Ευκαιρία για τη χειραφέτηση της Ευρώπης η εκλογή Τραμπ

Είναι τόσο πολλές και βαθιές οι ρίζες της αμοιβαίας εξάρτησης ΗΠΑ-Ευρώπης, που η εκλογή Τραμπ δεν μπορεί να τις ακυρώσει. Μόνον ένας αχαλίνωτος και παράλογος αυτοκτονικός ιδεασμός θα προκαλούσε την διάρρηξη των σχέσεων τους. Αυτή η πραγματικότητα όμως, δεν απαλλάσσει την Ευρώπη από την υποχρέωση να προβληματιστεί σοβαρά για την θέση της στο παγκόσμιο παίγνιο και να υιοθετήσει πολιτικές που θα μετασχηματίζουν την οικονομική δύναμη της σε γεωπολιτική ρώμη και ισχύ.

Η εκλογή Τραμπ και η κυριαρχία του στο θεσμικό οικοδόμημα των ΗΠΑ (Βουλή, Γερουσία και Ανώτατο Δικαστήριο) επιβάλλει στην Ευρώπη μια αυτονόητη αποστολή. Να προβάλλει και να ενισχύσει τον ρόλο της, ως φορέα και αμύντορα όλων εκείνων των αξιών, οι οποίες την έχουν καθιερώσει στην κοινή συνείδηση, μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και του Ψυχρού Πολέμου ως χώρο δημοκρατίας και κοινωνικής ευημερίας, θεραπεύοντας τα τραύματα που προκάλεσε η μονόδρομη σκέψη και η εμμονική προσήλωση σε ξεπερασμένα δόγματα, που θρυμματίζουν την κοινωνική συνοχή.

Η επάνοδος Τραμπ στον Λευκό Οίκο είναι μια πρόκληση για την Ευρώπη, αλλά και μια μεγάλη ευκαιρία να απαλλαγεί από βολικές αυταπάτες και καθησυχαστικές ψευδαισθήσεις, περί Συλλογικής Δύσης. Οι δυο πλευρές του Ατλαντικού έχουν κοινά συμφέροντα, αλλά όχι και ισότιμες σχέσεις. Μπορεί να συνδέονται με κοινούς πολιτισμικούς δεσμούς, αλλά εδώ και δεκαετίες δεν συμμερίζονται και δεν υπηρετούν με ίδιο τρόπο τις όποιες κοινές αξίες.

Εκλογή Τραμπ και μεταμόρφωση της Ευρώπης

Όπως το είχε θέσει πριν από 20 και πλέον χρόνια, με τον πρέποντα κυνισμό ο Ρόμπερτ Κέϊγκαν, ένας από τους πιο γνωστούς ιέρακες του αμερικανικού κατεστημένου, «είναι καιρός να πάψουμε να υποκρινόμαστε ότι οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί μοιράζονται κοινή άποψη για τον κόσμο, ή ακόμη ότι κατοικούν στον ίδιο κόσμο… Στα μείζονα στρατηγικά και διεθνή ζητήματα οι Αμερικανοί είναι από τον πλανήτη Άρη και οι Ευρωπαίοι από τον πλανήτη Αφροδίτη».

Ναι, η Ευρώπη δεν μπορεί από την μια στιγμή στην άλλη να μεταμορφωθεί σε κάτι άλλο απ’ αυτό που την καθιέρωσε ως αυτό που είναι. Ούτε να παραγγείλει στον Ήφαιστο να της έχει έτοιμη αύριο την πανοπλία του Άρη. Μπορεί, όμως, να ξεπεράσει γρήγορα τα σύνδρομά της και να αρχίσει, με συγκροτημένο, συστηματικό και επίμονο τρόπο να τακτοποιεί τις υποθέσεις που εξελίσσονται στον γεωπολιτικό-γεωοικονομικό περίγυρό της. Η Ευρώπη οφείλει να ξαναδεί τις σχέσεις με την Ρωσία, το αποτύπωμα της οποίας στην Ευρωπαϊκή Ιστορία είναι –μας αρέσει ή όχι– βαθύ κι ανεξίτηλο. Η Ευρώπη δεν μπορεί να απουσιάζει από τη Μέση Ανατολή. Από έναν χώρο δηλαδή, στον οποίον ήταν, με διάφορες μορφές, παρούσα και για τον οποίον διαθέτει γνώση και τώρα οφείλει να εκδηλώσει την θέληση να επανέλθει.

Ο θρήνος και ο κοπετός για την εκλογή Τραμπ δεν αρμόζει σε μια Ευρώπη σίγουρη για την αποστολή και τον εαυτό της. Και πολύ περισσότερο δεν της πρέπει ο αυτοπεριορισμός σε έναν στενόκαρδο ρόλο επικριτή του αμερικανικού λαού για τις επιλογές του. Γιατί άλλο πράγμα είναι ένας “δημοκρατικός αντιαμερικανισμός”, δηλαδή μια εποικοδομητική κριτική στάση έναντι των ΗΠΑ κι άλλο ένας χυδαίος, ισοπεδωτικός αντιαμερικανισμός, που συσκοτίζει τις πραγματικές πραγματικότητες και θολώνει την κρίση. Είναι καιρός η Ευρώπη να διαψεύσει τον Φρανσουά Μιτεράν κι όταν ανοίγει το στόμα να είναι για να μιλήσει, ως σεβαστός και ισχυρός παίκτης, όχι «για να χασμουρηθεί».