Βουτηγμένοι στη θαλπωρή των ψευδαισθήσεων…

Η επιθυμία για αλλαγή προς το καλύτερο ενεργοποιεί και ενθαρρύνει το ανθρώπινο φαντασιακό να ξεπεράσει τα υλικά όρια και εμπόδια. Παράλληλα, η μονόπλευρη εξάρτηση των πολιτών από μηχανισμούς που καθορίζουν την τύχη τους συχνά παρουσιάζεται ως αφετηρία για την ψευδή δημιουργία λύσεων. Αυτός ο φαύλος κύκλος αποτελεί τον πυρήνα των ψευδαισθήσεων, καθώς το επιθυμητό αρνείται να συγκρουστεί με το πραγματικό προσωπικό συμφέρον.

Η κοινωνία, ως σύνολο, δεν αντιλαμβάνεται πλήρως τον κατακερματισμό της. Τα πολλά μέρη που αγωνίζονται για διαφορετικούς στόχους γίνονται αντιληπτά μόνο μεμονωμένα, και όχι ως μέρος ενός ενιαίου πλαισίου. Τα ζωτικά θέματα του ατόμου χάνουν τη σημασία τους όταν συνδέονται με τις ανάγκες και τα προβλήματα των άλλων. Σε αυτό το σημείο, το προσωπικό συμφέρον υπερτερεί, καθώς το άτομο δυσκολεύεται να δει την κοινωνία μέσα από την οπτική γωνία των άλλων.

Η τραγικότητα των στοχασμών για κοινωνική και πνευματική αλλαγή έγκειται όχι σε αυτό που θέλουμε να γίνει, αλλά σε αυτό που ποτέ δεν υλοποιείται. Το χάσμα μεταξύ των πολιτικών δηλώσεων για ανάπτυξη και της ζοφερής πραγματικότητας διευρύνεται διαρκώς, δημιουργώντας στερεότυπα αποστασιοποίησης. Σε αυτό το κομβικό σημείο, το οργανωμένο σύστημα της κοινωνίας αναδεικνύει την έλλειψη ευθύνης και την τάση για γενίκευση, όπου το “σημαντικό” μετατρέπεται σε “ουδέτερο” και “γενικευμένο”.

Επιθυμίες, πραγματικότητα και ψευδαισθήσεις

Η αυξανόμενη απόσταση μεταξύ επιθυμιών και πραγματικότητας αποκτά σημασία μόνο επειδή γεννά πολλαπλές ψευδαισθήσεις. Η συνειδητοποίηση αυτής της αποξένωσης επιβαρύνει το άτομο, το οποίο αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως αριθμό στο λογιστικό σύστημα ενός αδιάφορου μηχανισμού. Η δύναμη της ψευδαίσθησης έγκειται όχι μόνο στη δομή των κοινωνικών μηχανισμών, αλλά και στον τρόπο που η προσωπική εμπειρία διαστρεβλώνεται μέσα από αυτούς.

Η πεποίθηση πως “τα πράγματα δεν θα μπορούσαν να γίνουν διαφορετικά” ενισχύει τη γενικευμένη ψευδαίσθηση, καθιστώντας την πραγματικότητα. Το αδιέξοδο της διαχείρισης πόρων από λίγους φτάνει στο αποκορύφωμα, όχι μόνο επειδή οι ψευδαισθήσεις είναι ανθρώπινο γεγονός, αλλά επειδή γίνονται αποδεκτές στις διαπροσωπικές συναλλαγές. Οι συζητήσεις, άστοχα, καλλιεργούν ιδανικά που διαιωνίζουν αυτό το φαντασιακό κράμα. Η ουτοπία του φαντασιακού δεν είναι από τη φύση της αρνητική. Αντίθετα, αποτελεί φυσική λειτουργία του ανθρώπου να συλλογίζεται έναν ιδεατό κόσμο. Το πρόβλημα έγκειται στην εμμονή για συντήρηση ψευδαισθήσεων που αντιστέκονται στην αποκάλυψη της αλήθειας. Αυτή η εμμονή στερεοποιεί το αποτέλεσμα, καθιστώντας την αλήθεια δυσπρόσιτη και τα εργαλεία αλλαγής ανίσχυρα.

Η αδυναμία αντίστασης στη σκληρή αλήθεια οδηγεί σε παρακμή, καθώς οι μηχανισμοί που θα μπορούσαν να φέρουν βελτίωση εξασθενούν. Το αποτέλεσμα είναι ο διαπληκτισμός, όπου η αποστασιοποίηση από την προσωπική διάσταση ενισχύει την εξάρτηση σε γενικευμένους μηχανισμούς. Αυτοί οι μηχανισμοί, ενώ κάποτε είχαν έναν κυρίαρχο ρόλο, κατέληξαν να λειτουργούν ως διακοσμητικά εξουσίας, κρύβοντας τις αδυναμίες τους πίσω από επιφανειακά στολίδια, όπως εκείνα που κοσμούν τα χριστουγεννιάτικα τραπέζια. Η ουσία βρίσκεται στην προσπάθεια να ξεπεραστούν οι ψευδαισθήσεις και να αναδειχθεί η αλήθεια, όχι ως μια αφηρημένη έννοια, αλλά ως βάση για ουσιαστική κοινωνική αλλαγή.