιωνιστικό εγχείρημα έφτασε στο τέλος του, καθώς όταν ένα σημαντικό κομμάτι του Ισραηλινού λαού ανεξάρτητα από την πολιτική τους άποψη, πεισθούν ότι το ισραηλινό απαρτχάιντ έχει γίνει μη βιώσιμο, δεν θα συμφωνούν πλέον να επενδύουν ενέργεια και χρήματα, να ρισκάρουν τη ζωή τους και τη ζωή της οικογένειάς τους για το Σιωνιστικό σχέδιο. Θα αναζητήσουν ένα καλύτερο μέλλον για τους ίδιους και τις οικογένειές τους, είτε εγκαταλείποντας το Ισραήλ, είτε απαιτώντας ένα νέο δημοκρατικό πολιτικό σύστημα στην Παλαιστίνη, όπου όλοι, ανεξαρτήτως θρησκείας και εθνικής καταγωγής, θα μπορούν να έχουν μια θέση.

Σε υπαρξιακό κίνδυνο αναφέρθηκαν από τη μεριά τους, δύο διάσημοι Ισραηλινοί οικονομολόγοι, ο Ζουγκένε Κέντελι και ο Ρον Τζουρ, οι οποίοι εκπόνησαν μια μυστική έκθεση στην οποία προβλέπουν ότι το Ισραήλ δεν θα επιβιώσει για να δει την εκατονταετηρίδα του. Σε κύριο άρθρο της η Haaretz τόνισε επίσης: «Θα επιβιώσει το Ισραήλ για να γιορτάσει την 100η επέτειό του. Μόνο αν παραιτηθεί ο Νετανιάχου»…

Το κόστος των πολεμικών επιχειρήσεων

Η ισραηλινή οικονομία αιμορραγεί ασφαλώς και από τις πολεμικές επιχειρήσεις. Άγραφος κανόνας είναι ότι το βλήμα αναχαίτισης κοστίζει πάντα περισσότερο από το βλήμα που αναχαιτίζεται – η άμυνα είναι πιο ακριβή από την επίθεση. Με τις εχθροπραξίες μεταξύ Ισραήλ-Χαμάς και Χεζμπολάχ να κλιμακώνονται, μια νέα έννοια προέκυψε στον στρατιωτικό δημόσιο διάλογο: Η πυραυλική οικονομία. Ως εκ τούτου δεν αρκεί να έχεις τον καλύτερο πύραυλο ή βόμβα – πρέπει να έχεις αρκετά μεγάλο απόθεμα για να καλύψεις τις όποιες ανάγκες προκύψουν, αλλά και την ικανότητα για την αναπλήρωση των αποθεμάτων σε περίπτωση παρατεταμένου πολέμου.

Ένα οπλοστάσιο επίσης που διαθέτει ανεπτυγμένα όπλα που μπορούν να πετάξουν με ταχύτητα χιλιάδων χιλιομέτρων την ώρα, οπλισμένα με κεφαλές και εξελιγμένους αισθητήρες, για να θεωρείται πετυχημένο πρέπει η χρηματοδότησή του να είναι επαρκής. Σε αυτό το πλαίσιο, η κρατική εξεταστική επιτροπή του Ισραήλ για τον πόλεμο θα πρέπει να αντιμετωπίσει το ζήτημα της χρηματοδότησης μεγάλου αριθμού αμυντικών πυραύλων. Και πριν από τις 7 Οκτωβρίου, είχε διαπιστωθεί σημαντική αδυναμία σε ό,τι αφορά τα όπλα της ισραηλινής αεροπορίας, των τεθωρακισμένων μονάδων και του πυροβολικού. Αυτό σημαίνει ότι τώρα το Ισραήλ βρίσκεται σε πιο επισφαλή θέση.

Κοστίζουν οι αναχαιτίσεις…

Η αντιπαράθεση Ισραήλ-Ιράν έχει διαφορετική κοστολόγηση. Ένας ιρανικός βαλλιστικός πύραυλος με βεληνεκές από 1.500 έως 2.000 χιλιόμετρα εκτιμάται ότι έχει ένα κόστος παραγωγής, τουλάχιστον ένα εκατομμύριο δολάρια. Για την αντιμετώπιση της επίθεσης από τους ιρανικούς πυραύλους, οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις (IDF) δεν έχει αποκαλύψει πόσοι πύραυλοι Arrow χρησιμοποιήθηκαν ή αν χρειάστηκε επίσης η χρήση του David’s Sling ή του Iron Dome για την αναχαίτιση μεγαλύτερων θραυσμάτων ή τμημάτων ιρανικών πυραύλων χωρίς κεφαλές.

