Ποια είναι η θέση της Τουρκίας και της Κίνας στη Συρία

Στη Μέση Ανατολή, όμως, αποτελεί σεισμικό γεγονός με παγκόσμιες επιπτώσεις. Στη Συρία, η πτώση του Άσαντ έχει αναδιαμορφώσει πλήρως τις ισορροπίες ισχύος στην περιοχή και πέρα από αυτή, μειώνοντας την επιρροή της Ρωσίας και του Ιράν, ενώ παράλληλα, ενίσχυσε τη θέση της Τουρκίας.

Το 2015, η Ρωσία βοήθησε ενεργά τον Άσαντ να αποκρούσει τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης, τόσο για να προβάλλει τη διεθνή της ισχύ, όσο και για να διατηρήσει τον έλεγχο στρατιωτικών βάσεων ζωτικής σημασίας για τις δραστηριότητές της, στην υποσαχάρια Αφρική. Πρόσφατα, όμως, ο Πούτιν, απορροφημένος από τον πόλεμο στην Ουκρανία που εξάντλησε τους πόρους του, προέτρεψε τον Άσαντ να «συζητήσει με μετριοπαθείς ομάδες της αντιπολίτευσης» και τους Τούρκους, ώστε να επιτευχθεί ένας συμβιβασμός. Ο Άσαντ αρνήθηκε και η Μόσχα τον εγκατέλειψε.

Προερχόμενος από τη μειονοτική αίρεση των Αλαουιτών, παρακλάδι του Σιιτικού Ισλάμ, ο Άσαντ αποτέλεσε για το Ιράν έναν χρήσιμο και αναγκαίο σύμμαχο, αναλώσιμο όμως, όπως αποδείχτηκε τελικά, απέναντι όχι μόνο στο Ισραήλ, που συνορεύει με τη Συρία, αλλά και στη Σαουδική Αραβία και την Τουρκία, χώρες με σουνιτική πλειοψηφία. Το Ιράν δαπάνησε 30-50 δισεκατομμύρια δολάρια για να στηρίξει τον Άσαντ. Μετά τις 7 Οκτωβρίου, το Ισραήλ εξαπέλυσε ανείπωτη καταστροφή όχι μόνο στη Γάζα, αλλά και κατά της Χεζμπολάχ του Λιβάνου, που υποστηρίζεται από το Ιράν, δολοφονώντας τον ηγέτη της Χασάν Νασράλα και εξοντώνοντας ανώτερα στελέχη με επιχείρηση έκρηξης από απόσταση. Αυτό μείωσε την ιρανική επιρροή και το γόητρό του (σ.σ. Ιράν), όχι μόνο στη Συρία αλλά και σε ολόκληρη την περιοχή.

Τα γεγονότα αυτά έδωσαν στην HTS την ευκαιρία να επιτεθεί κατά του Άσαντ, με τη βοήθεια της Τουρκίας. Το 2011, κατά τη διάρκεια των αραβικών εξεγέρσεων, η Τουρκία συμμάχησε με τους ισλαμιστές αντάρτες, τότε γνωστούς ως Τζαμπχάτ αλ-Νούσρα, παρακλάδι της Αλ Κάιντα, που ήθελαν να ανατρέψουν τον Άσαντ. Σύμφωνα με αναφορές, η Τουρκία επέτρεψε σε αντάρτικες ομάδες να χρησιμοποιούν τουρκικό έδαφος για να οργανώνονται και να εξαπολύουν επιθέσεις κατά του καθεστώτος.Την τελευταία δεκαετία, η τουρκική στρατιωτική παρουσία στο Ιντλίμπ, στη βορειοδυτική Συρία, προστάτευε και υποστήριζε αυτούς τους αντάρτες, που έχουν πλέον διακόψει τους δεσμούς με την Αλ Κάιντα, αλλά παραμένουν στη λίστα τρομοκρατικών οργανώσεων των ΗΠΑ. Τώρα που η HTS ελέγχει τη Δαμασκό, η Τουρκία και ο πρόεδρός της, Ερντογάν, είναι οι βασικοί διαμορφωτές του μέλλοντος της Συρίας.

Ο παράγοντας “Κούρδοι”

Ωστόσο, το μέλλον αυτό παραμένει αβέβαιο. Χωρίς αμφιβολία, ο Ερντογάν έχει κάθε λόγο να πανηγυρίζει, αλλά ως έξυπνος πολιτικός, ενδεχομένως προετοιμάζεται και για μια σύγκρουση με τους Κούρδους.  Οι Κούρδοι αποτελούν περίπου το 20% του πληθυσμού της Τουρκίας, που ξεπερνά τα 85 εκατομμύρια, ενώ αρκετά εκατομμύρια ζουν στη Συρία, το Ιράκ και το Ιράν. Η Άγκυρα εδώ και καιρό ανησυχεί για την κουρδική αυτονομία, καθώς πολεμά το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK), μια τρομοκρατική οργάνωση που ζητά τη δημιουργία ανεξάρτητου κουρδικού κράτους. Στη Συρία, η Τουρκία κατηγορεί τις Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG) για συνεργασία με το PKK. Οι YPG ελέγχουν εδώ και καιρό τη βορειοανατολική Συρία, μια περιοχή πλούσια σε πετρέλαιο. Σύμφωνα με πηγές δημοσιογράφων – γνώστες του Κουρδικού ζητήματος, ομάδες έχουν προωθηθεί σε κουρδικές περιοχές, με σκοπό να συντρίψουν τις τρομοκρατικές οργανώσεις.

