Ο Σημίτης και η κήρυξη εθνικού πένθους

Σε μία συλλογική διάσταση το πένθος τότε μόνο είναι εθνικό, όταν ένα συναίσθημα θλίψης κατακλύζει το μεγαλύτερο και πάντως ένα σημαντικό τμήμα των πολιτών εξαιτίας του χαμού ενός δημοσίου προσώπου το οποίο η κοινωνία αισθάνεται ως μέρος της ζωντανής ιστορίας της ή της ψυχής της. Εξ ου και οι προϋποθέσεις κήρυξης εθνικού πένθους δεν ρυθμίζονται στο νόμο – σε αντίθεση με τη δυνατότητα τέλεσης κηδείας δημοσία δαπάνη – αλλά αφήνονται στην ελεύθερη εμπειρική διαπίστωση της διάχυτης λαϊκής λύπης.

Ανεξάρτητα από το πρόσημο της πολιτικής του παρακαταθήκης, ο Κώστας Σημίτης υπήρξε, κατά γενική ομολογία, ένας πολιτικός με χαρακτηριστικά που πόρρω απέχουν από την ελληνική κοινωνία, την καθημερινότητα, τη ζωή και την κουλτούρα των απλών ανθρώπων. Αυτό, μάλιστα, θεωρήθηκε και βασικό του προσόν στο δρόμο προς τον “εξευρωπαϊσμό” ενός βαλκάνιου λαού του οποίου τις συνήθειες και τον ψυχισμό μάλλον περιφρονούσε.

Μετριοπαθής, τεχνοκράτης, ορθολογιστής και καθηγητής, υπήρξε ο αδιαμφισβήτητος πολιτικός ηγέτης με την παροιμιώδη υποστήριξη των κυρίαρχων προ εικοσαετίας εκδοτικών συγκροτημάτων και των συνδεδεμένων με αυτά αναδόχων δημοσίων συμβάσεων και τραπεζιτών.

Σταθμοί της διακυβέρνησής του, υπήρξαν η είσοδος της χώρας στην ΟΝΕ και η οργάνωση της οικονομίας υπό τη νέα αυτή συνθήκη, η ανάληψη και η προετοιμασία της Ολυμπιάδας του 2004, τα μεγάλα κατασκευαστικά έργα, το σκάνδαλο, μεταξύ άλλων του χρηματιστηρίου και η προηγηθείσα παραίνεση τοποθέτησης σε αυτό, η απάλειψη του θρησκεύματος από τις ταυτότητες και η σύγκρουση με την τότε ηγεσία της Εκκλησίας και φυσικά τα Ίμια και μια συγκεκριμένη προσέγγιση στα ελληνοτουρκικά

Αυτά στάθηκαν ικανά για να τον αναγορεύσουν σε ιδρυτή και διαρκή εκπρόσωπο του ιδιότυπου (απο)ιδεολογικού πυλώνα με το προσωνύμιο “εκσυγχρονισμός” ο οποίος επιβιώνει έκτοτε στην πολιτική ζωή ουσιαστικώς αναλλοίωτος με τυπικές μόνο μεταλλάξεις.

Για ποιον είναι το πένθος;

Ως ο πλέον επιδραστικός ιδεολογικά πολιτικός, ο Κ. Σημίτης υπήρξε εκκωφαντικά απών την εικοσαετία που οι πολιτικές του, ακόμα και αν δεν ηττήθηκαν ολοκληρωτικά με την οικονομική και κοινωνική χρεωκοπία της χώρας, συνέβαλαν σε αυτή. Προστατευμένος επιμελώς ως πρόσωπο από το δημόσιο πεδίο της πολιτικής αντιπαράθεσης, διατηρήθηκε τεχνητά ως τοτέμ και είδωλο «εκσυγχρονιστικών» πολιτικών ιδεών που σχηματίστηκαν ερήμην την κοινωνίας.

Εις επίρρωση αυτού, αν και αυτοπροσδιοριζόμενος ως σοσιαλιστής, εξέφρασε και πλαισιώθηκε από τα πλέον προβεβλημένα πρόσωπα της οικονομικής ελίτ μέχρι τέλους. Τα πρόσωπα αυτά έσπευσαν εν χορώ να δώσουν την αίσθηση μίας εθνικής οδύνης στην απώλειά του, χωρίς η απόπειρα αυτή να επαληθεύεται εμπειρικά στην κοινή συνείδηση.

Στο εθνικό πένθος μία απώλεια συντονίζει, έστω στιγμιαία, τη συναισθηματική πικρία ενός λαού πηγαία, χωρίς διακηρύξεις. Νιώθει και αισθάνεται την πένθιμη ατμόσφαιρα οποιοσδήποτε έχει επαφή με την πραγματικότητα, ανεξάρτητα από συμπάθειες ή προτιμήσεις. Η αίσθηση αν ο λαός πενθεί ή όχι δεν αποτελεί σαφώς απόδειξη μιας κάποιας δικαίωσης του έργου του εκλιπόντος, αλλά την κληρονομιά του στη μνήμη και την ψυχή ενός λαού με σωστά και λάθη.

 

---

 

Ο Θωμάς Ευθ. Ροζής είναι δικηγόρος