Ό,τι πρέπει για την υγεία και την ευεξία μας τα ελληνικά βότανα

Μάλιστα πολλά εξ’ αυτών είναι ευρέως γνωστά και δημοφιλή και ευδοκιμούν και στην ελληνική επικράτεια, όπως το χαμομήλι, η μαντζουράνα, ο δυόσμος, η ρίγανη και πολλά ακόμη, τα οποία αρκετοί άνθρωποι καταναλώνουν ολοένα και περισσότερο, προς όφελος της υγείας τους. Ακόμα, η κατανάλωση των εγχυμάτων και αφεψημάτων των βοτάνων αυτών, ενισχύει την ευεξία του ανθρώπινου οργανισμού και προσφέρει ιδιαίτερη αντιοξειδωτική προστασία έναντι των ελεύθερων ριζών που απειλούν την υγεία. Η μεγάλη ποικιλία βοτάνων και αρωματικών φυτών που διαθέτει η ελληνική ύπαιθρος, αποτελεί βασικό παράγοντα ώστε να εισαχθεί συστηματικά η κατανάλωσή τους στον τρόπο ζωής και διατροφής στη χώρα μας.

Ας δούμε όμως για αρχή κάποιους βασικούς ορισμούς. Με τον όρο βότανα, ορίζονται τα χρήσιμα φυτά, των οποίων τα φύλλα, τα λουλούδια και οι ρίζες λογίζονται ως βρώσιμα ή φάρμακα, με κριτήριο τα οργανοληπτικά τους χαρακτηριστικά. Ο ορισμός αναφέρεται σε μια ευρεία ποικιλία φυτών που χρησιμοποιούνται ως συστατικά στα φαγητά, στα ποτά, στα καλλυντικά και στα φάρμακα. Ως αντιοξειδωτικά χαρακτηρίζονται οι ουσίες εκείνες που εμποδίζουν τις αντιδράσεις των ελεύθερων ριζών, προστατεύοντας τον οργανισμό από την επιβλαβή τους δράση. Τέλος, ως αφέψημα θα μπορούσαμε να ορίσουμε το έγχυμα που παραλαμβάνουμε μέσω της διαδικασίας βρασμού ενός βοτάνου σε νερό, το οποίο περιλαμβάνει όλες τις υδατοδιαλυτές ουσίες του βοτάνου αυτού.

Τα οφέλη των αντιοξειδωτικών και των ελληνικών βοτάνων

Τις τελευταίες δεκαετίες, το ερευνητικό ενδιαφέρον έχει επικεντρωθεί, μεταξύ άλλων, κυρίως στα αντιοξειδωτικά, για τα οποία τα επιστημονικά στοιχεία υποστηρίζουν σθεναρά πως παρουσιάζουν ευεργετικές επιδράσεις για τον ανθρώπινο οργανισμό, καθότι φαίνεται ότι δρουν ενάντια των ελεύθερων ριζών. Ανάμεσα στα προϊόντα που περιέχουν αντιοξειδωτικά, βρίσκονται πολλά βότανα που καταναλώνονται ως αφεψήματα ή εγχύματα και τα βρίσκουμε σε αφθονία στην ελληνική ύπαιθρο.

Παρακάτω, περιγράφονται τα χαρακτηριστικά, οι ευεργετικές ιδιότητες αλλά και οι αντενδείξεις των δέκα πιο γνωστών ελληνικών βοτάνων, για τα οποία οι επιστημονικές μελέτες έχουν αποδείξει πως το αντιοξειδωτικό τους περιεχόμενο υπερτερεί σε σχέση με τα υπόλοιπα και συνεπώς καθίστανται ιδιαίτερα ευεργετικά για την εξουδετέρωση των ελευθέρων ριζών που σχηματίζονται στον ανθρώπινο οργανισμό.

Δυόσμος (Mentha spicata): Οφέλη και Χρήσεις

Ο δυόσμος είναι ένα ποώδες αρωματικό φυτό και αποτελεί το καλύτερο αφέψημα κατά των πονοκεφάλων. Ακόμα συνίσταται ως αντιεμετικό, για τους πόνους των αυτιών, της κοιλιάς και για το έλκος του στομάχου. Θεωρείται επίσης άριστο χωνευτικό και τονωτικό, ενώ βοηθά στη μετρίαση της ναυτίας της εγκυμοσύνης. Το αιθέριο έλαιο του δυόσμου χαρακτηρίζεται από υψηλό ποσοστό καρβόνης και χρησιμοποιείται σε τσίχλες, οδοντόκρεμες και στοματικά διαλύματα. Η οσμή της καρβόνης είναι δροσερή, γλυκιά και διάχυτη.