Ο παλαιότερος πύραυλος Arrow-2, ο οποίος αναχαιτίζει τον στόχο του σε υψόμετρα δεκάδων χιλιομέτρων στην ατμόσφαιρα, κοστίζει περίπου τρία εκατομμύρια δολάρια. Ο νεότερος πύραυλος Arrow-3, ο οποίος αναχαιτίζει βαλλιστικούς πυραύλους στο διάστημα σε μεγαλύτερες αποστάσεις από τα ισραηλινά σύνορα, κοστίζει περίπου δύο εκατομμύρια δολάρια. Εν προκειμένω, αν χρησιμοποιήθηκαν περίπου 180 πύραυλοι Arrow, και των δύο τύπων, το κόστος αναχαίτισης θα ήταν περίπου 450 εκατομμύρια δολάρια – υπερδιπλάσιο από το κόστος των ιρανικών πυραύλων που εκτοξεύθηκαν.

Με τη ροή της αμερικανικής βοήθειας το Ισραήλ ανταπεξέρχεται στις οικονομικές προκλήσεις. Η συνέχιση όμως των πολεμικών επιχειρήσεων, μπορεί να εξαντλήσει την ανοχή των δυτικών κυβερνήσεων, ενώ δεν μπορεί παρά να αφυπνίσει εκ νέου τους λαούς των δυτικών χωρών, με προέκταση την άσκηση πίεσης στις κυβερνήσεις τους για αλλαγή πολιτικής. Στην περίπτωση αυτή και ανάλογα με τις εξελίξεις επί του πολεμικού πεδίου θα αναγκασθεί το Ισραήλ να λάβει οδυνηρές αποφάσεις.

Προειδοποίηση στον Νετανιάχου

Η αύξηση της σιωνιστικής βίας εναντίον αμάχων της Δυτικής Όχθης οδήγησε τον επικεφαλής της υπηρεσίας ασφαλείας Σιν Μπετ του Ισραήλ, Ρόνεν Μπαρ, να εκδώσει αυστηρή προειδοποίηση προς τον Νετανιάχου. Σύμφωνα με την Haaretz, την περασμένη εβδομάδα ο επικεφαλής της Σιν Μπετ, Ρόνεν Μπαρ, προειδοποίησε σε επιστολή του προς τον πρωθυπουργό Νετανιάχου και άλλους αξιωματούχους, ότι η εβραϊκή τρομοκρατία προκαλεί ανείπωτη ζημιά θέτοντας σε κίνδυνο την ύπαρξη του Ισραήλ.

Η καταγγελία του Μπαρ υιοθετήθηκε αργότερα από τον ισραηλινό στρατό, αλλά έπεσε στο κενό. Ο Νετανιάχου ηγείται ενός υπουργικού συμβουλίου που αποτελείται από μεσσιανικούς πολιτικούς, όπως ο Μπεζαλέλ Σμότριτς και ο Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ. Αυτοί και οι οπαδοί τους πιστεύουν ότι ο Θεός θα τους βοηθήσει να σφαγιάσουν και να εκδιώξουν όλους τους Παλαιστίνιους από την Παλαιστίνη.

Κλείνουμε με την υπόθεση, ότι η παγκόσμια κοινότητα συνεχίζει να είναι ανεκτική. Το ερώτημα είναι αν οι Ισραηλινοί είναι έτοιμοι να αποδεχτούν έναν αέναο πόλεμο. Για πόσο ακόμη μπορούν να ζήσουν γνωρίζοντας ότι η ύπαρξή τους εξαρτάται από το αίμα; Πότε θα ανοίξει ευρύτερα η συζήτηση για μία εναλλακτική λύση, που θα φέρει την ειρήνη στην περιοχή και θα επιτρέψει στο Ισραήλ να ξεδιπλώσει απρόσκοπτα, τις αποδεδειγμένες δυνατότητες που διαθέτει…