Ποιοτική αλλαγή στις σχέσεις ΗΠΑ-Κύπρου

Ο Baker, ο οποίος είναι ο επικεφαλής ανταποκριτής της εφημερίδας στο Λευκό Οίκο, έχει καλύψει τους πέντε τελευταίους Προέδρους, σημείωσε ότι ο ξένος ηγέτης ήταν ο Πρόεδρος της Κύπρου, μιας μικρής νησιώτικης χώρας στην ανατολική Μεσόγειο, που δεν έχει καμία σχέση με την προεκλογική εκστρατεία αλλά θα μπορούσε να παίξει ρόλο για τον όποιον θα είναι ο επόμενος Πρόεδρος.

Η Κύπρος… συναντά τις ΗΠΑ

Για τη επίσκεψη στο Λευκό Οίκο ακούστηκαν πολλά και οι αναλύσεις ποικίλουν. Πέραν τούτων, είναι σαφές πως καταγράφεται όχι μόνο η κίνηση της Ουάσινγκτον να προσκαλέσει τον Κύπριο Πρόεδρο αλλά και το περιεχόμενο των συζητήσεων. Η επίσκεψη, όπως αναφέρθηκε πολλές φορές τις τελευταίες ημέρες, είναι αποτέλεσμα της ακολουθούμενης πολιτικής του Προέδρου, της Λευκωσίας εν γένει, σε ό,τι αφορά τις εξελίξεις στην περιοχή. Είναι σαφές πως η Κυπριακή Δημοκρατία διαθέτοντας στρατηγική αξία προσπαθεί να την αξιοποιήσει. Προφανώς χωρίς όρους υποτέλειας αλλά, ανεξαρτήτως μεγέθους, ως ένας συνομιλητής, που μπορεί να προσφέρει αλλά και να πάρει. Έχει ρόλο, τον αξιοποιούν οι τρίτοι και θέτει ζητήματα στην ατζέντα, για θέματα που αφορούν το Κυπριακό, την ασφάλεια κι άλλα ζητήματα.

Στα θέματα της ασφάλειας η Κυπριακή Δημοκρατία βιώνει εδώ και πενήντα χρόνια την κατοχή εδαφών της από την Τουρκία. Η παρουσία των τουρκικών κατοχικών δυνάμεων δημιουργούν ανασφάλεια.

Είναι γι’ αυτό που ο στόχος της Λευκωσίας ήταν, διαχρονικά, να εξαλείψει αυτή την ανασφάλεια και να θέσει θεμέλια για μια πραγματική ανεξαρτησία. Να μην υπάρχει εσαεί εξάρτηση του κράτους από εγγυητές ή από «προστάτες». Αυτό το κράτος με βάση το συμφωνίες του 1960 έχει ταλαιπωρηθεί, έζησε τραγωδίες και βιώνει 50 χρόνια κατοχής και διαχωρισμού. Το σύστημα ασφάλειας είχε διαμορφωθεί με βάση μιας λογικής ελέγχου και εξάρτησης του νέου κράτους. Εδραιώθηκε μια εντύπωση ότι οι εγγυητές μπορούσαν, δήθεν, να παρέμβουν στρατιωτικά στο νησί. Αν και ρητώς και με νομικές γνωματεύσεις του ΟΗΕ, από τότε, δεν υπήρχε αυτή η δυνατότητα, το «δικαίωμα». Είναι σαφές πως δεν μπορεί να επαναληφθεί το ίδιο λάθος. Και με την ασφάλεια και με την εξάρτηση του κράτους από τρίτους. Γιατί, όπως ειπώθηκε και στη συνάντηση Μπάιντεν- Χριστοδουλίδη, δεν θα έχει (γεωπολιτικό) ρόλο.

Σχέδιο συμφιλίωσης

Μια ολοκληρωμένη πρόταση για την Ασφάλεια είχε καταθέσει το 2016 ο Νίκος Κοτζιάς, υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδος τότε. Πρόταση για ένα σύστημα ασφάλειας και διεθνούς φιλίας της Κύπρου, για τον πληθυσμό της συνολικά. Όπως ο ίδιος έλεγε, μιλώντας στους ομογενείς της Νέας Υόρκης, στις 22 Σεπτεμβρίου 2017, η ελληνική πλευρά προώθησε μια πρόταση «Συμφώνου Φιλίας» ανάμεσα σε Κύπρο, Τουρκία και Ελλάδα. Διατύπωσε πρόταση για την απομάκρυνση- αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων με μια σοβαρή πτυχή ως προς τις νομικές πλευρές αυτής της διαδικασίας με τον τίτλο «Σύμφωνο προσωρινής στάθμευσης» για την χρονική φάση που θα διαρκεί η διαδικασία απομάκρυνσή τους.

Επίσης έκανε πρόταση, όπως εξάλλου και η Κύπρος, για τη δημιουργία ενός μηχανισμού εποπτείας της εφαρμογής των αποφάσεων ανασυγκρότησης της Κύπρου, επιστροφής εδαφών, απομάκρυνσης ξένων στρατευμάτων, υλοποίησης των θεσμικών αλλαγών. Πρότεινε αυτός ο μηχανισμός να μην συμπεριλαμβάνει τις νυν εγγυήτριες δυνάμεις. Σημείωσε το γεγονός ότι η Κύπρος είναι μέλος της ΕΕ αποτελεί ένα ακόμα σοβαρό εγγυητικό παράγοντα για τους πολίτες όλης της Κύπρου. Συνεπώς, σε ό,τι αφορά το θέμα της ασφάλειας προφανώς και υπάρχουν διέξοδοι, που απαλλάσσουν τη χώρα από τους προστάτες, εγγυητές.

Την ίδια ώρα, η αναβάθμιση και η ενίσχυση των σχέσεων με τις ΗΠΑ δεν μπορεί να συνεπάγεται, για παράδειγμα, και ένταξη στο ΝΑΤΟ. Σημειώνεται τούτο επειδή συχνά- πυκνά πολιτικοί της ατάκας και αναλυτές, χωρίς ιστορικό και γεωπολιτικό υπόβαθρο, προσφεύγουν σε ένα προσφιλές αφήγημα. Θυμούνται το ΝΑΤΟ και εγείρουν θέμα ένταξης της Κυπριακής Δημοκρατίας.