Πρέπει να αποφεύγεται η παρατεταμένη χρήση του αιθέριου ελαίου για εισπνοές. Δεν πρέπει να δίνεται σε παιδιά για διάστημα μεγαλύτερο από 3 ημέρες, ενώ πρέπει να αποφεύγεται στα βρέφη. Μπορεί να μειώσει τη ροή του γάλακτος, γι’ αυτό πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή κατά τη γαλουχία. Επίσης, πρέπει να χρησιμοποιείται με μεγάλη προσοχή κατά την κύηση. Η χρήση παρασκευασμάτων με δυόσμο αντενδείκνυται σε άτομα με σοβαρή ηπατική βλάβη. Ο δυόσμος έχει πάρα πολλές χρήσεις. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως έγχυμα, ως κατάπλασμα, ως αφέψημα ή και ως αιθέριο έλαιο.

Χρησιμοποιείται στη μαγειρική όπου μπορεί να χρησιμοποιηθεί ωμός ή αποξηραμένος σε διάφορες συνταγές, ως μυρωδικό σε τσίχλες, καραμέλες, οδοντόκρεμες, σαπούνια κλπ., αλλά και ως φάρμακο. Το ρόφημά του καταπραΰνει τους πόνους του στομάχου, είναι αντισπασμωδικό και για αυτό καταπραΰνει το λόξιγκα. Είναι επίσης αντιμυκητιακό και αντιβακτηριακό και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε γαργάρες για την πλύση του στόματος.

Eχινάκεια (Εchinacea purpurea): Ενίσχυση του ανοσοποιητικού

Είναι φυτό φαρμακευτικό, ποώδες, πολυετές, με διακλαδισμένη ρίζα. Διαθέτει ήπια αντιμικροβιακή δράση και κατά κύριο λόγο διεγείρει το ανοσοποιητικό σύστημα και μειώνει την ένταση των συμπτωμάτων και τη διάρκεια των λοιμώξεων του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος. Μελέτες επίσης δείχνουν ότι μειώνει αποτελεσματικά τα συμπτώματα του κοινού κρυολογήματος. Συστατικά του φυτού όπως οι αλκαμίδες, τα παράγωγα του καφεϊκού οξέος, οι γλυκοπρωτεΐνες, οι πολυσακχαρίτες και οι πολυακετιλίνες, παρουσιάζουν αντιφλεγμονώδη δράση.

Επίσης, παρουσιάζουν ισχυρή αντιοξειδωτική δράση αλλά ο μηχανισμός λειτουργίας τους δεν είναι απολύτως αντιληπτός. Έχει αναφερθεί πως η εχινάκεια δίνει θετικό αποτέλεσμα σε επιδερμικό τεστ αλλεργικής ευαισθησίας σε άτομα με ιστορικό δερματίτιδας από φυτά. Η ρίζα του φυτού μπορεί να έχει παρόμοια αλλά ελαφρύτερα αποτελέσματα.

Προφυλάξεις: Έχει αναφερθεί ότι κάποια αλκαλοειδή που εντοπίστηκαν στην εχινάκεια είναι τοξικά για το ήπαρ (μπορεί να προκαλέσουν βλάβες στα ηπατικά κύτταρα), τόσο σε ζώα όσο και σε ανθρώπους έπειτα από μακροπρόθεσμη λήψη σε εξαιρετικά υψηλές δοσολογίες. Έγκυες και γυναίκες σε θηλασμό θα πρέπει να συμβουλευτούν έναν ειδικό γιατρό πριν χρησιμοποιήσουν την εχινάκεια, καθώς δεν υπάρχουν αρκετά αποδεικτικά στοιχεία για την ασφάλεια της λήψης της στις παραπάνω περιπτώσεις. Δεν συνιστάται η χρήση της από παιδιά. Τέλος, η εχινάκεια δεν θα πρέπει να λαμβάνεται μαζί με ανοσοκαταστολείς, καθώς ενδέχεται να αλληλεπιδράσει με την εν λόγω φαρμακευτική αγωγή.

Επίσης χρησιμοποιείται και σε διάφορες μορφές για την καταπολέμηση φλεγμονών και μολύνσεων (ουρολοιμώξεις), κολικών και δερματικών παθήσεων (ψωρίαση, έρπης, έλκος, πληγές, εγκαύματα, ακμή). Εκτός από το φρέσκο και το αποξηραμένο βότανο που γίνεται ρόφημα, υπάρχουν χάπια (αναβράζοντα και μη), αλοιφές, σιρόπια, βάμματα και εκχύλισμα. Η ρίζα του βοτάνου παρασκευάζεται ως αφέψημα και μπορεί να χρησιμοποιηθεί, σε συνδυασμό με άλλα βότανα, για κάθε μόλυνση σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος. Εξωτερικά χρησιμοποιείται για τη θεραπεία μολυσμένων τραυμάτων και αμυχών. Τέλος, μπορεί να χρησιμοποιηθεί προληπτικά για την αντιμετώπιση του χειμερινού κρυολογήματος.

Διαβάστε την συνέχεια στο medNutrition

---

H Μαρία Καραγιάννη είναι τεχνολόγος τροφίμων

Σε συνεργασία με το medNutrition