Η Συμφωνία της Άγκυρας αλλάζει τα δεδομένα στην Ανατολική Αφρική

Στις 11 Δεκεμβρίου 2024, ο πρόεδρος της Ερντογάν με τον πρόεδρο της Σομαλίας και τον πρωθυπουργό της Αιθιοπίας, μετά από πολύωρες διαπραγματεύσεις, υπέγραψαν τη συμφωνία που έβαλε τέλος στην πολύμηνη ένταση μεταξύ των δύο χωρών. Η Σύνοδος πραγματοποιήθηκε μετά από πρόσκληση του προέδρου Ερντογάν, με τη συμμετοχή πολυμελών αντιπροσωπειών και από τις δύο πλευρές, στις οποίες συμπεριλαμβάνονταν και οι υπουργοί Εξωτερικών.

Η κρίση στο Κέρας της Αφρικής

Η διπλωματική κρίση ανάμεσα στις δύο χώρες ξεκίνησε όταν η Αιθιοπία υπέγραψε τον Ιανουάριο ένα μνημόνιο συνεργασίας με την περιοχή του Σομαλιλάνδη. Η Σομαλία, που θεωρεί τη Σομαλιλάνδη αναπόσπαστο μέρος της επικράτειάς της, χαρακτήρισε τη συμφωνία ως παραβίαση της εδαφικής της ακεραιότητας.

Η ένταση κλιμακώθηκε περισσότερο, με τη Σομαλία να ανακαλεί τον πρέσβη της από την Αιθιοπία και να απειλεί με την απέλαση χιλιάδων Αιθιόπων στρατιωτών που συμμετείχαν στην καταπολέμηση ισλαμιστών μαχητών. Το μνημόνιο συνεργασίας προέβλεπε την ενοικίαση μιας ακτογραμμής μήκους 20 χιλιομέτρων από την Αιθιοπία για 50 χρόνια, με αντάλλαγμα την αναγνώριση της ανεξαρτησίας της Σομαλιλάνδης από την Αιθιοπία.

Η ευρύτερη περιοχή παραμένει εύθραυστη, καθώς οι επιθέσεις των ανταρτών Χούθι στις θαλάσσιες οδούς της Ερυθράς Θάλασσας και του Κόλπου του Άντεν έχουν προκαλέσει διεθνείς αντιδράσεις. Στις αρχές του έτους, οι ΗΠΑ και η Βρετανία εξαπέλυσαν αεροπορικές και ναυτικές επιθέσεις κατά των Χούθι για την προστασία της ναυσιπλοΐας.

Οι όροι της Διακήρυξης της Άγκυρας

Σύμφωνα με επίσημες πηγές, η Διακήρυξη της Άγκυρας περιλαμβάνει τα εξής βασικά σημεία:

1. Η εδαφική ακεραιότητα, η ενότητα και η κυριαρχία της Σομαλίας αναγνωρίζονται στο πλαίσιο του Χάρτη του ΟΗΕ και της Ιδρυτικής Συνθήκης της Αφρικανικής Ένωσης.

2. Η εμπορική πρόσβαση της Αιθιοπίας στη θάλασσα, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, διασφαλίζεται υπό την κυριαρχία της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης της Σομαλίας.

3. Τεχνικές ομάδες, με τη διευκόλυνση της Τουρκίας, θα ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις έως τον Φεβρουάριο του 2025 και θα τις ολοκληρώσουν εντός τεσσάρων μηνών.

4. Οι δύο πλευρές δεσμεύτηκαν να επιλύουν τυχόν διαφωνίες μέσω διαλόγου, με την υποστήριξη της Τουρκίας όταν χρειάζεται.

Ο ρόλος της Τουρκίας

Η διαμεσολάβηση της Τουρκίας ξεκίνησε με την επίσκεψη του Αιθίοπα Πρωθυπουργού στην Άγκυρα τον Μάιο και κορυφώθηκε με τη διπλωματική κινητικότητα που διήρκεσε οκτώ μήνες. Ο Υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν εγκαινίασε τον “Μηχανισμό της Άγκυρας” τον Ιούλιο, πραγματοποιώντας εκτενείς διαβουλεύσεις στην Άγκυρα και τη Νέα Υόρκη.

Η επιτυχία της διαδικασίας αποδίδεται στην εμπιστοσύνη που τρέφουν οι δύο ηγέτες προς τον πρόεδρο Ερντογάν. Σε δηλώσεις του, ο Ερντογάν τόνισε:
«Η φιλία μου με τον πρόεδρο Μαχμούντ και τον πρωθυπουργό Άχμεντ μας επέτρεψε να δημιουργήσουμε μια πλατφόρμα αμοιβαίας κατανόησης. Είμαι πεπεισμένος ότι η Διακήρυξη της Άγκυρας θα αποτελέσει τη βάση για συνεργασία, ανάπτυξη και ευημερία στην περιοχή».

Η στρατηγική σημασία της Σομαλίας για την Τουρκία

Η Σομαλία αποτελεί στρατηγικό εταίρο της Τουρκίας στην περιοχή, με την Άγκυρα να διατηρεί τη μεγαλύτερη στρατιωτική της βάση στο εξωτερικό στη χώρα (σ.σ. Σομαλία) Η Τουρκία έχει επενδύσει στην ανάπτυξη της Σομαλίας, αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες στους τομείς της εκπαίδευσης, της υγείας και των υποδομών.

Τον Φεβρουάριο, η Τουρκία υπέγραψε συμφωνία αμυντικής συνεργασίας με τη Σομαλία, αναλαμβάνοντας ενεργό ρόλο στην προστασία των χωρικών υδάτων της χώρας.

Ο Ερντογάν δήλωσε: «Η ειρήνη και η σταθερότητα στο Κέρας της Αφρικής είναι πρωταρχικός μας στόχος. Η Διακήρυξη της Άγκυρας προσφέρει τις βάσεις για μια εποχή συνεργασίας και προόδου».