Η συντριβή τρομοκρατικών οργανώσεων είναι κάτι που επιθυμούν και οι ΗΠΑ, αν και διαφωνούν για το ποιες ομάδες αποτελούν τρομοκρατικές. Για την Ουάσιγκτον, οι YPG δεν είναι, αλλά η HTS είναι, αφήνοντας την Τουρκία ως τον βασικό διαμεσολαβητή μεταξύ της ομάδας και της ΗΠΑ. Η Συρία μετά τον Άσαντ αποτελεί ευκαιρία για τον Ερντογάν να αποκαταστήσει τις τεταμένες σχέσεις του με τις ΗΠΑ, χαρτί το οποίο θα διαπραγματευτεί, άλλωστε.

Το πώς θα τα πάει η Τουρκία με άλλες χώρες της περιοχής μένει να φανεί. Η άνοδος της HTS, σηματοδοτεί την αποκατάσταση της σουνιτικής ισχύος στην καρδιά της Μέσης Ανατολής και μπορεί να προμηνύει τη μετατροπή της Συρίας σε νέο σύμμαχο του Κόλπου. Τα Αραβικά κράτη θα επιδιώξουν να κρατήσουν την HTS προσηλωμένη στην ανασυγκρότηση της Συρίας, αποτρέποντάς τη (σ.σ.HTS) από εξεγέρσεις αλλού και διασφαλίζοντας τη μετριοπαθή και περιεκτική διακυβέρνησή της για τις πολυάριθμες μειονότητες της χώρας.

Κίνα και Τουρκία την επόμενη μέρα

Υπάρχει όμως και η Κίνα. Το Πεκίνο φιλοξένησε τον Άσαντ πέρυσι, όταν ο Σι Τζινπίνγκ ανακοίνωσε την στρατηγική συνεργασία με τη Συρία, δεσμευόμενος για τη στήριξη της ανασυγκρότησης. Έχει επενδύσει αρκετά εκατομμύρια στη Συρία. Το 2022, η Συρία εντάχθηκε στην πρωτοβουλία Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος της Κίνας. Στον ΟΗΕ, η Κίνα άσκησε βέτο σε περίπου 10 ψηφίσματα που ήταν επικριτικά για το καθεστώς Άσαντ. Αυτή την εβδομάδα, η Κίνα δήλωσε ότι «το μέλλον και η μοίρα της Συρίας πρέπει να καθοριστούν από τον συριακό λαό» και ότι «όλα τα εμπλεκόμενα μέρη θα βρουν πολιτική λύση για να αποκαταστήσουν τη σταθερότητα και την τάξη το συντομότερο δυνατό».

Σίγουρα, ένα από τα εμπλεκόμενα μέρη που παρακολουθεί το Πεκίνο, είναι η Τουρκία. Η Κίνα και η Τουρκία έχουν εργαστεί πρόσφατα για την εμβάθυνση των σχέσεών τους, με τον Ερντογάν να επιδιώκει την ένταξη στους BRICS και τον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης. Η επιθυμία του Τούρκου προέδρου να εμπλακεί σε αυτούς τους ασιατικούς οργανισμούς τον έχει καταστήσει πολύτιμο εταίρο για την Κίνα — και, επομένως, βασικό παίκτη στη διεθνή σκηνή. Είναι ένας ρόλος που ο Ερντογάν επιδιώκει εδώ και καιρό. Αυτή τη στιγμή έχει ισχυρό χαρτί στα χέρια του, δεν είναι όμως ο ηγέτης της Συρίας και λογικό είναι να μην έχει τα συμφέροντα της Συρίας στην καρδιά του.

Ο Τούρκος πρόεδρος επιθυμεί να επαναπατρίσει τα τρία εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες στην Τουρκία (κάτι που έχουν εκφράσει και οι ηγέτες της ΕΕ για τους Σύρους στις χώρες τους). Επιδιώκει επίσης μια σταθερή κυβέρνηση για συνεργασία και εμπόριο στα νότια σύνορά του. Ορισμένοι αναλυτές εκφράζουν τον φόβο, όταν οι ΗΠΑ εμπλέκονται σε οποιαδήποτε περιοχή, ενδέχεται η Τουρκία να θέσει τα συμφέροντά της πάνω από εκείνα της Συρίας.